Νερούδα
του Pablo Larraín. Με τους Luis Gnecco, Gael García Bernal, Alfredo Castro, Mercedes Morán, Diego Muñoz, Pablo Derqui, Michael Silva, Jaime Vadell, Marcelo Alonso, Francisco Reyes, Alejandro Goic
Κι έρχεται το δέντρο, το δέντρο της καταιγίδας, το δέντρο του λαού.
Έχει θεωρηθεί από όλον τον παγκόσμιο λογοτεχνικό κύκλο, σαν ο σημαντικότερος ποιητής του 20ου αιώνα. Θα μπορούσαν να μιλήσουν από μόνες τους γι αυτό άλλωστε οι απανταχού της υφηλίου βραβεύσεις των έργων του, με κορωνίδα εκείνη της Σουηδικής Ακαδημίας, που του απένειμε το βαρύτιμο Νόμπελ το 1971, με το σκεπτικό της τεράστιας δυναμικής των λέξεων του, που σημάδεψαν τα όνειρα και τις προσδοκίες ενός πονεμένου λαού, μιας ολάκερης βασανισμένης ηπείρου. Ο Πάμπλο Νερούδα, τόσο μέσα από το σύνολο της καλλιτεχνικής του πορείας, κυρίως όμως με το πως αντιστάθηκε στις συνεχείς, διαρκείς και βάναυσες χούντες που βίωσε ο τόπος του και με τον αινιγματικά μαρτυρικό τρόπο που απεβίωσε, εξελίχθηκε στο σύμβολο μιας ολόκληρης γενιάς, που γνώρισε από πρώτο χέρι την εμφύλια απειλή της κάννης, της ερπύστριας, της φάλαγγας. Το χρονικό κάποιων αντιστασιακών ημερών της πορείας του, συμβολικών ύμνων ενότητας κι αγώνα, καταγράφει με την φιλμική του πένα, ένας ικανότατος απόγονος του, ο γνησιότερος σήμερα εκφραστής, της αιώνια μαχητικής, Τσιλένας Κουλτούρας.
Τρία μόλις χρόνια έχουν περάσει μετά το πέρας του Δεύτερου Μεγάλου Πολέμου. Τα περισσότερα κράτη της αποκομμένης από τον υπόλοιπο κόσμο, Νοτίου Αμερικής, έχουν εξελιχθεί σε λημέρια που βρήκαν καταφύγιο οι περισσότεροι Ναζί εγκληματίες, αλλά και άντρα πολιτικής διαφθοράς, που στους κόλπους τους επωάζονται ποικιλότροπα αυγά φιδιών. Κανόνας που ισχύει και για την μακρόστενη λωρίδα γης που από άκρου εις άκρον χαϊδεύεται από τα κύματα του Ειρηνικού, η Χιλή, που λειτουργώντας κάτω από τις προσταγές του καινούργιου της Προέδρου, Γκάμπριελ Γκονζάλεζ Βιδέλα, ακολουθεί πιστά αντιλήψεις αντιδημοκρατικές, αντικοινωνικές, νομιμοποιημένα και νομότυπα δικτατορικές. Στην κορύφωση της εντολοδόχας από τους ξένους πατρόνους παράνοιας του, ο Πρεζιντέντε, θα κηρύξει εκτός νόμου, το λαοφιλές Κομουνιστικό Κόμμα της χώρας, διώκοντας συνάμα τους βουλευτές, γερουσιαστές, πολιτευτές και υποστηρικτές του, συλλαμβάνοντας τους και περιορίζοντας τους σε απάνθρωπες εξορίες.
Από την διωκτική μπότα του παρακράτους, δεν θα μπορούσε να γλυτώσει και ο εκλεγμένος εκπρόσωπος του Έθνους, Πάμπλο Νερούδα, σημαίνων στέλεχος της Αριστεράς, που χάρη στην καλλιτεχνική του δράση, έχει αναπτύξει στενούς δεσμούς με την διεθνή προλεταριακή κοινότητα, γεγονός που τον καθιστά αυτόματα σαν τον υπ αριθμόν ένα εχθρό της ταγματασφάλειας. Ελάχιστες στιγμές πριν οι Αρχές τον συλλάβουν, όπως συνέβη με όλους τους συντρόφους του, εκείνος θα καταφέρει να διαφύγει, μαζί με την σύζυγό του και μεταμφιεσμένος να κρυφτεί, μεταβαίνοντας διαρκώς ανά την επικράτεια, σε διαμερίσματα ασφαλή από την διωκτική μανία της Αστυνομίας. Στόχος του η διαφυγή στο εξωτερικό, προκειμένου να συνεχίσει απερίσπαστος τον δημοκρατικό αγώνα. Οι φασίστες δεν έχουν πει, όμως, την τελευταία τους λέξη...
Της δίωξης του Νερούδα, θα ηγηθεί ο πλέον ταλαντούχος και ακραίων μεθόδων επιθεωρητής Όσκαρ Πελουσονό, ο γιος του φημισμένου πρώην αρχηγού του σώματος, που οι φιλοδοξίες του να τον ξεπεράσει σε θρύλο, φτάνουν ακόμη και ψηλότερα των Άνδεων. Της ίσαμε τα ουράνια απροσπέλαστης οροσειράς που τέμνει τον αμερικάνικο Νότο κατά τέτοιο τρόπο, που καθιστά την διέξοδο του σοσιαλιστή ποιητή προς την ελευθερία, παντελώς αδύνατη. Και ο κλοιός γύρω του, ολοένα και στενεύει.
Ανθρωποκυνηγητό που δεν περιορίζεται μόνο στην ιστορικά ματοβαμμένη πρωτεύουσα του Σαντιάγο, αλλά απλώνεται σε όλο το εύρος της μακρόστενης Χιλής, από την Βίνια Ντελ Μαρ και το Βαλπαραίσο μέχρι την παγωμένη και αφιλόξενη Γη του Πυρός, προκειμένου ο ιντελεκτουέλ εκφραστής των αριστερών ιδεωδών να σπάσει το μπλόκο. Αυτή ακριβώς είναι και η μία, η αγωνιώδης, η θρίλερ αν το θέλεις, η προφανής πτυχή της πιο πρόσφατης biopic απόπειρας του Χιλιάνου ντιρέκτορα Pablo Larrain, που μόλις στα σαράντα του χρόνια έχει καταφέρει να κάνει το νοτιοαμερικάνικο σινεμά αγαπητό, ακόμη και στις πιο δύσκολες σινεφίλ κοινότητες. Σε συντριπτικό ποσοστό άλλωστε μέχρι στιγμής οι ταινίες του, έχουν την βάση τους σε πραγματικά γεγονότα, περιστατικά, πρόσωπα, με σκοπό να πηγάσουν μέσα από την γνώριμη (φαντάζομαι) ιστορία όσα επιθυμεί με μοντέρνο τρόπο να εκφράσει. Το ίδιο έπραξε μέσα από το άνανδρο φονικό του Αλιέντε (Post Mortem), μέσα από το διεφθαρμένο δημοψήφισμα του Πινοτσέτ (No), ακόμη και μέσα από το πολύ πρόσφατο προφίλ της διασημότερης ever Πρώτης Κυράς των ΗΠΑ (Jackie). Ακόμη κι αν το θερμόμετρο της καταδίωξης, ενόσω οι καμπαρντινάτοι και οι ένστολοι πλησιάζουν ολοένα και κοντύτερα στον Νερούδα, ανεβαίνει βαθμηδόν καθώς πλησιάζουμε στο φινάλε, είναι απόλυτα προφανές πως δεν είναι αυτός ο πρωταρχικός σκοπός του Larrain, κάτι που αντιλαμβανόμαστε από το πρόσωπο που επέλεξε για να αφηγηθεί το στόρι. Τον ίδιο τον αυθαίρετων μεθόδων ένθερμο σωβινιστή, ματαιόδοξο μπάτσο, διώκτη του, τον μυστακιοφόρο Όσκαρ, που νομίζει, εξίσου ανάρμοστα, πως αυτός είναι ο πρωταγωνιστής, ο πρώτος ρόλος, ο έχων το πάνω χέρι του κυνηγητού.
Σκεπτική που χαρακτηρίζει άλλωστε τα αυταρχικά εθνικιστικά καθεστώτα, όπως τα συμβολίζει με την στάση του ο Κλουζώ Πελουσονό, που περνιέται για πανέξυπνος πιστεύοντας πως με τις παγίδες που στήνει, θα ρίξει στην φάκα πολύ σύντομα τον φυγά. Δεν έχει υπολογίσει όμως στην συμπαγή μαχητικότητα των συντρόφων του Νερούδα, που χάρη στους στους φλογερούς του, ερωτικούς και παρτιζάνικους συνάμα στίχους, δεν θα δείξουν ποτέ την διάθεση να τον προδώσουν, όπως θα περίμενε. Βλακώδης απορία, του δύσκολα επεξηγήσιμου στην ρηχή του σκέψη, γιατί, που θα είναι και εκείνη που θα τον οδηγήσει σε μανία, παράνοια, τρόμο και εντέλει αυτοκαταστροφή στην μαντεψιά πως ουσιαστικά δεν είναι παρά ο κομπάρσος, ο περαστικός, ο αόρατος, ο μηδενικός, αυτός που δεν θα τον καταγράψει κανένα κιτάπι, μόλις η αληθινή τάξη αποκατασταθεί. Υποστηρικτική ερμηνεία - ορισμός από τον Gael Garcia Bernal που έχει ωριμάσει αφάνταστα υποκριτικά κατόπιν του ιδίου μαέστρου No, όπου κορύφωσε της καριέρα του. Αν θα μπορούσε ο Larrain την ταινία του Peluchoneau θα την υπο-μαρκάριζε. Εκείνος είναι ο στόχος, ο σκοπός, ο αποδέκτης των εννοιών. Ο κουτοπόνηρος αγράμματος τραμπούκος, που πιστεύει στην απαίδευτη και ανύπαρκτη ψυχή του, πως είναι ο κυρίαρχος, ο αρχηγός, ο μοναδικός, ο άρχων του παιχνιδιού. Τι πλάκα! Και τι δράμα ανθρώπινο ταυτόχρονα. Να έχεις να αντισταθμίσεις στην μηδενικότητα σου, μια τέτοια μνημειώδη περσόνα...
Ο νεότερος Χιλιανός μέσα από τα εξαιρετικής αναπαραστατικής της περιόδου των τελών του 40' αισθητικής πλάνα του, με απόλυτο σεβασμό και λατρεία κτίζει την προσωπικότητα του διασημότερου στα χρονικά συμπατριώτη του, αποκαλύπτοντας τον στην πλατεία ανθρώπινο, εύθραυστο, ταυτόχρονα όμως αποφασιστικό και κυνικό στις αποφάσεις του, που δεν έχουν να κάνουν με το δικό του μέλλον, αλλά με αυτό της ίδιας του της φυλής, που εκπροσωπεί. Τα ιδιόρρυθμα πάθη, οι ξέχωρες ερωτικές του επιλογές, οι σωματικές αδυναμίες ενδέχεται να είναι εκείνες που θα προδώσουν τα ίχνη του, μα δεν τον σκιάζει καμία τέτοια φοβέρα. Πως να κλείσεις ένα τέτοιο ανοιχτό μυαλό σε στενά όρια? Να το δεσμεύσεις, να το φυλακίσεις, ακόμη κι αν είναι προς καλού δικού του. Η κοινωνικότητα του ιντελεκτουέλ, το πέρασμα του μονομιάς από τις αριστοκρατικές και χάι σοσάιτυ συνευρέσεις, στα χαμαιτυπία και τα κακόφημα πορνεία, θα αναδείξει μέσα από τα καλογραμμένα πλάνα, την δημοφιλία του, την αναγνώριση του, την λατρεία που του τρέφει το κοινό του, είτε αναφερόμαστε σε σεβάσμιους πρεσβευτές, πολιτικούς, αρτίστες παγκόσμιας φήμης, είτε στον απλό συντροφικό μεσοαστικό λαουτζίκο, είτε στην πλέμπα, τον πάτο, τον αποτυχημένο ακόμη και να στολιστεί γυνή διεμφυλικό, που οραματίζεται όχι να παρλάρει θεατράλε το Μπέσαμε Μούτσο, μα το Κάντο Χενεράλ!
Καταπληκτική biopic αλληγορία, μεγέθους κορυφαίου, πανύψηλου, μαχητικού τε και αρτχάουζ κινηματογραφικού, τέτοιου επιπέδου όσο και του ονόματος Neruda που φέρει στην μαρκίζα του. Μοναδικής αισθητικής, ευθύβολου σεναρίου, με δευτεροπλανάτο σασπένς που συντείνει στην ανάπτυξη των κεντρικών ιδεών και με βασική ανδρική υπόδηση ορόσημο καριέρας για τον Luis Gnecco (ο Ουρούτια, o Χριστιανοδημοκράτης πολιτικός εκφραστής του Όχι, στο No) που με την απίθανα κατευθυνόμενη εκφραστική του απάθεια του, σοκάρει. Βιογραφική αναφορά, λίγων μόνο ημερών από την ζωή ενός εθνικού συμβόλου, με αμέτρητες σημασιολογικές διεξόδους, προβληματισμούς κοινωνικούς και σημασίες που στο επίκεντρο τους, όπως το συνηθίζει ο ευφάνταστος Larrain υπάρχει μόνον ένας βασικός πρωταγωνιστής, Ο ίδιος ο άνθρωπος! Και κατ επέταση του, το δυναμικό του άθροισμα, ο λαός!
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 9 Φεβρουαρίου 2017 από την Strada Films
