Movies Ltd

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Άνθρωποι μονάχοι...

Είναι αυτή η ταινία η καλύτερη της χρονιάς που διανύουμε; Στην πρώτη της παγκόσμια εμφάνιση κατά τη διάρκεια του πρόσφατου φεστιβάλ των Καννών, όπου συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα, η ταινία κατέρριψε το ρεκόρ όλων των εποχών σε ότι αφορά τον μέσο όρο των «αστεριών» που πήρε στην τελευταία σελίδα του περιοδικού Screen, όπου δίνουν την αξιολόγησή τους κριτικοί κινηματογράφου από όλον τον κόσμο! Είχε λοιπόν μέσο όρο 3,7 με άριστα το 4 από 11 κριτικούς! Θα σκεφτείτε: μμμ, οι κουλτουριάρηδες οι κριτικοί αφού βάζουν τόσο υψηλή βαθμολογία, καμία μπαχαντέλα θα είναι το φιλμ. Καμία σχέση! Είναι μια εκπληκτική ταινία που...εκπλήσσει! Όπως εξέπληξε τους πάντες το γεγονός ότι δεν πήρε κάποιο βραβείο από την κριτική επιτροπή του φεστιβάλ Καννών. Η FIPRESCI βεβαίως έσωσε τα προσχήματα και της έδωσε το δικό της βραβείο.

Αυτή είναι η τρίτη μεγάλους μήκους ταινία που σκηνοθετεί η Maren Ade. Προηγήθηκαν οι ταινίες «Der Wald vor lauter Bäumen» (2003) και «Alle Anderen» (2009). Ο Toni Erdmann αποτελεί την επίσημη πρόταση της Γερμανίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ και είναι η μία από τις τρεις υποψήφιες ταινίες για το βραβείο LUX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Προβλήθηκε στις «Νύχτες Πρεμιέρας» και θα προβληθεί και στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης μετά την έξοδό της στους κινηματογράφους της χώρας μας. Μέσα σε 56 ημέρες γυρισμάτων προέκυψε υλικό 120 ωρών το οποίο μοντάρονταν για πάνω από ένα χρόνο για να προκύψει η τελική κόπια της ταινίας.

Η υπόθεση: Ο Γουίνφριντ Κονράντι είναι ένας διαζευγμένος δάσκαλος πιάνου, που ζει σε μια επαρχιακή πόλη της Γερμανίας. Στα πρόθυρα της τρίτης ηλικίας ζει μαζί με το γηραιό σκύλο του ενώ φροντίζει και την ακόμα πιο γηραιά μητέρα του. Βασικό χαρακτηριστικό του: του αρέσει να κάνει πλάκες: να υποδύεται ρόλους, να αλλάζει ταυτότητα, να βάζει και να βγάζει τα... δόντια του. Όταν μετά από πολύμηνη απουσία η πετυχημένη «golden girl» κόρη του, Ινές, κάνει μια επίσκεψη - αστραπή στη γενέθλια πόλη της, ο πατέρας της καταλαβαίνει πως, παρά την επιτυχία της, η κόρη του δεν είναι ευτυχισμένη.

Όταν ο σκύλος του εγκαταλείπει τα εγκόσμια, ο Γουίνφριντ αποφασίζει να κάνει επίσκεψη - έκπληξη στην κόρη του στο Βουκουρέστι και να έρθουν πιο κοντά. Η Ινές δουλεύει ως μεγαλοστέλεχος εταιρίας που κάνει ανάλυση κινδύνου για μια πολυεθνική η οποία συνεργάζεται με πετρελαϊκές εταιρίες στη Ρουμανία. Δεν διαθέτει χρόνο για τα τερτίπια του πατέρα της. Αρχικά λοιπόν οι δυο τους δεν τα πάνε καθόλου καλά. Προκειμένου να ξανακερδίσει την κόρη του και να την κάνει πιο χαρούμενη ο Γουίνφριντ αποφασίζει να μεταμορφωθεί στον Τόνι Έρντμαν, έναν άνθρωπο με χάλια δόντια, ακόμα πιο χάλια περούκα και κοστούμι για... κλάματα! Θα τα καταφέρει;

Η άποψή μας: Στην τρίτη της μεγάλου μήκους ταινία η 40χρονη Maren Ade πετυχαίνει τεράστια επίδοση. Υπογράφοντας πέρα από τη σκηνοθεσία και το σενάριο της ταινίας, μας μεταφέρει στο ιδιαίτερο σύμπαν της με έναν τρόπο μαγικό, καταιγιστικό, ανθρώπινο, απίστευτο. Τρεις ώρες (παρά 20 λεπτά περίπου) ταινία και δεν βαριέσαι ούτε μία στιγμή! Το ακόμα πιο τρελό: δεν μπορείς ποτέ να αντιληφθείς ποια κατεύθυνση θα πάρει η ταινία, τι θα συμβεί στην επόμενη σκηνή, πώς θα εξελιχθεί η πλοκή, πώς θα αλλάξουν οι χαρακτήρες. Γιατί οι δύο βασικοί χαρακτήρες, ο πατέρας και η κόρη, αλλιώς θα μπουν στην ταινία κι αλλιώς θα βγουν από αυτή. Πιο ώριμοι, πιο δεμένοι, και ναι, πιο ευτυχισμένοι! Κι όλα αυτά μέσα από συγκρούσεις, έτσι;

Κανείς δεν λέει ότι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι εύκολες. Ιδίως όταν αυτό που τις χαρακτηρίζει είναι η απελπισία. Εδώ, όσο οι προσπάθειές του να προσεγγίσει την κόρη του αποτυγχάνουν τόσο πιο πολύ προσπαθεί ο πατέρας, τόσο πιο άγαρμπος γίνεται και – ω του θαύματος – τόσο πιο πολύ ενδίδει η κόρη! Όχι επειδή κάποια στιγμή χαλαρώνει και παραιτείται. Όχι. Αλλά επειδή συνειδητοποιείται. Και κάνει μια νέα αρχή, όχι μόνο σε σχέση με τον πατέρα της αλλά σε σχέση με το πως βλέπει η ίδια τον εαυτό της. Στη συγκεκριμένη ταινία είδαμε την πιο αστεία σκηνή αλλά και την πιο τρυφερή στιγμή μέσα στο 2016 έως τώρα! Και μιλάμε για γερμανική ταινία, έτσι; Που, η αλήθεια είναι πως το χιούμορ δεν είναι το πρώτο που θα σκεφτείς για έναν Γερμανό, ούτε η τρυφερότητα, ως χαρακτηριστικά του!

Η αστεία σκηνή είναι εκείνη όπου η Ινές «σαλτάρει» από την πίεση που δέχεται από τη δουλειά της και αντιλαμβάνεται πως αυτά που της λέει ο πατέρας της δεν είναι ψέματα, οπότε στο πάρτι «σύσφιξης σχέσεων» που διοργανώνει στο διαμέρισμά της, αποφασίζει, μετά από δεκάδες δοκιμές ρούχων, να υποδεχτεί τους καλεσμένους της... αλλιώς! Η αμέσως επόμενη σκηνή λαμβάνει χώρα έξω, στους δρόμους του Βουκουρεστίου, εκεί όπου η Ινές αναζητά τον πατέρα της. Τον πατέρα της που έχει ντυθεί με μια παραδοσιακή στολή από τη Βουλγαρία και μοιάζει με τεράστιο, μαλλιαρό γίγαντα. Ένας... Κινγκ Κονγκ στου οποίου την αγκαλιά θέλει απλά να βρεθεί και να γαληνέψει! Άλλο να σας το λέω κι άλλο να το βλέπετε.

Η Ade με οξυδερκή ματιά, πέρα από την περίπλοκη σχέση πατέρα – κόρης κάνει και πολλαπλά σχόλια: για την καπιταλιστική κοινωνία, για εταιρίες που δεν θέλουν να απολύουν ανθρώπους και προσλαμβάνουν άλλες εταιρίες για να το κάνουν για χάρη τους, για το ρόλο των γυναικών σε ένα απίστευτα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Και το τρομερό είναι πως παρά τη μεγάλη διάρκεια της ταινίας η σκηνοθέτιδα δεν φλυαρεί! Όλα είναι μετρημένα για να πάρουν την ανάσα τους, να αναδειχθούν κατά πως πρέπει. Πχ δεν χρειάζεται να πει πολλά για τη φτώχεια στη Ρουμανία. Από τη μια η Ινές πληροφορεί τον πατέρα της πως στο Βουκουρέστι υπάρχει το μεγαλύτερο mall στην Ευρώπη, αλλά κανείς ντόπιος δεν μπορεί να ψωνίσει εκεί. Κι από την άλλη σε ένα πλάνο ελάχιστων δευτερολέπτων η Ινές από το διαμέρισμά της, από πολύ ψηλά, βλέπει παιδιά φτωχής οικογένειας να παίζουν πίσω από αλουμινένιο φράχτη – να μην χαλάσει και η εικόνα μιας οικονομίας σε ανάπτυξη, ε;

Γέλιο (ναι, μπορεί να προκύψει κι από έναν πολύ καλό τρίφτη τυριών!), ανθρωπιά (η σκηνή με τα μήλα σου τονώνει την εμπιστοσύνη στους ανθρώπους), συγκίνηση, σεξ (ιδιαίτερο, με... «πιτσιλισμένα» εκλεράκια), τρομερές και ατίθασες ερμηνείες (ο ρόλος του Erdmann είναι φαντεζί και ο Simonischek τα πάει περίφημα σε αυτόν αλλά εκείνη που λάμπει στο ρόλο της Ινές είναι η Hüller) και... τραγούδι! Σε μια από τις πιο όμορφες και απελευθερωτικές σκηνές, η μπουχτισμένη Ινές, με την προτροπή του πατέρα της, τραγουδά στο σπίτι μιας άγνωστης ρουμάνικης οικογένειας όπου ετοιμάζονται να γιορτάσουν το ορθόδοξο Πάσχα το «The Greatest Love of All» της Whitney Houston, και θαρρείς πως οι στίχοι έχουν γραφτεί για να περιγράψουν την κατάστασή της. Και ναι, στο φινάλε ακούγεται και το «Plainsong» των Cure - καθόλου τυχαία! Είναι τελικά αυτή η ταινία η καλύτερη της χρονιάς που διανύουμε; Νομίζω πως το ερώτημα έχει ήδη απαντηθεί!