Movies Ltd

Το Σινεμά ως καταφύγιο

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

... και φέρνει βόλτες ψάχνοντας τα ρούχα σου η μαϊμού

Ο Χρήστος Μασσαλάς σπούδασε Ιστορία και Θεωρία Κινηματογράφου στο Kingston University και Σκηνοθεσία στο London Film School. Έχει λάβει καλλιτεχνικές υποτροφίες στην Ελλάδα, τη Νορβηγία και τη Σερβία. Οι μικρού μήκους ταινίες του έχουν λάβει μέρος σε πάνω από 200 διεθνή φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων τα φεστιβάλ των Καννών, του Λοκάρνο, το AFI Festival και το φεστιβάλ New Directors/ New Films στην Νέα Υόρκη, κι έχουν τιμηθεί με πολλά βραβεία. Στο 69ο φεστιβάλ του Λοκάρνο επιλέχθηκε ως ένας από τους πιο ελπιδοφόρους νέους σκηνοθέτες στον κόσμο. Η πιο πρόσφατη μικρού μήκους ταινία του, το «Copa-Loca» (2017), έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ των Καννών και διακρίθηκε με το βραβείο καλύτερης Μικρού Μήκους Ταινίας της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, ενώ ήταν υποψήφια για το βραβείο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Το Broadway είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Χρήστου Μασσαλά. Η δημιουργία της υποστηρίχθηκε από το Sundance Institute και το Atelier του φεστιβάλ των Καννών. Η παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας έγινε στο 51o φεστιβάλ του Ρότερνταμ, τον περασμένο Ιανουάριο, όπου συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα «Big Screen Competition». Λίγες μέρες αργότερα, έγινε η πρεμιέρα της ταινίας στη Γαλλία, στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Premiers Plans της Ανζέρ. Ακολούθησαν συμμετοχές σε διεθνή φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων εκείνα των Βρυξελλών (ταινία έναρξης της «Εβδομάδας Σκηνοθετών»), της Κύπρου (τιμητική διάκριση διεθνούς διαγωνιστικού), του Βουκουρεστίου, του Μιλάνου (ταινία έναρξης, βραβείο κοινού), του Σεράγεβο κ.ά. Η ταινία συνεχίζει την φεστιβαλική της πορεία ανά τον κόσμο, ενώ έχει ήδη διανεμηθεί εμπορικά στις αίθουσες της Γαλλίας, της Τσεχίας, της Σλοβακίας κι αναμένεται η διανομή της στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες μέσα στον επόμενο χρόνο.

Η υπόθεση: Η Νέλλυ δεν είναι ένα κορίτσι όπως όλα τα άλλα. Μεγαλωμένη με ανέσεις και προνόμια, το σκάει από το σπίτι της λόγω κόντρας με τη μητέρα της και γίνεται στρίπερ. Μια νύχτα, την ώρα που δίνει την περφόρμανς της στο μαγαζί όπου εργάζεται, ο Μάρκος θα τη βοηθήσει να ξεφύγει από τα τσιράκια που έχει στείλει η μάνα της για να τη μαζέψουν. Αμέσως θα γίνει το κορίτσι του. Κι εκείνος θα της συστήσει τη μικρή, διαφορετική του «οικογένεια»: τον «Κλειδαρά», τον Ρούντολφ, τον Μοχαμάντ και μια... μαϊμού, που είναι κλεισμένη σε κλουβί και φήμες τη θέλουν λυσσασμένη. Αυτή η παράξενη οικογένεια δομείται από πορτοφολάδες, που έχουν ως βάση τους, οικία τους και καταφύγιό τους, τον παλιό, εγκαταλελειμμένο κινηματογράφο Μπρόντγουαίη, στην Πατησίων, ένα σινεμά με στοά, χειμερινή αίθουσα και ταράτσα που λειτουργούσε ως θερινός κινηματογράφος. 

Η Νέλλυ δεν αργεί να γίνει μέλος της οικογένειας: ενώ η ίδια χορεύει σε πολυσύχναστους δρόμους της Αθήνας, οι άλλοι αρπάζουν τα πορτοφόλια από τους μαγεμένους από το θέαμα περαστικούς. Όλα πάνε καλά έως ότου μπαίνει στην εξίσωση ο άγνωστος χι Γιόνας. Ο Γιόνας αναρρώνει όντας χτυπημένος στα υπόγεια του Broadway. Είναι ένα αγόρι που γνωρίζει πολλά και για αυτό τον κυνηγάει ο ισχυρότερος μαφιόζος του υπόκοσμου της Αθήνας. Όταν πλέον αναρρώσει πλήρως, η Νέλλυ έχει την ιδέα να τον κρύψει σε κοινή θέα, μεταμορφώνοντάς τον σε Μπάρμπαρα και κάνοντας μαζί του ντουέτο στα χορευτικά, που αποσπούν την προσοχή των υποψήφιων θυμάτων των υπολοίπων. Όμως, σε μια παράσταση, η αστυνομία θα συλλάβει τον Μάρκο. Και η Νέλλυ θα έρθει πολύ κοντά με τον Γιόνας και θα γίνουν ερωτικό ζευγάρι. Τι θα συμβεί όταν ο Μάρκος αποφυλακιστεί και μάθει την προδοσία της Νέλλυς;

Η άποψή μας: Αυτό που δεν κρύβεται στην ιδιαίτερη, ενδιαφέρουσα, άνιση και διαφορετική ταινία του Χρήστου Μασσαλά είναι η σκηνοθετική του ωριμότητα. Η κατάκτηση των εκφραστικών του μέσων, η καθαρή κινηματογραφική ματιά του, η ευχέρειά του να στήνει ευρηματικές και κυρίως λειτουργικές σκηνές και η επιτυχία του να προσδώσει ρόλο ενός σημαντικού χαρακτήρα της ταινίας στην ίδια την πόλη. Την Αθήνα της κρίσης, την Αθήνα που συνεχίζει να παλεύει ανάμεσα στο κλέος του παρελθόντος και την παρακμή του παρόντος, χωρίς να παύει να είναι γοητευτική μέσα στην ασχήμια της, αρμονική μέσα στο χάος της και κυρίως ζωντανή. 

Δεν τα πάει τόσο καλά στη διεύθυνση των ηθοποιών του ή καλύτερα στην επιλογή τους (ο Μάρκος και κυρίως ο Γιόνας έχουν την εμφάνιση που απαιτούν οι ρόλοι τους, αλλά ο πρώτος σχεδόν δεν ακούγεται όποτε μιλάει, δείχνοντας εντελώς αμήχανος και ο δεύτερος θαρρείς και είναι άκαμπτος, παρά το εντυπωσιακό – όπως και να το δει κανείς – παρουσιαστικό του). Σαφώς ο «Κλειδαράς» του Πολίτη είναι η ευχάριστη έκπληξη όντας μεστός και λιτός ως ερμηνεία (καμία σχέση με την υπερβολή του Γιάγκου Δράκου) ενώ εκείνη που κλέβει με άνεση την παράσταση είναι η Νέλλυ της Έλσας Λεκάκου. Την εμπιστεύεται τόσο πολύ ο Μασσαλάς, που πέρα από ένα πραγματικά υπέροχο γκρο πλάνο που της χαρίζει προς το φινάλε, της δίνει το προνόμιο να είναι η αφηγήτρια – και μέσω της off αφήγησής της παρέχει έναν καλοδεχούμενο νουάρ τόνο στην ταινία, που μασκάρει – ή προσπαθεί τουλάχιστον να καλύψει – τις σεναριακές αδυναμίες. 

Γιατί, ναι, και πάλι το σενάριο, ενώ είναι γεμάτο ιδέες (ίσως μάλιστα οι ιδέες να είναι περισσότερες από όσες αντέχει η ταινία) αποτελεί την αχίλλειο φτέρνα της, καθώς ποτέ δεν ενώνεται σε ένα ολοκληρωμένο, συμπαγές, συναρπαστικό σύνολο. Κι ας είναι η αρχική ιδέα τόσο μα τόσο έξυπνα στημένη. Το Σινεμά ως καταφύγιο! Ναι ρε μάγκα, γιασάν. Και οι κινηματογραφικές αναφορές, πάμπολλες κι έξυπνες, δηλώνουν βαθιά γνώση και αγάπη και είναι εμφανείς μεν αλλά διακριτικές, να μην βγάζουν μάτι με την κακή έννοια – κι άλλος πόντος για τον Μασσαλά αυτός. Από το... «Εξπρές του μεσονυχτίου» (ω, ναι), μέχρι τον Χίτσκοκ, τον Καράξ, τον Αλμοδόβαρ (δεν θα μπορούσε να λείπει η queer συνιστώσα από την ταινία, αλίμονο) και, θεωρητικά, τον Μπρεσόν (δεν είναι βλάσφημη η αναφορά, «Πορτοφολάς» η περίφημη ταινία του Γάλλου, πορτοφολάδες εν δράσει στην ταινία του Έλληνα) όλα καλώς χωνεμένα, χαρίζουν επιπλέον πόντους. 

Α, και μιας που η ταινία βγήκε στις αίθουσες στη χώρα μας κοντά με την εμφάνιση του «Athena» του υιού Γαβρά στο Netflix, στην ταινία του Μασσαλά η μολότοφ κάνει... καλύτερα τη δουλειά της! Ξεχωριστή μνεία αξίζει για την υπέροχη μουσική του Gabriel Yared που αφήνει το στίγμα της στην ταινία, μουσική που μου θύμισε σε κάποιες στιγμές της την αξεπέραστη, αριστουργηματική μουσική που έγραψε ο Ryuichi Sakamoto για τον Μπερτολούτσι στο «Τσάι στη Σαχάρα». Καλοδεχούμενες οι cameo εμφανίσεις του Λάκη Γαβαλά και της Ελένης Φουρέιρα, αλλά έλεος ρε παιδιά, δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως κράχτες για να μπάσουν τους υποψήφιους θεατές μέσα στην κινηματογραφική αίθουσα. 

Εν κατακλείδι, μια ταινία με ελαττώματα και προτερήματα, που αν μη τι άλλο, δίνει υποσχέσεις για σπουδαία πράγματα από τον σκηνοθέτη της. Αρκεί την επόμενη φορά να είναι πιο τολμηρός στην ουσία και πιο προσηλωμένος σε αυτό που θέλει να πει.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 22 Σεπτεμβρίου 2022 από την Filmtrade!