Movies Ltd

Ένα πουλί θα μας σώσει!

γράφει ο Θόδωρος Γιαχουστίδης (@PAOK1969)

Το ντόντο στην χώρα των θαυμάτων!

Ο Πάνος Χ. Κούτρας γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε κινηματογράφο στο London Film School και στη Σορβόννη. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα και στο Παρίσι. Το 1995 ίδρυσε την εταιρεία παραγωγής 100% Synthetic Films. Αυτή είναι η πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία του. Η έως τώρα φιλμογραφία του έχει ως εξής: «Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά» (1999), «Αληθινή ζωή» (2004), «Στρέλλα» (2009) και «Xenia» (2014). Και είναι η πρώτη φορά που ανάμεσα στις ταινίες του δεν παρεμβάλλονται πέντε χρόνια (ως συνήθως) αλλά οχτώ, ενώ είναι και η πρώτη φορά που υπογράφει μόνος του το σενάριο της ταινίας κι όχι με τον Παναγιώτη Ευαγγελίδη, όπως συνέβαινε ως τώρα.

Η παγκόσμια πρεμιέρα του Dodo έλαβε χώρα στο φετινό φεστιβάλ των Καννών, στο επίσημο πρόγραμμα και ειδικότερα στο τμήμα «Cannes Première». Η πανελλήνια πρεμιέρα της ταινίας έγινε με μια προ-φεστιβαλική προβολή στις 31 Οκτωβρίου, στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, συμπαραγωγού της ταινίας. Στη συνέχεια παρουσιάστηκε σε ειδική προβολή στο πλαίσιο του 63ου φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στις 7 Νοεμβρίου. Η ταινία βγήκε στις αίθουσες της Γαλλίας τον περασμένο Αύγουστο κι έκοψε 20 χιλιάδες εισιτήρια.

Η υπόθεση: Ένα παράξενο πουλί θα κάνει ανέλπιστα την εμφάνισή του στην Αθήνα, μέσα στην πολυτελή κατοικία μιας οικογένειας, η οποία βρίσκεται στα πρόθυρα της οικονομικής καταστροφής. Πρόκειται για ένα ντόντο, είδος πουλιού, που επισήμως έχει εξαφανιστεί από το 1662. Η παρουσία του θα αναστατώσει όσους βρίσκονται στη βίλα, που ο καθένας τους όμως έχει κι άλλα πράγματα στο μυαλό του. Στην απομονωμένη βίλα ζει η Μαριέλλα, μια συνταξιοδοτημένη ηθοποιός, πρώην τηλεοπτική σταρ, με τον άντρα της, τον Παύλο Καρακώστα, επιχειρηματία, που έχει διατελέσει και βουλευτής. Μαζί τους ζει η κόρη τους, η Σοφία. Είναι αυτή που πρόκειται να «θυσιαστεί», συναινώντας σε έναν γάμο συμφέροντος, ο οποίος θα σώσει οικονομικά την οικογένειά της. 

Η δεξίωση του γάμου είναι να λάβει χώρα μέσα στις επόμενες 38 ώρες και στη βίλα επικρατεί κανονικός πανικός. Σε όσα θα ακολουθήσουν, ο καθένας από τους παρευρισκόμενους θα παίξει τον δικό του ρόλο. Ο συνέταιρος του συζύγου, που έχει τη δική του ατζέντα, η wedding planner, που προσπαθεί να διαχειριστεί το χάος, οι δυο πρόσφυγες στη σωτηρία των οποίων η Μαριέλλα προσπαθεί να βρει ένα σκοπό ζωής και οι δεκάδες εργάτες που δουλεύουν στο κτήμα για το γαμήλιο πάρτι. Ένα πλήθος ετερόκλητων χαρακτήρων όλων των ηλικιών, φυλών, σεξουαλικών ταυτοτήτων και κοινωνικών τάξεων. Και στη μέση, το ντόντο, να παρακολουθεί τα δρώμενα...

Η άποψή μας: Είναι πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση ο Κούτρας. Ακολουθεί τη δική του, ιδιαίτερη και ξεχωριστή πορεία στον χώρο του ελληνικού σινεμά. Δεν έχει γυρίσει πολλές ταινίες. Θεωρώ ότι θα έπρεπε να γυρίσει περισσότερες. Ας είναι. Το θέμα είναι πως δείχνει μια συνέπεια και μια συνέχεια σε όλα όσα έχει κάνει ως τώρα. Ναι, κάθε ταινία του είναι διαφορετική από την άλλη, όλες τους όμως κουβαλούν την ίδια (σ)τρέλα, και φανερώνουν την αγάπη του δημιουργού τους σε συγκεκριμένα θέματα, με κυριότερο, εκείνο της ταυτότητας και της μοναδικότητας σε έναν κόσμο που μισεί το διαφορετικό. 

Τούτη του η ταινία μοιάζει περισσότερο με την «Αληθινή ζωή» αν θέλουμε να βρούμε εκλεκτικές συγγένειες με το φιλμικό παρελθόν του δημιουργού. Νιώθοντας όμως πλέον πιο σίγουρος, χωρίς να χρειάζεται να αποδείξει τίποτε, προσθέτει μπόλικες δόσεις ευπρόσδεκτου χιούμορ στο παράδοξο σύμπαν που δημιουργεί. Ναι, αγαπά το μελόδραμα αλά Almodovar, από την άλλη, όμως, σκιαγραφεί χαρακτήρες, που θα λάτρευε ο Ισπανός συνάδελφός του. Και καταφέρνει να ελέγχει το ετερόκλητο πλήθος χαρακτήρων και τις πάμπολλες παραφυάδες της βασικής πλοκής, σε ένα υπέροχα υπολογισμένο χάος. 

Η πολαρόιντ στιγμής που φωτογραφίζει, δείχνει μια εικόνα της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας: το λαμόγιο, η ξεπεσμένη σταρ, η νέα που πλήττει, η οικιακή βοηθός από την Ουκρανία, ο νταλαβερτζής της βίλας από την Αλβανία, η βοηθός της πλάνερ από την Γεωργία, η non binary τρανσέξουαλ, τα «αδέλφια» από την Αλγερία. Όλοι οι χαρακτήρες καλούνται να διαχειριστούν μια χρήση. Και όλοι οι χαρακτήρες αντιδρούν διαφορετικά απέναντι στο ντόντο. Το καλόκαρδο ντόντο, η weird πινελιά, το στοιχείο που παραπέμπει στον σουρεαλισμό, λειτουργεί ως σύμβολο που όλους τους ενώνει (μ.γ.δ.), είναι αυτό που θα έπρεπε να φροντίσει να μείνει ζωντανό ο άνθρωπος, αλλά το εξαφάνισε (παλιά) ή το κρατά φυλακισμένο (τώρα). 

Εκείνο, όμως, έχει άλλα σχέδια. Κι εκεί που δείχνει πως πάει να (ξανα)πεθάνει, κι εκεί που κανείς εκτός βίλας δεν πιστεύει στην ύπαρξή του, κι εκεί που κάποιος πετάει την άποψη ότι μπορεί να είναι το προϊόν μαζικής υστερίας, θα δραπετεύσει, αφήνοντας πίσω του την ελπίδα: ένα καλύτερο νέο μπορεί να εκκολαφτεί, ακόμα κι αν δεν ξέρουμε τι ακριβώς να κάνουμε με αυτό. Ας είναι: μια πετσέτα που το τυλίγει και το κρατάει ζεστό, είναι μια καλή αρχή... Το ντόντο λοιπόν λειτουργεί ως σύμβολο, σε καμία περίπτωση όμως δεν λειτουργεί ως καταλύτης. 

Θέλω να πω, εν πολλοίς ως εύρημα μοιάζει ωραίο αλλά μένει και ανεκμετάλλευτο. Επίσης, μια δραματική αποκάλυψη είναι τοποθετημένη σε λάθος σημείο της ταινίας. Έρχεται πολύ νωρίς και αποδυναμώνει τη συνέχεια. Μικρό το κακό όμως. Κι αυτό επειδή παρακολουθείς την ταινία και περνάς καλά. Διασκεδάζεις. Γελάς. Με διάρκεια παραπάνω από δύο ώρες κι όμως η ταινία κυλάει σαν νεράκι. Δεν κουράζει. Από τις υποπλοκές αγάπησα περισσότερο εκείνη της κόρης με τον νεαρό, που χρειάζεται 50 ευρώ για να τη γαμήσει. 

Από τις ερμηνείες, ξεχωρίζει η Σμαράγδα Καρύδη, σε έναν ρόλο πιο δραματικό από ότι την έχουμε συνηθίσει. Ο Άκης Σακελλαρίου είναι σταθερά καλός σε ότι κι αν κάνει (αν δεν ήταν και... Αρειανός, τα πράγματα θα ήταν σούπερ – μην δίνετε σημασία, κάτι δικά μου, Παοκσίδικα), αγαπάμε Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου ό,τι κι αν κάνει και η Τζεφ Μοντάνα βγάζει το ρόλο της με παρρησία και σιγουριά. Με τον ίδιο τρόπο που τα καταφέρνει τελικά και η ίδια η ταινία. Που σε εκπλήσσει με τον αφοπλιστικό και γενναιόδωρο ουμανισμό της.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 10 Νοεμβρίου 2022 από την Tulip Ent.!

του gaRis (@takisgaris)

Είναι 1983. Πολωνία, στρατιωτικός νόμος, στρατηγός Γιαρουζέλσκι και στην αντίσταση το Συνδικάτο Αλληλεγγύη του συντρόφου Λεχ Βαλέσα. Σκληρές καταστάσεις, το σταλινικό τοτέμ του υπαρκτού σοσιαλισμού στο βδελυρό του λυκόφως. Στην Ελλάδα είχαμε τότενες Αλλαγή και θα τον μεθύσουμε τον ήλιο (σίγουρα, ναι), με αδιάφορα σφυρίγματα για τα τοιαύτα και κολεγιές με Καντάφι και Αραφάτ.

Ο Jan P Matuszyński με μικρή προϋπηρεσία σε μυθοπλασία (The Last Family, 2016) αλλά και στο ντοκυμαντέρ (Deep Love, 2013), θέτει τη βελόνα κάπου στη μέση για να εξιστορήσει τα πραγματικά γεγονότα γύρω από τη δολοφονία ενός 18χρονου (Mateusz Gorski) δυο εβδομάδες πριν την έναρξη της φοιτητικής του ζωής από δυο αστυνομικούς, άνευ λόγου και σοβαρής αφορμής. Ο κολλητός του δολοφονηθέντος (Tomasz Ziętek), ο οποίος παρεμπί τρέφει μιαν ιδιαίτερη εκτίμηση στην ποιήτρια – ακτιβίστρια χαροκαμένη μάνα (Sandra Korzeniak), τυγχάνουσα μέλος της Αλληλεγγύης, ως κύριος αυτόπτης μάρτυρας της εγκληματικής ενέργειας, παρουσιάζεται έτοιμος να καταθέσει ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη, χωρίς να λογαριάζει τον ξενοδόχο που εδώ είναι το Καθεστώς. 

Το στυγερό, ανελεύθερο, φασιστικό Καθεστώς που θα επιστρατεύει δόλια μέσα για να εκβιάσει τους γονείς του, καίτοι φίλιοι πολιτικά έναντί του. Θα στήσει δυο τραυματιοφορείς, αποσπώντας ομολογία φόνου για την περίπτωση που η μάνα δεν ενδώσει να αποσύρει τις κατηγορίες, καθώς η ίδια απειλείται με γαργαλιστικά σκανδαλώδεις αποκαλύψεις από το κρυφό της παρελθόν. Κοριοί, στενές παρακολουθήσεις, εννοείται πως δεν απορείς φίλος, αυτά συμβαίνουν και στις καλύτερες οικογένειες (βλ. Δημοκρατικά καθεστώτα - όνομα και μη χωριό). 

Ο Ματουζίνσκι τώρα, ενώ ως άποψη και σκηνοθετική ενορχήστρωση το πάει στρωτά το πράμα, πέφτει εύκολα μάλλον στη λούμπα της ακριβοθιγούς αναπαράστασης, σε ένα μαραθώνιο 160 λεπτών, που άνετα η μία ώρα λιγότερη θα έντυνε με σιδερογροθιά την αγωνιστική του θωριά. Για τον σημερινό 20άρη αντιλαμβάνομαι πλήρως ότι τούτο το ντοκουντράμα ενδείκνυται για υποχρεωτική παρακολούθηση, πολλώ δε μάλλον απευθυνόμενο σε φοιτητές πολιτικών επιστημών αλλά, η τηλεοπτικίζουσα προσέγγιση της ευθέως γραμμικής αφήγησης συντείνει σε μια πλαδαρή παρακολούθηση. 

Οι ερμηνείες ποικίλλουν κι ως εκ τούτου ασυνταίριαστα τρέπουν το ύφος της ταινίας από τα χωρικά ύδατα του σινεμά των Κώστα Γαβρά και Άλαν Πάκουλα ως τα χωράφια της άκομψης σάτιρας (όπως όταν η εισαγγελέας έδρας Aleksandra Konieczna στη δίκη ρωτά πως σφάδαζε ο φονευθείς, αναπαράγοντας άναρθρες κραυγές για να αποπροσανατολίσει το νεαρό βασικό μάρτυρα). Το Leave No Traces, τιτλοφορούμενο από την εντολή του αρχηγού των μπάτσων - δολοφόνων του νεαρού να τον χτυπούν στο στομάχι, εκεί όπου δεν αφήνει σημάδι, δυστυχώς τηρεί τούτη την εντολή, άνευρα όμως και χάνοντας την ευκαιρία να αφήσει μνήμη και οργή ανεξίτηλη στο θεατή, σε μια ντροπιαστικά τραγική ιστορία καθεστωτικής δολοφονίας που παρέμεινε ιστορικά ατιμώρητη.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 10 Νοεμβρίου 2022 από την Cinobo!

"Εδώ είναι το ταξίδι"

γράφει ο Θόδωρος Γιαχουστίδης (@PAOK1969)

They’re on the road to somewhere...

Ο Panah Panahi γεννήθηκε στην Τεχεράνη το 1984 και σπούδασε κινηματογράφο στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών της πρωτεύουσας του Ιράν. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του σκηνοθέτησε την πρώτη μικρού μήκους ταινία του, με τον εύγλωττο τίτλο «The First Film» (2009), η οποία βραβεύτηκε σε πολλά τοπικά και διεθνή φεστιβάλ. Αργότερα, ο Panah Panahi εργάστηκε ως φωτογράφος πλατό, κατόπιν ως βοηθός διευθυντή φωτογραφίας και βοηθός σκηνοθέτη και τελικά ως σύμβουλος σεναρίου, μοντέρ και βοηθός σκηνοθέτη στις πιο πρόσφατες ταινίες του πατέρα του, Jafar Panahi. Το «Φύγαμε!» είναι η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία.

Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στις 10 Ιουλίου του 2021, όταν κι έλαβε μέρος στο τμήμα «Το Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών» του (καλοκαιρινού, λόγω πανδημίας) φεστιβάλ των Καννών, όπου ήταν υποψήφια για Χρυσή Κάμερα. Την πανελλήνια πρεμιέρα της η ταινία την πραγματοποίησε στο περσινό φεστιβάλ Αθηνών «Νύχτες Πρεμιέρας». Γενικά, έλαβε μέρος σε πολλά φεστιβάλ ανά τον κόσμο κι έχει να επιδείξει το βραβείο καλύτερης ταινίας στο διαγωνιστικό τμήμα του περσινού φεστιβάλ του Λονδίνου.

Η υπόθεση: Μια τετραμελής, χαοτική οικογένεια ταξιδεύει με ένα δανεικό SUV στην τραχιά ιρανική ερημιά. Πού κατευθύνεται άραγε; Στο πίσω κάθισμα, ο μπαμπάς έχει το πόδι του στον γύψο, όμως είναι στ’ αλήθεια σπασμένο; Η μαμά προσπαθεί να γελά όταν δεν συγκρατεί με κόπο τα δάκρυά της. Ο μικρός υπερκινητικός γιος εκρήγνυται αναπάντεχα σε διάφορες στιγμές, δίνοντας παραστάσεις καραόκε μέσα στο αυτοκίνητο. Όλοι τους έχουν την έγνοια για το άρρωστο σκυλάκι τους, που τους συνοδεύει σε αυτό το ταξίδι. Κι όλοι τους καταφέρνουν να σπάνε ο ένας τα νεύρα του άλλου. Ο μυστηριώδης μεγαλύτερος αδελφός οδηγεί, παραμένοντας σιωπηλός...

Η άποψή μας: Το ιρανικό σινεμά είναι μία από τις αγαπημένες μου εθνικές κινηματογραφίες. Όποτε πέσω πάνω σε ιρανική ταινία είτε για λόγους κριτικής αποτίμησής της εξαιτίας της εξόδου της στις ελληνικές αίθουσες είτε στο πλαίσιο παρουσίας της σε κάποιο φεστιβάλ, σπανίως θα έχω κάτι κακό να γράψω. Και παρά την χλευαστική αντιμετώπιση της ιρανικής κινηματογραφίας από κάποιους συναδέλφους, με βασικό επιχείρημα ότι βαδίζει πάνω σε συγκεκριμένα χνάρια «φεστιβαλικής κοπής» από τα οποία δεν μπορεί να ξεφύγει, κάθε νέα ταινία που βλέπουμε από το Ιράν έρχεται και διαψεύδει αυτόν ακριβώς τον ισχυρισμό. 

Να, ας πούμε, πάρτε αυτήν την ταινία. Αυτήν την υπέροχη ταινία. Θα μπορούσε να είναι ένα εντελώς δυτικότροπο road movie, με προέλευση, οποιαδήποτε χώρα μαζικής παραγωγής ταινιών για ευρεία κατανάλωση! Το... διαφορετικό εδώ είναι το τοπίο, η γλώσσα και το γεγονός ότι η μαμά της ταινίας φοράει χιτζάμπ. Με γκρι μακριά μαλλιά. Αυτό που περισσεύει (και ολοένα και περισσότερο σπανίζει από τις ταινίες για μαζική κατανάλωση) είναι η ομορφιά, η μαγεία και η επιβεβαιωμένη ικανότητα των Ιρανών σκηνοθετών να ξεφεύγουν από την κρατική λογοκρισία, περνώντας αυτά που θέλουν να πουν, υπογείως. Γιατί, ναι, το να προσπαθεί κάποιος να περάσει την ιρανοτουρκική μεθόριο παρανόμως, δεν γίνεται απλά για να... παντρευτεί μια κοπέλα και για να αναζητήσει μια καλύτερη ζωή. Σε αυτήν την περίπτωση δεν θα χρειαζόταν το δανεικό αυτοκίνητο, η απαγόρευση της παρουσίας κινητών, και η υποψία ότι οι πάντες παρακολουθούν τον ίδιο και την οικογένειά του! Να φοβάμαι επειδή θα πάω να παντρευτώ μια νέα κάπου αλλού; 

Όχι παιδιά, και πάλι το ζήτημα που «κρύβεται» σε κοινή θέα είναι εξόχως πολιτικό. Πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς άλλωστε; Ο Panah είναι γιος του Jafar Panahi, ενός από τους πιο κυνηγημένους σκηνοθέτες του ιρανικού καθεστώτος, αυτού του καθεστώτος, που τελευταία ξεσήκωσε την παγκόσμια κοινή γνώμη εξαιτίας της δολοφονίας μιας κοπέλας, που δεν φορούσε «όπως έπρεπε» την χιτζάμπ της. Θα μπορούσαν να γραφτούν μυθιστορήματα με τους τρόπους με τους οποίους ο πατήρ Panahi έχει γυρίσει κρυφά κάποιες ταινίες του ή τις έχει στείλει κρυφά με κάθε πιθανό και απίθανο τρόπο, που μπορεί κανείς να φανταστεί, στο εξωτερικό, για να προβληθούν σε φεστιβάλ. Ο Jafar, που έχει τεθεί σε κατ’ οίκον περιορισμό κι έχει προφυλακιστεί για παλιότερη ποινή που του έχει επιβληθεί – για αντικαθεστωτική προπαγάνδα. 

Ο γιος, λοιπόν, στην πρώτη του μεγάλη μήκους ταινία, με μια λέξη, εντυπωσιάζει. Εντυπωσιάζει και με αυτά που λέει και με τον τρόπο που τα λέει. Μιλάμε και για το πρώτο επίπεδο και για το δεύτερο και για το όγδοο. Μιλάμε για τον τρόπο που μπορεί να αφορά έναν θεατή είτε την ψάχνει λίγο περισσότερο είτε όχι σε ότι αφορά τις ταινίες που επιλέγει να δει. Μπορεί να ιδωθεί ως μια μικρή, γλυκιά, τρυφερή κωμωδία αλλά και ως μια παραβολή για τον Ιράν, σήμερα. Κι επειδή μιλάμε για σινεμά και στο σινεμά συνεχίζουμε να μιλάμε για 24 καρέ το δευτερόλεπτο (αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ) ε, ο μπαγάσας υιός Panahi μας προσφέρει άπειρα, υπέροχα καρέ. 

Καρέ που ενώνονται και δίνουν σκηνές, όπως εκείνη όπου ο μικρός γιος ξαπλώνει πάνω στον πατέρα, που αράζει στο γρασίδι, και το γρασίδι γίνεται ουρανός με άστρα, σε μια σκηνή που ενώνει από David Bowie (ναι, τι; ) μέχρι «Οδύσσεια του διαστήματος» (που αναφέρεται και ως η πλέον αγαπημένη ταινία του μεγάλου γιου) και... Πάνο Κούτρα (την υπέροχη σκηνή από το «Xenia» όπου ο ήρωάς μας ξαπλώνει στο τεράστιο, υπερμεγέθες, τριχωτό στήθος του αγαπημένου του). Ή η σκηνή προς το φινάλε, όπου μια ντουζίνα αυτοκίνητα οικογενειών, που βρίσκονται κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, μάλλον για τον ίδιο λόγο για τον οποίο η οικογένειά μας βρέθηκε εκεί, φωτίζουν με τα φώτα τους (σ)το σούρουπο, δίνοντας μια σπάνιας ομορφιάς εικόνα. Ή η καταληκτική σκηνή στην έρημο, που ενώ κλείνει κάπως αμήχανα είναι η αλήθεια την ταινία, είναι ταυτόχρονα τόσο εύγλωττη – και όμορφη. Ή ίσως η πιο όμορφη σκηνή – εκείνη του αποχωρισμού – αποτυπώνεται με τέτοιο τρόπο, τόσο διακριτικά, τόσο τρυφερό, χωρίς να έχουμε γκρο πλάνα, που θα εκβιάσουν το συναίσθημα: αντίθετα, το συναίσθημα σε κατακλύζει, κι ας είναι οι πρωταγωνιστές μικρές κουκκίδες σε ένα υπέροχο φόντο. 

Ο σκηνοθέτης είναι πολλές οι φορές που θέλει τον θεατή να ταυτίζεται με τον μικρό γιο, ο οποίος σκύβει και φιλά ευλαβικά το χώμα, κάθε φορά που βλέπει τόσο πολλή ομορφιά, μπρος στην οποία νιώθει δέος και «μικρός» και οφείλει να την προσκυνήσει. Ναι, αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας. Ο πιτσιρικάς έτσι κι αλλιώς είναι το μεγάλο ατού της ταινίας, είναι αεικίνητος, σκανδαλιάρης, χορευταράς, τραγουδισταράς κι όταν λέει «I love you» στη μητέρα του, θέλεις από τη μια να σκάσεις στα γέλια και από την άλλη να τα μπήξεις. Αυτός και η μητέρα του είναι και οι μόνοι που τραγουδάνε κοιτώντας μας κατάματα: είναι το κάλεσμά τους σε όλους εμάς. Σπουδαία ταινία, που μινιμαλιστικά μας προσκαλεί για να μας κάνει κοινωνούς και συνοδοιπόρους σε αυτό το παράξενο ταξίδι, ένα ταξίδι απόγνωσης, επίγνωσης, αποχαιρετισμού και αποχωρισμού. Δεν απαιτούνται μπαγκάζια σε αυτό το ταξίδι: απλώς, φύγαμε!

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 3 Νοεμβρίου 2022 από την Carousel Films!

του gaRis (@takisgaris)

Στη σημερινή πραγματικότητα του κινηματογράφου των ειδών, της DC-Marvelιάδας, των σήκουελς, των πρήκουελς και των ρημπούτς, είναι χάρμα ιδέσθαι όταν μια στο τόσο, στο μπλε φεγγάρι, ξεπετάγεται μια φιλμικά καταγεγραμμένη εμπειρία ικανή να πυροδοτήσει τη θρυαλλίδα που θα ανατινάξει κάθε λογής στερεότυπα και μισαλλοδοξίες. Δαύτες οι αριθμητικά πενιχρές, μα θεματικά τεράστιες παραγωγές είναι που μετατρέπουν τη βόλτα στους σινεμάδες από ζαβλακωμένη ανθυποδιασκέδαση σε συνειδητή έκφραση καθήκοντος, μια θετική ψήφο για τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και μια εύψυχη αναγνώριση της ανάγκης των ασθενέστερων κοινωνικά ομάδων, όπως οι πρόσφυγες. Στην Ελλάδα (του 2023 εντός ολίγου) όμως, ακόμη προσπαθούμε να τα βγάλουμε πέρα με τη λέξη-κόλαφο «λαθρομετανάστης» και να ταμπουρωθούμε ιδεολογικά πίσω από αυτή. «Ανθρώπινα σκουπίδια». «εργαλειοποιημένα απόβλητα» των διασυνοριακών οχτρών καισούπαμούπες ασχήμιες.

Το Flee είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση, απόπου κι αν το πιάσεις. Ένα Δανέζικο δημιούργημα, υβρίδιο μεταξύ ντοκιμαντέρ διανθισμένου με ευρείας κλίμακας χειροποίητο animation. Χρειάστηκε κόπος πολύς ώστε να πεισθεί από τον σκηνοθέτη Jonas Rasmussen ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, ο 36χρονος πια Αφγανός μετανάστης Amin Nawabi για να δημοσιοποιηθεί το προσωπικό του δράμα, όταν πίσω στα 1996 απέδρασε από τη γενέτειρα Καμπούλ, και μεταξύ Ρωσίας και Φιλανδίας να καταλήξει στη φιλόξενη Δανία και στην αγκαλιά, στον παρόντα χρόνο, του συντρόφου του Casper. Ο Amin, ξεριζωμένος άπατρις, αισθάνεται πιεσμένος από την επιθυμία του Casper να κουρνιάσουν σε ένα ήσυχο παραλίμνιο σπίτι, καθώς εκείνος ονειρεύεται Princeton και μετα-διδακτορικές σπουδές. Δεν το δικαιούται μήπως; 

Ποιός να κατηγορήσει έναν άνθρωπο στα πλέον δημιουργικά του χρόνια όταν έχει από τα μικράτα του εξοβελισθεί από τους Μουτζαχεντίν, προγόνους των Ταλιμπάν, λόγω του ότι φορούσε τα φουστάνια της αδερφής του και λιγουρευότανε τον Ζαν Κλοντ Βαντάμ στα τρισένδοξα 80s; Με πιλότο πατέρα εξαφανισμένο από το καθεστώς και οικογένεια απροστάτευτη απέναντι στη θρησκευτική-πολιτική μισαλλοδοξία του τόπου του, ο Amin θα περάσει δια human trafficking και σκυλοπνίχτη πλοιαρίου σε ένα ατέρμονο ταξίδι προς την ελευθερία. Τα επίκαιρα της εποχής εναλλάσσονται με έγχρωμο σχέδιο όταν ξεπροβάλει σαν ουράνιο τόξο μια ηλιαχτίδα ελπίδας, ενώ γκρεμίζονται στο ασπρόμαυρο όπου η φουρτουνιασμένη εκδοχή κινδύνου ύπουλα καραδοκεί. 

Εσύ που πας στον κινηματογράφο μια στο τόσο, δώσε στο Flee την ευκαιρία που του αξίζει. Όχι γιατί είναι η πρώτη ιστορικά ταινία που προτάθηκε ταυτόχρονα για τα τρία όσκαρ Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας - Ντοκιμαντέρ - Κινουμένου Σχεδίου στα 2021. Ούτε επειδή βρήκες ευκαιρία να το παίξεις προοδευτικός και τρέντης. Πράξτο γιατί είσαι Έλληνας, που παγκοσμίως σημαίνει ο πρόσφυγας και ο φιλόξενος, ο γενεσιάρχης του ουμανισμού και του αλτρουισμού. Έχε υπόψη σου, θα μαλακώσει η ψυχή σου.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 3 Νοεμβρίου 2022 από την Strada Films!

Λευτεριά στις Παλαιστίνιες!

γράφει ο Θόδωρος Γιαχουστίδης (@PAOK1969)

"Revenge porn" αλά πολιτικά

Αυτή είναι η όγδοη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί ο γεννημένος στις 11 Οκτωβρίου του 1961, στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης, Ολλανδοπαλαιστίνιος σκηνοθέτης. Η φιλμογραφία του (σε ότι αφορά τις ταινίες μυθοπλασίας, που έχει σκηνοθετήσει μόνος του) είναι η εξής: «Het 14e kippetje» (1998, γυρισμένο στα ολλανδικά), «Ο γάμος της Ράνα» (Rana's Wedding, 2002, γυρισμένο στα αραβικά, με προβολή στην Ελλάδα στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης), «Παράδεισος τώρα» (Paradise Now, 2005, γυρισμένο στα αραβικά, με διανομή στην Ελλάδα και με υποψηφιότητα για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας), «The Courier» (2012, γυρισμένο στα αγγλικά, με πρωταγωνιστές τους Jeffrey Dean Morgan και Mickey Rourke), «Omar» (2013, γυρισμένο στα αραβικά, με διανομή στην Ελλάδα και με υποψηφιότητα για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας), «The Idol» (2015, γυρισμένο στα αραβικά) και «The Mountain Between Us» (2017, γυρισμένο στα αγγλικά, με πρωταγωνιστές τους Kate Winslet και Idris Elba).

Τούτη η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ του Τορόντο, τον Σεπτέμβριο του 2021. Από εκεί και πέρα έλαβε μέρος σε μια σειρά από σημαντικά φεστιβάλ, όπως εκείνα της Μπουσάν, της Βαγιαδολίδ, του Ταλίν και της Κωνσταντινούπολης. Οι τρεις βασικοί πρωταγωνιστές έχουν συνεργαστεί με τον Hany Abu-Assad στην ταινία του «The Idol», ενώ επιπλέον ο Ali Suliman πρωταγωνίστησε στο «Παράδεισος τώρα» και η Manal Awad στον «Γάμο της Ράνα».

Η υπόθεση: Βηθλεέμ, Παλαιστίνη. Η Ριμ, μια νεαρή μητέρα παντρεμένη με έναν καταπιεστικό, ζηλιάρη άντρα, πηγαίνει στο κομμωτήριο της Ούντα μαζί με το μωρό της, για το καθιερωμένο ραντεβού, όπου εκτός από την περιποίηση των μαλλιών υπάρχει και συζήτηση ανάμεσα στις δύο φίλες για τα προβλήματα της καθημερινότητας. Όμως, η συνηθισμένη αυτή συνάντηση παίρνει αναπάντεχη τροπή, όταν η Ούντα τη ναρκώνει και ενορχηστρώνει μια στημένη φωτογράφιση που εκθέτει την τιμή της Ριμ. 

Ο λόγος; Η Ούντα είναι πληροφοριοδότης των μυστικών υπηρεσιών κατοχής - κι αν η Ριμ δεν θέλει να κυκλοφορήσουν οι επίμαχες φωτογραφίες, πρέπει να γίνει κι αυτή. Ενώ η Ριμ προσπαθεί να συνέλθει από το σοκ της εξέλιξης αυτής, βλέποντας πανικόβλητη τη ζωή της να καταρρέει, η Ούντα θα κληθεί κι εκείνη να απαντήσει για τις πράξεις της - πράξεις που εκείνη ισχυρίζεται ότι ήρθαν μετά από τη δική της σκληρή αναμέτρηση με το σύστημα και την ανάγκη να μάθει κι εκείνη πια πώς να παίζει το παιχνίδι.

Η άποψή μας: Δεν είναι τυχαίος σκηνοθέτης ο Hany Abu-Assad. Έχει πιάσει τις υψηλότερες επιδόσεις του στο εξαιρετικό «Παράδεισος τώρα» κι έχει μια σταθερά πολύ ενδιαφέρουσα ματιά στις αραβόφωνες ταινίες του, εκείνες που ασχολούνται με το Μεσανατολικό Ζήτημα. Κι αυτό επειδή έχει την ψυχραιμία να προσπαθεί να μην κάνει προπαγάνδα, αλλά να φωτίσει το πρόβλημα της πατρίδας του, της Παλαιστίνης – μιας πολύπαθης πατρίδας, που δεν έχει κρατική υπόσταση – χωρίς να κρύβει στο σκοτάδι τις δομικές ανορθογραφίες των συμπατριωτών του. 

Τούτο εδώ το πολιτικό θρίλερ – όσο απίθανη κι αν μοιάζει η αφετηρία του – βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα! Το... κομμωτήριο, από τους ελάχιστους επαγγελματικούς χώρους όπου ο πελάτης χαλαρώνει κι αναπτύσσει μια παράδοξη σχέση ωσάν ιδιότυπου εξομολογητηρίου με την κομμώτρια (και οι εξομολογήσεις είναι ιερές) μετατρέπεται σε μια τεράστια παγίδα στην οποία, όποια γυναίκα πέσει αναγκάζεται να μετατραπεί σε πρακτόρισσα υπέρ του εχθρού! Κι όλα αυτά, στη Βηθλεέμ, στην πόλη όπου γεννήθηκε ο Χριστός: η σκηνή (δεν είναι σπόιλερ, υπάρχει στο τρέιλερ) όπου η πανικοβλημένη Ριμ, κρατώντας το μωρό της αγκαλιά, στέκεται σε έναν τοίχο όπου με στένσιλ έχει αποτυπωθεί η εμβληματική εικόνα της Παναγίας, που κρατάει στην αγκαλιά της τον Ιησού, είναι από τις πιο όμορφες, δυνατές μα και... φάουλ σκηνές της ταινίας. 

Θέλω να πω, έχουμε καταλάβει φίλε σκηνοθέτα τις αναφορές και τις παραπομπές σου, δεν χρειάζεται να μας τα κάνεις όλα νιανιά. Κι ενώ θεωρητικά, πρωταγωνίστρια της ταινίας είναι η Ριμ, η οποία άθελά της μπλέκει σε μια κατάσταση που αδυνατεί να διαχειριστεί και ψάχνει τρόπο να ξεφύγει, εντέλει έχει και συμπρωταγωνίστρια, την Ούντα. Εξάλλου, ο αυθεντικός τίτλος της ταινίας, έχει το όνομά της. Η Ριμ λοιπόν προσπαθεί να βρει διέξοδο. Αν οι στημένες φωτογραφίες της, όπου την βλέπουμε γυμνή, σε ερωτικές περιπτύξεις με έναν άνδρα, βγουν στη φόρα, θα ατιμαστεί. Ο άνδρας της δεν θα την πιστέψει, η ρετσινιά θα την κυνηγά σε όλη της τη ζωή, που έτσι κι αλλιώς μπορεί να είναι και πολύ σύντομη, μιας που μόνο ο θάνατος θα μπορεί να ξεπλύνει την... αμαρτία της. 

Από την άλλη, η σκέψη ότι θα γίνει καρφί, που θα αποκαλύπτει μυστικά των συμπατριωτών της, οδηγώντας τους σε συλλήψεις ή και στον θάνατό τους, της φαίνεται επίσης τρομακτική, αντιβαίνει την ηθική της και τον πατριωτισμό της. Και πάλι, αν μαθευτεί ότι δουλεύει για τον εχθρό η ζωή της κινδυνεύει από τους δικούς της ενώ αν δεχθεί να παίξει το παιχνίδι και δεν δίνει τίποτα ως πληροφορία, θα υπόκειται πάντα στον εκβιασμό των «χειριστών» της. 

Τα πλάνα που έχουν στο επίκεντρό τους την Ριμ είναι γυρισμένα με κάμερα στο χέρι, για να δείξουν την ένταση, την αντάρα, την αναταραχή της. Και η Ούντα; Η προδότρια; Η γυναίκα που με περισσή ευκολία παγιδεύει τη φίλη της; Τι είναι; Μια μισητή υπάνθρωπος; Όχι. Είναι η Ριμ, λίγα χρόνια μετά. Γιατί, όπως μαθαίνουμε κατά τη διάρκεια της ανάκρισής της από τον Χασάν, μετά τη σύλληψή της από Παλαιστίνιους αγωνιστές, και η ίδια έπεσε θύμα ανάλογης παγίδας και αναγκάστηκε να παίξει αυτό το άθλιο παιχνίδι. Οι δικές της σκηνές είναι με στατική κάμερα, σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, που δίνουν στον θεατή την αίσθηση της ασφυξίας, μια κλειστοφοβία, το αναπόδραστον του πράγματος. 

Η αλήθεια είναι πως όσα λέγονται εδώ, στην ανάκριση, αποτελούν το πιο ενδιαφέρον μέρος της ταινίας. Μιας ταινίας, που τονίζει την διπλή καταπίεση των γυναικών από την Παλαιστίνη. Εκτός από τους Ισραηλινούς κατακτητές (σημείωση: είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι δεν βλέπουμε ποτέ Ισραηλινό, ούτε κατονομάζεται το Ισραήλ ως εχθρός, ενώ η μόνη επαφή με τον εχθρό είναι μέσω τηλεφώνου) οι Παλαιστίνιες έχουν να αντιμετωπίσουν και την πατριαρχεία της δικής τους κοινωνίας. Όπως λέει και η Ούντα κατά τη διάρκεια της ανάκρισης: «Είναι πολύ εύκολο να δεχτείς τον κατακτητή όταν ως κοινωνία επιβάλεις την καταπίεση». 

Η αλήθεια του πράγματος ενισχύεται από το γεγονός ότι οι δύο πρωταγωνίστριες, μετά την προβολή της ταινίας, δέχτηκαν απειλές από συμπατριώτες τους, με την «Ριμ» να ψάχνει καταφύγιο στην Γαλλία και την «Ούντα» να ψάχνει καταφύγιο στην Ελλάδα! Πολύ ενδιαφέρουσα ταινία, που δεν αποφεύγει τελικά το μελό και αφήνει τα πράγματα ανοιχτά, κάτι που μπορεί να φαίνεται ότι λειτουργεί υπέρ του θεατή (να βγάλει μόνος του τα συμπεράσματά του) αλλά φαντάζει εντέλει άτολμο. Όμως, σαφώς, τα θετικά της είναι περισσότερα από τα αρνητικά.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 27 Οκτωβρίου 2022 από την Rosebud 21!