Movies Ltd

Είναι ο μπάτλερ ο δολοφόνος; Χμ...

γράφει ο Θόδωρος Γιαχουστίδης (@PAOK1969)

Το τέλεια... σκηνοθετημένο έγκλημα!

Αυτή είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο Tom George, ο οποίος στο παρελθόν έχει σκηνοθετήσει μικρού μήκους ταινίες και τηλεοπτικές σειρές, με πιο αξιοσημείωτη δουλειά, αυτή που έκανε για το «This Country». Η ταινία βγήκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 9 Σεπτεμβρίου, στις ΗΠΑ στις 16 Σεπτεμβρίου και οι έως τώρα εισπράξεις της πλησιάζουν τα 18 εκατομμύρια δολάρια, ενώ το μπάτζετ της έφτασε τα 40 εκατομμύρια δολάρια.

Η ταινία See How They Run ήταν αρχικά να γυριστεί μεταξύ 2016 και 2017 από την 20th Century Fox, με πρωταγωνιστές τους Hugh Grant και Keira Knightley στους δύο βασικούς ρόλους. Τα πάντα σταμάτησαν όμως όταν στα τέλη του 2017 ξεκίνησε η διαδικασία πώλησης της 20th Century Fox στην Disney. Όταν το 2020 αναθερμάνθηκε το ενδιαφέρον για την υλοποίηση της ταινίας, οι δύο ηθοποιοί δεν ήταν πλέον διαθέσιμοι. Έτσι διαμορφώθηκε και το καστ, στο οποίο συμμετέχουν δύο Αμερικάνοι ηθοποιοί (οι μόνοι από το καστ που έχουν πάρει Όσκαρ μάλιστα), ο Sam Rockwell (που υποδύεται έναν Άγγλο) και ο Adrien Brody (που υποδύεται έναν Αμερικάνο) και μια Ιρλανδέζα (η Saoirse Ronan). Όλα τα υπόλοιπα μέλη του καστ είναι Βρετανοί.

Η υπόθεση: 1953, Λονδίνο. Ο διάσημος (και ευρισκόμενος στη μαύρη λίστα του Μακάρθι) Αμερικανός σκηνοθέτης, Λίο Κοπέρνικ, επισκέπτεται τη βρετανική πρωτεύουσα. Τον έχει προσκαλέσει η εταιρία παραγωγής, που έχει αγοράσει τα πνευματικά δικαιώματα του έργου, προκειμένου να γυρίσει την κινηματογραφική εκδοχή της θεατρικής επιτυχίας της Αγκάθα Κρίστι «Η ποντικοπαγίδα». Μόνο που οι απόψεις του δεν συμβαδίζουν με εκείνες του Μέρβιν Κόκερ-Νόρις, ο οποίος έχει αναλάβει τη σεναριακή προσαρμογή του θεατρικού. Ο Κοπέρνικ είναι πολύ προχώ για την εποχή του. Αλλά είναι και οπορτουνίστας, αλαζόνας, γενικώς αχώνευτος. Και θα δολοφονηθεί κατά τη διάρκεια του πάρτι εορτασμού των 100 παραστάσεων της «Ποντικοπαγίδας». 

Καθώς η αστυνομία, η περίφημη Scotland Yard, είναι απασχολημένη με τους λεγόμενους φόνους της Πλατείας Ρίλινγκτον, ο διοικητής της αναθέτει την υπόθεση σε ένα εντελώς αταίριαστο δίδυμο. Τον αλκοολικό, κουρασμένο, και ανόρεχτο μεσήλικα ντετέκτιβ Στόπαρντ, βετεράνο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και την άβγαλτη, νεαρή, ψαρωμένη αλλά και ενθουσιώδη αστυφύλακα Στόκερ. Θα καταφέρει το παράξενο δίδυμο να βρει ποιος είναι ο δολοφόνος; Και πόσοι ακόμη θα...δολοφονηθούν πριν τα καταφέρουν;

Η άποψή μας: Στις 15 Σεπτεμβρίου συμπληρώθηκαν 132 χρόνια από την ημέρα που γεννήθηκε η Agatha Christie (15 Σεπτεμβρίου του 1890). Η διάσημη Βρετανίδα συγγραφέας είναι εν πολλοίς η βασική (αλλά κυρίως ως αναφορά) πρωταγωνίστρια της νόστιμης τούτης ρετρό κωμωδίας μυστηρίου. Το κινητήριο δίδυμο πίσω από την ταινία, ο σεναριογράφος Mark Chappell κι ο σκηνοθέτης Tom George, διασκεδάζουν τα μάλα παίζοντας με όλα τα whodunnit στερεότυπα, τις «γνώσεις» των σύγχρονων θεατών, που η αλήθεια είναι πως έχουν εκπαιδευτεί αρκούντως στο να «ανακαλύπτουν» ποιος είναι ο δολοφόνος σε any given case και κυρίως την μυθική «Ποντικοπαγίδα» αλλά και την ίδια την Agatha Christie. 

Fun Fact: H Christie θεωρούσε πως το θεατρικό της δεν θα είχε μεγάλη επιτυχία και πως το πολύ να άντεχε για οχτώ μήνες από την στιγμή που ανέβηκε για πρώτη φορά - στις 6 Οκτωβρίου του 1952 - στο West End του Λονδίνου. 70 χρόνια μετά, συνεχίζει τις παραστάσεις του, ως η μακροβιότερη θεατρική παράσταση παγκοσμίως! Μάλιστα, οι θεατές της παράστασης καλούνται (ακόμη και σήμερα) να μην αποκαλύψουν το φινάλε της, ενώ δεν έχει γυριστεί ακόμα κινηματογραφική εκδοχή του συγκεκριμένου θεατρικού, μιας που υπάρχει ειδικός όρος που λέει πως ταινία μπορεί να γυριστεί μόνον έξι μήνες μετά το τελειωτικό πέρας της θεατρική παράσταση!!! Τρομερό; 

Είναι αυτό που λένε πως η ζωή ξεπερνάει τη φαντασία. Ε, οι δημιουργοί της ταινίας, ευελπιστούν πως με την ταινία τους η φαντασία θα ξεπεράσει τη ζωή, που ξεπερνάει τη φαντασία! Χα! Ο πρωτάρης σε μεγάλου μήκους ταινίες, Tom George, έχοντας ένα τόσο εξαιρετικό παρασκήνιο ως υλικό, φτιάχνει μια ταινία απολύτως διασκεδαστική και ψυχαγωγική. Χρησιμοποιεί στοιχεία της εποχής και δεδομένα της (όπως πχ το ότι ο σερ Richard Attenborough ήταν όντως πρωταγωνιστής της αρχικής διανομής της παράστασης και πως αποκαλούσε τους πάντες darling, μιας που συχνά ξεχνούσε τα πραγματικά ονόματα όσων γνώριζε) και τα μπερδεύει γλυκά με τα εντελώς φανταστικά, μυθοπλαστικά στοιχεία, φτιάχνοντας ένα γοητευτικότατο μείγμα στο οποίο δεν μπορείς να αντισταθείς. 

Γαμάτες ατάκες πέφτουν σε ρυθμό πολυβόλου, κλισέ που υποτίθεται απομυθοποιούνται, χρησιμοποιούνται απολύτως εύστοχα, υπάρχουν αναχρονισμοί που στοχεύουν στη woke κουλτούρα (πχ, ο διευθυντής της Scotland Yard δηλώνει περήφανα πόσο φεμινιστής είναι πριν στείλει την Στόκερ να ετοιμάσει τσάι!) και τα πάντα τίθενται στην υπηρεσία της καλοπέρασης του θεατή. Και ναι, ο θεατής περνάει πραγματικά καλά. 

Ο Sam Rockwell παίζει λίγο βαριεστημένα (είναι διασκεδαστικό, όμως, το γεγονός ότι θα μπορούσε να λογιστεί ως ένα ιδιαίτερο look-a-like του... Θοδωρή από το «Χαιρέτα μου τον πλάτανο» και πασίγνωστου κι αγαπημένου Έλληνα κριτικού κινηματογράφου), η Shirley Henderson κάνει cameo εμφάνιση ως η Agatha Christie, ο Adrien Brody είναι απόλυτα πειστικός ως ο «κακός» Αμερικάνος (και χαιρόμαστε διπλά, μιας και επιστρέφει σε φόρμα, μετά το «Blonde», όπου είναι από τους λίγους που διασώζονται – δίνει και το ευφυέστατο voice over της ταινίας ως... φάντασμα), εκείνη πάντως που κλέβει την παράσταση είναι η Saoirse Ronan, που δείχνει υπέροχο κωμικό timing. 

Εντάξει, η ταινία δεν φτάνει το «Πρόσκληση σε γεύμα από έναν υποψήφιο δολοφόνο» (κλασικό, αγαπημένο, αξεπέραστο), αλλά παίζει σαν παλιομοδίτικο ξαδερφάκι του Knives Out, με στοιχεία του αγαπημένου τηλεοπτικού «The Offer» σε ότι αφορά την παροχή πληροφοριών για τα παρασκήνια και μια εσάνς από τη γεωμετρία και τη διεύθυνση των ηθοποιών του Wes Anderson και το ρυθμό του Edgar Wright. Ο ορισμός της feelgood ταινίας.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 13 Οκτωβρίου 2022 από την Feelgood Ent.!

γράφει ο gaRis (@takisgaris)

David Robert Jones ή κατά κόσμον David Bowie. O Ziggy Stardust αλλά και Thin White Duke. 69 ακριβώς κεράκια (8/1/1947-10/1/2016) γεμάτα μισόν αιώνα ατόφιου καλλιτεχνικού οίστρου. Ο χαρακτηρισμός «καλλιτεχνάρα» οφείλει να παραλείπεται από τα τραγουδιστικά τάλεντ σόουζ, μέχρις ότου φανερωθεί εκ νέου τέτοιο οργιαστικά σαγηνευτικό, μοναδικά πολυσήμαντο τάλαντο.

Συνθέτης-στιχουργός-τραγουδιστής-ηθοποιός-ζωγράφος, ο χαμαιλέων Bowie παρέδωσε κληρονομιά καθοριστική για τους μουσικούς επιγόνους του, πράττοντας ό,τι κάθε ατόφια δημιουργική προσωπικότητα οφείλει στον εαυτό της: Να εξελίσσεται διαρκώς, να θέτει ερωτήματα με γνώμονα μια θεμελιωδώς παιδική και συνάμα αλλόκοσμα αιθέρια περιέργεια και να ανοίγει δρόμους, σε νου και αισθήσεις. Κι αν δεν τον ύμνησα ολοκληρωτικά ήδη, πάρε και αυτονά: Για το γυμνασμένο αυτί και το ορθάνοιχτο μάτι, ο David παραμένει ο επιδραστικότερος μουσικός καλλιτέχνης του 20ου αιώνα, των Beatles & Stones συνπεριλαμβανομένων. 

Με το Κατινάκι έχω 35 χρόνια διαφορά στην ηλικία. Όταν μπήκαμε στην αίθουσα, ένα Σαββάτο ματινέ στο Oakville, με έτρωγε η ανησυχία για το πως θα αντιμετωπίσει η Gen Z κοράκλα μου το φαινόμενο Bowie. Η μικρά μόλις είχε τσεκάρει προ ημερών το My Policeman με Harry Styles κατά τη διάρκεια του TIFF22, παρουσία του ιδίου και του υπόλοιπου καστ. Για να τη δελεάσω, της αντιτείνω, «κάτσε να δεις ποιόν κατ’ουσίαν μιμείται ο νεαρός ποπ σταρ και θα καταλάβεις περισσότερα για το πόσο ορίτζιναλ είναι αυτός ο τύπος». 

Το Moonage Daydream της φάνηκε πολύ φρέσκο και εντελώς συνυφασμένο με τα τωρινά κοινωνικά δεδομένα. Ο Ziggy, ήταν τόσο μπροστά από την εποχή του, που πλέον μοιάζει σα να βρήκε επιτέλους τη δικαίωση όλων αυτών που στα επαναστατικά σίξτις και τα γκλάμ σέβεντις αντιμετωπίζονταν ως τύπου space oddity. Από τους διασημότερους bisexual, έφερε το crossdressing στη σκηνή πολύ πριχού πάρει αμπάριζα το drag queen show ως θέαμα ευρείας κατανάλωσης. Λατρεμένος ισόποσα από τον γυναικείο και τον gay πληθυσμό, ο Μπόουι (κι επουδενί «Μπάουι») παντρεύτηκε δυο φορές, απέκτησε και δυο παιδιά (το αγόρι, Duncan Jones ασχολήθηκε με τη σκηνοθεσία, βλ. Moon, 2009) ενώ παρέμεινε ως το τέλος της πάλης του με τον καρκίνο με τη μούσα του, σούπερμόντελ Iman. 

Από τα ανωτέρω ευκόλως συνάγεται πως ο Bowie, ως βίος κι πολιτεία αξίζει με το παραπάνω μια ταινία που θα ιχνηλατήσει το πρόσωπο πίσω από τον μύθο. Την αυθεντική πίσω από τη γυάλινη θωριά του. Το Moonage Day Dream προτείνει κάτι διαφορετικό. Ένα πρότζεκτ 4ετίας με τις ευλογίες του ιδρύματος Bowie που διαχειρίζεται τα πνευματικά του δικαιώματα, ένα μιξάρισμα 40 τραγουδιών του το οποίο δουλεύτηκε για ένα 18μηνο. Η υπογραφή ανήκει στον Brett Morgen, κυρίως γνωστό από άλλα δυο ντόκους, τα Kurt Cobain: Montage of Heck (2015) και Jane (2017). 

O Morgen έχει στο μυαλό του ένα τριπαρισμένο σόου με κοπτοραπτική δεκάδων συνεντεύξεων του Bowie με ψυχεδελικά εμβόλιμα από ανιμέητεντ ως Νοσφεράτου και 2001: Οδύσσεια του Διαστήματος σε συναυλιακό μπητ που επανασυστήνει τα τραγούδια, ενδεχομένως ακόμη και στους ίδιους τους φανς. Η διάρκεια (2 ώρες και 15 λεπτά) είναι κυρίως αφιερωμένη σε μια αισθησιαρχική απόλαυση της οπτικοακουστικής εμπειρίας, χωρίς να μας κάνει σοφότερους ως προς τον γρίφο που ηθελημένα υπήρξε ο Ziggy. 

Η 10ετής περιπέτειά του με τα ντραγκς στην Καλιφόρνια των 70ς αποσιωπείται όπως και το τελικό στάδιο της ζωής του το οποίο απουσιάζει οδυνηρά αισθητά. To Moonage Daydream αξίζει τουλάχιστον μια θέαση μολονότι δεν αποτελεί την καθοριστική βιογραφία τους πολυσχιδούς ειδώλου. Είτε γιατί δεν το επιδιώκει, είτε απλά επειδή ο ίδιος ο Bowie θα επιθυμούσε να αφήσει τα μιλήσει για αυτόν μόνο το έργο του που αυτοτελώς διεκδικεί την αθανασία στα χρυσοποίκιλτα κιτάπια της ροκ.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 13 Οκτωβρίου 2022 από την Tulip Ent.!

Όταν ξέσπασε η βία

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Από μικροί στα βάσανα

Αυτή είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθέτησε η γεννημένη στις Βρυξέλλες το 1984 Βελγίδα σκηνοθέτιδα Laura Wandel. Σπούδασε κινηματογραφική παραγωγή στη σχολή IAD. Η σχολική της ταινία «Τοίχοι» (Murs, 2007), επιλέχθηκε σε πολλά κινηματογραφικά φεστιβάλ του κόσμου. Μετά την πρώτη της μικρού μήκους ταινία με τίτλο «Μηδέν αρνητικό» (O Negatif, 2010), σκηνοθέτησε το 2014 το μικρού μήκους «Τα ξένα σώματα» (Les Corps Etrangers), που επιλέχθηκε στο επίσημο διαγωνιστικό του Φεστιβάλ των Καννών

Η μεγάλου μήκους ταινία της, Un Monde, έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ των Καννών του 2021, όπου συμμετείχε στο παράλληλο του επίσημου διαγωνιστικού (επίσης διαγωνιστικό) τμήματος «Ένα κάποιο βλέμμα», όπου και κέρδισε το βραβείο της FIPRESCI. Από εκεί και πέρα, πήρε μέρος σε μια σειρά από σημαντικά φεστιβάλ ανά τον κόσμο κι έκανε την πανελλήνια πρεμιέρα της στο περσινό φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Η ταινία αποτέλεσε την πρόταση του Βελγίου για το ξενόγλωσσο Όσκαρ του 2022 ενώ ήταν υποψήφια για οχτώ βραβεία Magritte (τα βελγικά Όσκαρ), κερδίζοντας τελικά επτά, ανάμεσα στα οποία εκείνα καλύτερης σκηνοθεσίας και πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη.

Η υπόθεση: Κάπου στο σημερινό Βέλγιο, η επτάχρονη Νορά πηγαίνει για πρώτη φορά σχολείο. Μαζί της είναι και ο λίγο μεγαλύτερος αδερφός της, ο Αμπέλ, ο οποίος επιστρέφει στα θρανία για τη νέα σχολική περίοδο. Η Νορά θέλει να είναι συνεχώς μαζί του στα διαλείμματα, μιας που δεν γνωρίζει κανέναν άλλον στο σχολείο. Αυτό, όμως, φέρνει σε δύσκολη θέση τον Αμπέλ. Κι όταν κάποια στιγμή την υπερασπίζεται από τους τραμπούκους του σχολείου, γίνεται ο ίδιος ο στόχος τους. Κι όχι μόνο μια φορά ή στιγμιαία: ο Αμπέλ γίνεται πλέον συστηματικά στόχος bullying. 

Η Νορά θέλει να τον βοηθήσει. Κάθε της προσπάθεια, όμως, φαίνεται να κάνει τα πράγματα χειρότερα για τον Αμπέλ, που της ζητάει να μην ανακατεύεται και να μην αναφέρει τίποτε ούτε στον πατέρα τους, που τους φροντίζει, ούτε σε οποιονδήποτε άλλο ενήλικα, όπως πχ κάποιον δάσκαλο. Αλλά και η ίδια η Νορά φαίνεται να προσπαθεί πολύ σκληρά για να βρει τη δική της θέση ανάμεσα στον κόσμο των παιδιών και στον κόσμο των ενηλίκων.

Η άποψή μας: Παραφράζοντας το αρχαίο πια hit της Pat Benatar (η οποία ειρήσθω εν παρόδω, σχεδόν πατάει πλέον τα 70 της χρόνια!), «Life is a battlefield». Η Laura Wandel στο εξαιρετικό ντεμπούτο της σε μεγάλου μήκους ταινία, παρουσιάζει την αυλή ενός σχολείου ως πεδίο μάχης. Ένα πεδίο μάχης, που ναι μεν έχει τους δικούς του ιδιαίτερους κανόνες, αλλά σαφώς διαθέτει νικητές και ηττημένους, παράπλευρες απώλειες, συμμαχίες και αντιπαλότητες, τους ουδέτερους παρατηρητές και την σκληρότατη «κοινή γνώμη». Και αφήνει σημάδια. Και τραύματα... 

Η σκηνοθέτιδα μας βάζει σε αυτό το ιδιότυπο πεδίο μάχης, επιχειρώντας να το μεταφέρει σε όλους εμάς, τους ενήλικες θεατές της ταινίας, μέσα από τη ματιά των παιδιών. Γι' αυτό, ευφυώς, η κάμερα είναι πάντα στο ύψος των παιδιών. Γι' αυτό, πανέξυπνα, ό,τι δεν υφίσταται στο οπτικό πεδίο της Νορά φαίνεται θολό και out of focus. Γι' αυτό οι ενήλικες βρίσκονται στο φόντο, αόρατοι και φανερώνονται μόνον όταν τους βλέπει η Νορά. Γι' αυτό οι ενήλικες δεν μπορούν να δώσουν «λύση». Πώς μπορούν να λύσουν ένα πρόβλημα το οποίο δεν μπορούν να καταλάβουν; Πώς μπορούν να λύσουν ένα πρόβλημα το οποίο αντικατοπτρίζει την ίδια την κοινωνία, στην ευρύτερή της έννοια; Πώς να αντιμετωπίσουν τη βία στα σχολεία όταν υπάρχει βία και αδικία στην κοινωνία; Πώς μπορείς να λύσεις το πρόβλημα του bullying χωρίς να λύσεις τα ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα; 

Στο σχολείο, τα παιδιά για πρώτη φορά στη ζωή τους βγαίνουν από τον προστατευτικό κλοιό της οικογένειας και καλούνται να αντιμετωπίσουν πρωτόγνωρες καταστάσεις. Είναι μια βίαιη αλλαγή στη ζωή τους έτσι κι αλλιώς. Κι εδώ αρχίζει η ανηφόρα. Και η δύσκολη διαδικασία της κοινωνικοποίησης. Πολλά θα εξαρτηθούν από τον παράγοντα τύχη. Τα παιδιά θα πρέπει να είναι τυχερά και να πέσουν σε καλούς δασκάλους – παιδαγωγούς. Θα πρέπει να είναι τυχερά και να κάνουν φιλίες αληθινές. Θα πρέπει να είναι τυχερά και να μην βρεθούν στο διάβα παιδιών ικανών να τα στεναχωρήσουν. Θα πρέπει να είναι τυχερά ώστε να μην χρειαστεί να ζητήσουν βοήθεια επειδή ένα άλλο παιδί (ή μια παρέα άλλων παιδιών) τα μειώνει, τα κοροϊδεύει, τα εξευτελίζει ή ασκεί επάνω τους σωματική βία. 

Γι' αυτό ο Αμπέλ ζητά πεισματικά από τη Νορά να μην ανακατεύεται – κι ας... ανακατεύτηκε ο ίδιος όταν είδε την αδελφή του να απειλείται. Γι' αυτό και λέει ψέματα στον πατέρα του: είναι μια άμυνα, ένα μείγμα αισθήματος ντροπής, φόβου και ανημπόριας αλλά και αυτοπροστασίας. Όταν πλέον γίνεται στόχος ο ίδιος, κανείς δεν μπορεί να τον βοηθήσει. Το πιστεύει βαθιά μέσα του αυτό. Ίσως μόνο η βαρεμάρα των τραμπούκων μπορεί να τον σώσει. Ή το να βρεθεί στο στόχαστρό τους ένα άλλο παιδί. Ή, ακόμα χειρότερα, το να κερδίσει εκ νέου την εύνοιά τους και να γίνει κι ο ίδιος τραμπούκος, βασανίζοντας ένα πιο αδύναμο παιδί. «Δεν μπορείς πάντα να βοηθάς τους άλλους όπως θα ήθελαν να τους βοηθήσεις»: αυτή είναι η φράση – κλειδί της ταινίας. 

Εννοείται πως ο Αμπέλ και ο κάθε Αμπέλ χρειάζεται βοήθεια. Βοήθεια όμως όπως τη θέλει ο ίδιος. Γιατί η άλλη, αυτή που προσπαθεί να του δώσει η μικρή του αδελφή, μπορεί να μην είναι η κατάλληλη. Σε αυτό που επιμένει η ταινία είναι στο να μην κουκουλώνεται το πρόβλημα. Τόσο ο πατέρας της Νορά όσο και η αγαπημένη της δασκάλα, την παροτρύνουν: «αν δεις κάτι, να το πεις». Αν μη τι άλλο, η σιωπή δεν αποτελεί λύση. Ίσως να είναι και συνενοχή. Όμως και το αδιέξοδο είναι ολοφάνερο, ε; 

Η σκηνοθέτιδα μέσω του υπέροχου, λιτού σεναρίου της, πιάνει και μια άλλη παράμετρο όλου αυτού που βιώνει ο Αμπέλ, μιας που πρωταγωνίστρια είναι η Νορά. Η Νορά δέχεται τα απόνερα του bullying που υφίσταται ο αδελφός της. Ακούει εκφράσεις σκληρές, κουβέντες που την πληγώνουν, ενώ βιώνει και αποκλεισμούς. Θέλει απεγνωσμένα να ενταχθεί κι όλα όσα συμβαίνουν στον αδελφό της, δεν της το επιτρέπουν. Γι' αυτό και – κάποια στιγμή – θα στραφεί εναντίον του! Για πόσο; Σε μια εποχή υπέρμετρου μαξιμαλισμού, όπου – λανθασμένα – κάποιοι δημιουργοί έχουν πειστεί πως όσο μεγαλύτερη σε διάρκεια είναι η ταινία τους, τόσο πιο σπουδαία-οι είναι, έρχεται τούτη η ταινία και μέσα σε 72 λεπτά λέει τα πάντα. Λιτή και to the point μας χαρίζει μια κινηματογραφική ταινία, που μπορεί να «αγκαλιάσει» τον θεατή της χωρίς να τον πετάξει έξω με μεγαλοστομίες και δηθενιές. Αντέστε.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 6 Οκτωβρίου 2022 από την Cinobo!

Το Σινεμά ως καταφύγιο

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

... και φέρνει βόλτες ψάχνοντας τα ρούχα σου η μαϊμού

Ο Χρήστος Μασσαλάς σπούδασε Ιστορία και Θεωρία Κινηματογράφου στο Kingston University και Σκηνοθεσία στο London Film School. Έχει λάβει καλλιτεχνικές υποτροφίες στην Ελλάδα, τη Νορβηγία και τη Σερβία. Οι μικρού μήκους ταινίες του έχουν λάβει μέρος σε πάνω από 200 διεθνή φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων τα φεστιβάλ των Καννών, του Λοκάρνο, το AFI Festival και το φεστιβάλ New Directors/ New Films στην Νέα Υόρκη, κι έχουν τιμηθεί με πολλά βραβεία. Στο 69ο φεστιβάλ του Λοκάρνο επιλέχθηκε ως ένας από τους πιο ελπιδοφόρους νέους σκηνοθέτες στον κόσμο. Η πιο πρόσφατη μικρού μήκους ταινία του, το «Copa-Loca» (2017), έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ των Καννών και διακρίθηκε με το βραβείο καλύτερης Μικρού Μήκους Ταινίας της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, ενώ ήταν υποψήφια για το βραβείο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Το Broadway είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Χρήστου Μασσαλά. Η δημιουργία της υποστηρίχθηκε από το Sundance Institute και το Atelier του φεστιβάλ των Καννών. Η παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας έγινε στο 51o φεστιβάλ του Ρότερνταμ, τον περασμένο Ιανουάριο, όπου συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα «Big Screen Competition». Λίγες μέρες αργότερα, έγινε η πρεμιέρα της ταινίας στη Γαλλία, στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Premiers Plans της Ανζέρ. Ακολούθησαν συμμετοχές σε διεθνή φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων εκείνα των Βρυξελλών (ταινία έναρξης της «Εβδομάδας Σκηνοθετών»), της Κύπρου (τιμητική διάκριση διεθνούς διαγωνιστικού), του Βουκουρεστίου, του Μιλάνου (ταινία έναρξης, βραβείο κοινού), του Σεράγεβο κ.ά. Η ταινία συνεχίζει την φεστιβαλική της πορεία ανά τον κόσμο, ενώ έχει ήδη διανεμηθεί εμπορικά στις αίθουσες της Γαλλίας, της Τσεχίας, της Σλοβακίας κι αναμένεται η διανομή της στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες μέσα στον επόμενο χρόνο.

Η υπόθεση: Η Νέλλυ δεν είναι ένα κορίτσι όπως όλα τα άλλα. Μεγαλωμένη με ανέσεις και προνόμια, το σκάει από το σπίτι της λόγω κόντρας με τη μητέρα της και γίνεται στρίπερ. Μια νύχτα, την ώρα που δίνει την περφόρμανς της στο μαγαζί όπου εργάζεται, ο Μάρκος θα τη βοηθήσει να ξεφύγει από τα τσιράκια που έχει στείλει η μάνα της για να τη μαζέψουν. Αμέσως θα γίνει το κορίτσι του. Κι εκείνος θα της συστήσει τη μικρή, διαφορετική του «οικογένεια»: τον «Κλειδαρά», τον Ρούντολφ, τον Μοχαμάντ και μια... μαϊμού, που είναι κλεισμένη σε κλουβί και φήμες τη θέλουν λυσσασμένη. Αυτή η παράξενη οικογένεια δομείται από πορτοφολάδες, που έχουν ως βάση τους, οικία τους και καταφύγιό τους, τον παλιό, εγκαταλελειμμένο κινηματογράφο Μπρόντγουαίη, στην Πατησίων, ένα σινεμά με στοά, χειμερινή αίθουσα και ταράτσα που λειτουργούσε ως θερινός κινηματογράφος. 

Η Νέλλυ δεν αργεί να γίνει μέλος της οικογένειας: ενώ η ίδια χορεύει σε πολυσύχναστους δρόμους της Αθήνας, οι άλλοι αρπάζουν τα πορτοφόλια από τους μαγεμένους από το θέαμα περαστικούς. Όλα πάνε καλά έως ότου μπαίνει στην εξίσωση ο άγνωστος χι Γιόνας. Ο Γιόνας αναρρώνει όντας χτυπημένος στα υπόγεια του Broadway. Είναι ένα αγόρι που γνωρίζει πολλά και για αυτό τον κυνηγάει ο ισχυρότερος μαφιόζος του υπόκοσμου της Αθήνας. Όταν πλέον αναρρώσει πλήρως, η Νέλλυ έχει την ιδέα να τον κρύψει σε κοινή θέα, μεταμορφώνοντάς τον σε Μπάρμπαρα και κάνοντας μαζί του ντουέτο στα χορευτικά, που αποσπούν την προσοχή των υποψήφιων θυμάτων των υπολοίπων. Όμως, σε μια παράσταση, η αστυνομία θα συλλάβει τον Μάρκο. Και η Νέλλυ θα έρθει πολύ κοντά με τον Γιόνας και θα γίνουν ερωτικό ζευγάρι. Τι θα συμβεί όταν ο Μάρκος αποφυλακιστεί και μάθει την προδοσία της Νέλλυς;

Η άποψή μας: Αυτό που δεν κρύβεται στην ιδιαίτερη, ενδιαφέρουσα, άνιση και διαφορετική ταινία του Χρήστου Μασσαλά είναι η σκηνοθετική του ωριμότητα. Η κατάκτηση των εκφραστικών του μέσων, η καθαρή κινηματογραφική ματιά του, η ευχέρειά του να στήνει ευρηματικές και κυρίως λειτουργικές σκηνές και η επιτυχία του να προσδώσει ρόλο ενός σημαντικού χαρακτήρα της ταινίας στην ίδια την πόλη. Την Αθήνα της κρίσης, την Αθήνα που συνεχίζει να παλεύει ανάμεσα στο κλέος του παρελθόντος και την παρακμή του παρόντος, χωρίς να παύει να είναι γοητευτική μέσα στην ασχήμια της, αρμονική μέσα στο χάος της και κυρίως ζωντανή. 

Δεν τα πάει τόσο καλά στη διεύθυνση των ηθοποιών του ή καλύτερα στην επιλογή τους (ο Μάρκος και κυρίως ο Γιόνας έχουν την εμφάνιση που απαιτούν οι ρόλοι τους, αλλά ο πρώτος σχεδόν δεν ακούγεται όποτε μιλάει, δείχνοντας εντελώς αμήχανος και ο δεύτερος θαρρείς και είναι άκαμπτος, παρά το εντυπωσιακό – όπως και να το δει κανείς – παρουσιαστικό του). Σαφώς ο «Κλειδαράς» του Πολίτη είναι η ευχάριστη έκπληξη όντας μεστός και λιτός ως ερμηνεία (καμία σχέση με την υπερβολή του Γιάγκου Δράκου) ενώ εκείνη που κλέβει με άνεση την παράσταση είναι η Νέλλυ της Έλσας Λεκάκου. Την εμπιστεύεται τόσο πολύ ο Μασσαλάς, που πέρα από ένα πραγματικά υπέροχο γκρο πλάνο που της χαρίζει προς το φινάλε, της δίνει το προνόμιο να είναι η αφηγήτρια – και μέσω της off αφήγησής της παρέχει έναν καλοδεχούμενο νουάρ τόνο στην ταινία, που μασκάρει – ή προσπαθεί τουλάχιστον να καλύψει – τις σεναριακές αδυναμίες. 

Γιατί, ναι, και πάλι το σενάριο, ενώ είναι γεμάτο ιδέες (ίσως μάλιστα οι ιδέες να είναι περισσότερες από όσες αντέχει η ταινία) αποτελεί την αχίλλειο φτέρνα της, καθώς ποτέ δεν ενώνεται σε ένα ολοκληρωμένο, συμπαγές, συναρπαστικό σύνολο. Κι ας είναι η αρχική ιδέα τόσο μα τόσο έξυπνα στημένη. Το Σινεμά ως καταφύγιο! Ναι ρε μάγκα, γιασάν. Και οι κινηματογραφικές αναφορές, πάμπολλες κι έξυπνες, δηλώνουν βαθιά γνώση και αγάπη και είναι εμφανείς μεν αλλά διακριτικές, να μην βγάζουν μάτι με την κακή έννοια – κι άλλος πόντος για τον Μασσαλά αυτός. Από το... «Εξπρές του μεσονυχτίου» (ω, ναι), μέχρι τον Χίτσκοκ, τον Καράξ, τον Αλμοδόβαρ (δεν θα μπορούσε να λείπει η queer συνιστώσα από την ταινία, αλίμονο) και, θεωρητικά, τον Μπρεσόν (δεν είναι βλάσφημη η αναφορά, «Πορτοφολάς» η περίφημη ταινία του Γάλλου, πορτοφολάδες εν δράσει στην ταινία του Έλληνα) όλα καλώς χωνεμένα, χαρίζουν επιπλέον πόντους. 

Α, και μιας που η ταινία βγήκε στις αίθουσες στη χώρα μας κοντά με την εμφάνιση του «Athena» του υιού Γαβρά στο Netflix, στην ταινία του Μασσαλά η μολότοφ κάνει... καλύτερα τη δουλειά της! Ξεχωριστή μνεία αξίζει για την υπέροχη μουσική του Gabriel Yared που αφήνει το στίγμα της στην ταινία, μουσική που μου θύμισε σε κάποιες στιγμές της την αξεπέραστη, αριστουργηματική μουσική που έγραψε ο Ryuichi Sakamoto για τον Μπερτολούτσι στο «Τσάι στη Σαχάρα». Καλοδεχούμενες οι cameo εμφανίσεις του Λάκη Γαβαλά και της Ελένης Φουρέιρα, αλλά έλεος ρε παιδιά, δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως κράχτες για να μπάσουν τους υποψήφιους θεατές μέσα στην κινηματογραφική αίθουσα. 

Εν κατακλείδι, μια ταινία με ελαττώματα και προτερήματα, που αν μη τι άλλο, δίνει υποσχέσεις για σπουδαία πράγματα από τον σκηνοθέτη της. Αρκεί την επόμενη φορά να είναι πιο τολμηρός στην ουσία και πιο προσηλωμένος σε αυτό που θέλει να πει.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 22 Σεπτεμβρίου 2022 από την Filmtrade!