Movies Ltd

Όλα για τον πατέρα μου

γράφει ο Θόδωρος Γιαχουστίδης (@PAOK1969)

"Κι έρχεται η στιγμή για να αποφασίσεις/ με ποιους θα πας, και ποιους θα αφήσεις"

Αυτή είναι η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο γεννημένος στις 16 Ιανουαρίου του 1984 στη Νέα Υόρκη, Ιταλός σκηνοθέτης Jonas Carpignano. Μεγάλωσε ανάμεσα στη Ρώμη και στη Νέα Υόρκη. Το 2014 σκηνοθέτησε την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, το Mediterranea, με το οποίο συμμετείχε στην Εβδομάδα Κριτικής του φεστιβάλ Καννών το 2015. Με τη δεύτερη ταινία του «A Ciambra» έκανε πρεμιέρα το 2017 στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών στο φεστιβάλ Καννών, εκεί όπου έκανε πρεμιέρα το 2021 και η ταινία Για την Κιάρα, η τρίτη του ταινία που ολοκληρώνει την τριλογία των ταινιών που γυρίστηκαν στην περιοχή Τζόια Τάουρο στην Καλαβρία της Ιταλίας. Τούτη η ταινία του κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας – Europa Cinemas Label στο συγκεκριμένο τμήμα.

Μετά την παγκόσμια πρεμιέρα της στις Κάννες η ταινία συνέχισε την φεστιβαλική της πορεία σε διάφορα φεστιβάλ ανά τον κόσμο, κερδίζοντας μια σειρά από βραβεία. Έτσι, κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας στο φεστιβάλ Ζυρίχης, βραβείο ερμηνείας για την πρωτοεμφανιζόμενη πρωταγωνίστρια Swamy Rotolo και βραβείο κριτικών στο φεστιβάλ Les Arcs, βραβείο ερμηνείας στο φεστιβάλ Καΐρου κι ήταν υποψήφια για τρία βραβεία (ανάμεσά τους και για καλύτερη ταινία) στα αμερικάνικα Independent Spirits Awards. Προβλήθηκε επίσης στα φεστιβάλ Νέας Υόρκης, Κάρλοβι Βάρι, Σεβίλλης και Μπουσάν. Η πρωταγωνίστρια Swamy Rotolo ανακηρύχθηκε Breakout Star of the Year από το περιοδικό Variety και πρόσφατα κέρδισε το βραβείο ερμηνείας και στα David di Donatello (τα ιταλικά Όσκαρ).

Η υπόθεση: Η οικογένεια Γκουεράσιο και οι φίλοι τους συγκεντρώνονται για να γιορτάσουν τα 18α γενέθλια της Καρμέλα, της μεγαλύτερης κόρης της οικογένειας. Υπάρχει ένας υγιής ανταγωνισμός ανάμεσα στην εορτάζουσα και στην δεκαπεντάχρονη αδερφή της, την Κιάρα, καθώς συναγωνίζονται στον χορό. Πρόκειται για ένα ευχάριστο γεγονός και η στενά δεμένη οικογένεια φαίνεται να το χαίρεται πολύ. Ωστόσο, όλα αλλάζουν την επόμενη μέρα όταν ο πατέρας εξαφανίζεται. Η Κιάρα αρχίζει να εξερευνά τι συνέβη. Καθώς φτάνει κοντά στην αλήθεια, είναι αναγκασμένη να αποφασίσει τι μέλλον θέλει για τον εαυτό της.

Η άποψή μας: Όταν είδα την προηγούμενη ταινία του Carpignano στο φεστιβάλ των Καννών πέντε μόλις χρόνια πριν (όπου ενδιάμεσα η ζωή μου έχει αλλάξει κολοσσιαία – σόρι για τον προσωπικό τόνο, αλλά γαμώτο, συνειδητοποιείς κάποια πράγματα και μένεις λίγο αποσβολωμένος) είχα στείλει ανταπόκριση για το moviesltd, όπου έγραφα: 

"Είναι ενδιαφέρον αυτό που κάνει ο Carpignano. Πλάθει ιστορίες τις οποίες ακούει από αυθεντικούς τυπάρες, τους οποίους βάζει τελικά να πρωταγωνιστήσουν κιόλας στις ταινίες του! Όχι ακριβώς δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ αλλά με μια αυθεντικότητα όπως μόνο ένα ντοκιμαντέρ μπορεί να εξασφαλίσει. Ο σκηνοθέτης μας μπάζει σε έναν συγκεκριμένο μικρόκοσμο, με τους δικούς του κανόνες, τους δικούς του κώδικες τιμής, την δική του ιεραρχία. Ο Πίο είναι τσακαλάκι. Είναι ερωτευμένος. Ό,τι χρήματα βγάζει από μικροκλοπές τα παραδίδει σαν καλός γιος στη μητέρα του, την αρχηγό των πάντων. Καταλαβαίνει τον ρατσισμό που βιώνει η φυλή του, τον βλέπει καθημερινά μπροστά του: από την αστυνομία, από φασίστες, από κωλόπαιδα. Καίνε και ρημάζουν γιατί οι Ρομά είναι αποβράσματα. Λες και η κοινωνία έχει φροντίσει να τους δώσει κάποια δυνατότητα για κάτι παραπάνω, για να ξεφύγουν από τον φαύλο κύκλο. Μπα. Ο Πίο θαυμάζει τον αδελφό του, ο κολλητός του φίλος όμως είναι ένας Αφρικανός μετανάστης. Και δεν καταλαβαίνει πως μπορούν άνθρωποι της φυλής του, που βιώνουν τον ρατσισμό, να δείχνουν ρατσισμό απέναντι στους Αφρικάνους. Το φινάλε - της προδοσίας - είναι πραγματικά συγκλονιστικό. Όπως κι όλες οι σκηνές με τον παππού του και το άλογο. Το σύμβολο της ελευθερίας. Ο παππούς, νέος. Ο παππούς, γέρος. Ο παππούς, νεκρός. Και ο Πίο να μεγαλώνει. Να γίνεται άνδρας. Με τον πιο σκληρό τρόπο που θα μπορούσε να του συμβεί. Με ένα στίγμα που σίγουρα θα τον σημαδεύει για μια ολόκληρη ζωή. Το ωραίο είναι πως ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί συχνά πυκνά μέσα στην ταινία σύγχρονα ποπ τραγούδια, όπως συμβαίνει και με το τραγούδι στο φινάλε. Μια ωραία ταινία, με έναν νεαρό πρωταγωνιστή, που εύκολα θα μπορούσε από μικροαπατεώνας να γίνει σταρ του σινεμά!"  

Ο Πίο εμφανίζεται και στη νέα ταινία του Carpignano, στη σεκάνς όπου η Κιάρα με τη φίλη της συναντά τους Ρομά που πετάνε δυναμιτάκια. Έχει μεγαλώσει, έχει γίνει... πατέρας κι εντάσσεται μια χαρά στο σύμπαν και τούτης της ταινίας, που ακολουθεί την ίδια λογική. Ο σκηνοθέτης και πάλι παίρνει αληθινούς, πραγματικούς ανθρώπους – όχι ηθοποιούς – και τους βάζει να υποδυθούν τον εαυτό τους λίγο πολύ. Την πρωταγωνίστρια, την Κιάρα, την υποδύεται η Swamy Rotolo κι αν προσέξετε τα ζενερίκ, παίζουν άλλοι πέντε – έξι Rotolo, η κανονική της οικογένεια δηλαδή! Ο μπαμπάς της στην ταινία είναι ο πραγματικός της πατέρας, η μαμά της η πραγματική μητέρα και ούτω καθεξής. 

Απλά, οι άνθρωποι δεν είναι μαφιόζοι, μέλη της Ντρόγκετα, στην πραγματικότητα. Αυτό είναι μέρος του σεναρίου. Για να βγάλει ακόμα μεγαλύτερη αυθεντικότητα ο Carpignano, δεν έδωσε το σενάριο ολοκληρωμένο σε κανένα μέλος του ιδιότυπου καστ του. Ο καθένας ήξερε για τον χαρακτήρα του, αλλά δεν γνώριζε τι γίνεται με τους άλλους αλλά και τι κάνει ο ίδιος. Πχ, όπως γράφει ο σκηνοθέτης στο σημείωμά του για την ταινία, είπαν στην Swamy να ψάξει κάτι στον τοίχο της κουζίνας. Η «ανακάλυψη» του κρυφού περάσματος που βλέπουμε στην ταινία, ήταν εντελώς δική της, χωρίς περαιτέρω καθοδήγηση. 

Ωραία όλα αυτά και η αυθεντικότητα πετυχαίνει και οι ερμηνείες βγαίνουν αβίαστα, με την πιτσιρίκα πραγματικά να εντυπωσιάζει. Κι όσοι έρθουν για πρώτη φορά σε επαφή με το κινηματογραφικό σύμπαν του Carpignano, θα εκτιμήσουν την ευθύτητα, την ειλικρίνεια, την αυθεντικότητα τόσο της ιστορίας του όσο και της κινηματογραφικής του προσέγγισης. Όμως, για όσους έχουν δει την προηγούμενη ταινία του, πόσω μάλλον και την πρώτη του (που επίσης «μπαίνει» στην τρίτη ταινία), όλο αυτό έχει χάσει το στοιχείο της έκπληξης, ενώ νιώθεις και μια αίσθηση επανάληψης. Δεν είναι Copolla για να έχουμε την συγκλονιστική τριλογία του «Νονού» εδώ πέρα, όπου κάθε ταινία πάει τα πράγματα ένα βήμα παραπέρα. Και ιδίως σε τούτη την ταινία έχουμε πέρα από την πολύ μεγαλύτερη σε διάρκεια απ' όσο χρειαζόταν σκηνή του πάρτι, και το αμφιλεγόμενο φινάλε, όπου η τελική επιλογή της Κιάρα σηκώνει πολύ συζήτηση. Γιατί προτείνει ως λύση στο πρόβλημα ένα ημίμετρο κι όχι κάτι πιο δραστικό, όπως είναι η κοινωνική αλλαγή. 

Ας είναι. Οι προθέσεις του σκηνοθέτη είναι έντιμες, η ταινία – παρά την άμεση σχέση της με τις προηγούμενες δύο του – παρακολουθείται άνετα χωρίς την προαπαιτούμενη γνώση του τι έχει προηγηθεί στα προηγούμενα έργα του, η Swamy Rotolo είναι καταπληκτική κι εντέλει, ναι, ίσως αυτή να είναι μια ταινία για την οικογένεια και τη σχέση μιας κόρης με τον πατέρα της περισσότερο, παρά μια ταινία για τη μαφία (όπως τονίζει και ο ίδιος ο σκηνοθέτης) και αξίζει της προσοχής σας.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 20 Οκτωβρίου 2022 από την One From The Heart!