Movies Ltd

Λευτεριά στις Παλαιστίνιες!

γράφει ο Θόδωρος Γιαχουστίδης (@PAOK1969)

"Revenge porn" αλά πολιτικά

Αυτή είναι η όγδοη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί ο γεννημένος στις 11 Οκτωβρίου του 1961, στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης, Ολλανδοπαλαιστίνιος σκηνοθέτης. Η φιλμογραφία του (σε ότι αφορά τις ταινίες μυθοπλασίας, που έχει σκηνοθετήσει μόνος του) είναι η εξής: «Het 14e kippetje» (1998, γυρισμένο στα ολλανδικά), «Ο γάμος της Ράνα» (Rana's Wedding, 2002, γυρισμένο στα αραβικά, με προβολή στην Ελλάδα στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης), «Παράδεισος τώρα» (Paradise Now, 2005, γυρισμένο στα αραβικά, με διανομή στην Ελλάδα και με υποψηφιότητα για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας), «The Courier» (2012, γυρισμένο στα αγγλικά, με πρωταγωνιστές τους Jeffrey Dean Morgan και Mickey Rourke), «Omar» (2013, γυρισμένο στα αραβικά, με διανομή στην Ελλάδα και με υποψηφιότητα για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας), «The Idol» (2015, γυρισμένο στα αραβικά) και «The Mountain Between Us» (2017, γυρισμένο στα αγγλικά, με πρωταγωνιστές τους Kate Winslet και Idris Elba).

Τούτη η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ του Τορόντο, τον Σεπτέμβριο του 2021. Από εκεί και πέρα έλαβε μέρος σε μια σειρά από σημαντικά φεστιβάλ, όπως εκείνα της Μπουσάν, της Βαγιαδολίδ, του Ταλίν και της Κωνσταντινούπολης. Οι τρεις βασικοί πρωταγωνιστές έχουν συνεργαστεί με τον Hany Abu-Assad στην ταινία του «The Idol», ενώ επιπλέον ο Ali Suliman πρωταγωνίστησε στο «Παράδεισος τώρα» και η Manal Awad στον «Γάμο της Ράνα».

Η υπόθεση: Βηθλεέμ, Παλαιστίνη. Η Ριμ, μια νεαρή μητέρα παντρεμένη με έναν καταπιεστικό, ζηλιάρη άντρα, πηγαίνει στο κομμωτήριο της Ούντα μαζί με το μωρό της, για το καθιερωμένο ραντεβού, όπου εκτός από την περιποίηση των μαλλιών υπάρχει και συζήτηση ανάμεσα στις δύο φίλες για τα προβλήματα της καθημερινότητας. Όμως, η συνηθισμένη αυτή συνάντηση παίρνει αναπάντεχη τροπή, όταν η Ούντα τη ναρκώνει και ενορχηστρώνει μια στημένη φωτογράφιση που εκθέτει την τιμή της Ριμ. 

Ο λόγος; Η Ούντα είναι πληροφοριοδότης των μυστικών υπηρεσιών κατοχής - κι αν η Ριμ δεν θέλει να κυκλοφορήσουν οι επίμαχες φωτογραφίες, πρέπει να γίνει κι αυτή. Ενώ η Ριμ προσπαθεί να συνέλθει από το σοκ της εξέλιξης αυτής, βλέποντας πανικόβλητη τη ζωή της να καταρρέει, η Ούντα θα κληθεί κι εκείνη να απαντήσει για τις πράξεις της - πράξεις που εκείνη ισχυρίζεται ότι ήρθαν μετά από τη δική της σκληρή αναμέτρηση με το σύστημα και την ανάγκη να μάθει κι εκείνη πια πώς να παίζει το παιχνίδι.

Η άποψή μας: Δεν είναι τυχαίος σκηνοθέτης ο Hany Abu-Assad. Έχει πιάσει τις υψηλότερες επιδόσεις του στο εξαιρετικό «Παράδεισος τώρα» κι έχει μια σταθερά πολύ ενδιαφέρουσα ματιά στις αραβόφωνες ταινίες του, εκείνες που ασχολούνται με το Μεσανατολικό Ζήτημα. Κι αυτό επειδή έχει την ψυχραιμία να προσπαθεί να μην κάνει προπαγάνδα, αλλά να φωτίσει το πρόβλημα της πατρίδας του, της Παλαιστίνης – μιας πολύπαθης πατρίδας, που δεν έχει κρατική υπόσταση – χωρίς να κρύβει στο σκοτάδι τις δομικές ανορθογραφίες των συμπατριωτών του. 

Τούτο εδώ το πολιτικό θρίλερ – όσο απίθανη κι αν μοιάζει η αφετηρία του – βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα! Το... κομμωτήριο, από τους ελάχιστους επαγγελματικούς χώρους όπου ο πελάτης χαλαρώνει κι αναπτύσσει μια παράδοξη σχέση ωσάν ιδιότυπου εξομολογητηρίου με την κομμώτρια (και οι εξομολογήσεις είναι ιερές) μετατρέπεται σε μια τεράστια παγίδα στην οποία, όποια γυναίκα πέσει αναγκάζεται να μετατραπεί σε πρακτόρισσα υπέρ του εχθρού! Κι όλα αυτά, στη Βηθλεέμ, στην πόλη όπου γεννήθηκε ο Χριστός: η σκηνή (δεν είναι σπόιλερ, υπάρχει στο τρέιλερ) όπου η πανικοβλημένη Ριμ, κρατώντας το μωρό της αγκαλιά, στέκεται σε έναν τοίχο όπου με στένσιλ έχει αποτυπωθεί η εμβληματική εικόνα της Παναγίας, που κρατάει στην αγκαλιά της τον Ιησού, είναι από τις πιο όμορφες, δυνατές μα και... φάουλ σκηνές της ταινίας. 

Θέλω να πω, έχουμε καταλάβει φίλε σκηνοθέτα τις αναφορές και τις παραπομπές σου, δεν χρειάζεται να μας τα κάνεις όλα νιανιά. Κι ενώ θεωρητικά, πρωταγωνίστρια της ταινίας είναι η Ριμ, η οποία άθελά της μπλέκει σε μια κατάσταση που αδυνατεί να διαχειριστεί και ψάχνει τρόπο να ξεφύγει, εντέλει έχει και συμπρωταγωνίστρια, την Ούντα. Εξάλλου, ο αυθεντικός τίτλος της ταινίας, έχει το όνομά της. Η Ριμ λοιπόν προσπαθεί να βρει διέξοδο. Αν οι στημένες φωτογραφίες της, όπου την βλέπουμε γυμνή, σε ερωτικές περιπτύξεις με έναν άνδρα, βγουν στη φόρα, θα ατιμαστεί. Ο άνδρας της δεν θα την πιστέψει, η ρετσινιά θα την κυνηγά σε όλη της τη ζωή, που έτσι κι αλλιώς μπορεί να είναι και πολύ σύντομη, μιας που μόνο ο θάνατος θα μπορεί να ξεπλύνει την... αμαρτία της. 

Από την άλλη, η σκέψη ότι θα γίνει καρφί, που θα αποκαλύπτει μυστικά των συμπατριωτών της, οδηγώντας τους σε συλλήψεις ή και στον θάνατό τους, της φαίνεται επίσης τρομακτική, αντιβαίνει την ηθική της και τον πατριωτισμό της. Και πάλι, αν μαθευτεί ότι δουλεύει για τον εχθρό η ζωή της κινδυνεύει από τους δικούς της ενώ αν δεχθεί να παίξει το παιχνίδι και δεν δίνει τίποτα ως πληροφορία, θα υπόκειται πάντα στον εκβιασμό των «χειριστών» της. 

Τα πλάνα που έχουν στο επίκεντρό τους την Ριμ είναι γυρισμένα με κάμερα στο χέρι, για να δείξουν την ένταση, την αντάρα, την αναταραχή της. Και η Ούντα; Η προδότρια; Η γυναίκα που με περισσή ευκολία παγιδεύει τη φίλη της; Τι είναι; Μια μισητή υπάνθρωπος; Όχι. Είναι η Ριμ, λίγα χρόνια μετά. Γιατί, όπως μαθαίνουμε κατά τη διάρκεια της ανάκρισής της από τον Χασάν, μετά τη σύλληψή της από Παλαιστίνιους αγωνιστές, και η ίδια έπεσε θύμα ανάλογης παγίδας και αναγκάστηκε να παίξει αυτό το άθλιο παιχνίδι. Οι δικές της σκηνές είναι με στατική κάμερα, σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, που δίνουν στον θεατή την αίσθηση της ασφυξίας, μια κλειστοφοβία, το αναπόδραστον του πράγματος. 

Η αλήθεια είναι πως όσα λέγονται εδώ, στην ανάκριση, αποτελούν το πιο ενδιαφέρον μέρος της ταινίας. Μιας ταινίας, που τονίζει την διπλή καταπίεση των γυναικών από την Παλαιστίνη. Εκτός από τους Ισραηλινούς κατακτητές (σημείωση: είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι δεν βλέπουμε ποτέ Ισραηλινό, ούτε κατονομάζεται το Ισραήλ ως εχθρός, ενώ η μόνη επαφή με τον εχθρό είναι μέσω τηλεφώνου) οι Παλαιστίνιες έχουν να αντιμετωπίσουν και την πατριαρχεία της δικής τους κοινωνίας. Όπως λέει και η Ούντα κατά τη διάρκεια της ανάκρισης: «Είναι πολύ εύκολο να δεχτείς τον κατακτητή όταν ως κοινωνία επιβάλεις την καταπίεση». 

Η αλήθεια του πράγματος ενισχύεται από το γεγονός ότι οι δύο πρωταγωνίστριες, μετά την προβολή της ταινίας, δέχτηκαν απειλές από συμπατριώτες τους, με την «Ριμ» να ψάχνει καταφύγιο στην Γαλλία και την «Ούντα» να ψάχνει καταφύγιο στην Ελλάδα! Πολύ ενδιαφέρουσα ταινία, που δεν αποφεύγει τελικά το μελό και αφήνει τα πράγματα ανοιχτά, κάτι που μπορεί να φαίνεται ότι λειτουργεί υπέρ του θεατή (να βγάλει μόνος του τα συμπεράσματά του) αλλά φαντάζει εντέλει άτολμο. Όμως, σαφώς, τα θετικά της είναι περισσότερα από τα αρνητικά.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 27 Οκτωβρίου 2022 από την Rosebud 21!