Movies Ltd

Ο δασκαλάκος ήταν λεβεντιά

γράφει ο Θόδωρος Γιαχουστίδης(@PAOK1969)

“Είμαστε όλοι μόνοι μας μαζί”

Ο Constantine Alexander Payne γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου του 1961 (θα έχει γενέθλια δηλαδή σε λίγες ημέρες) στην πόλη Όμαχα της Πολιτείας Νεμπράσκα στις ΗΠΑ. Είναι ελληνικής καταγωγής, με ρίζες που κρατούν από τη Σύρο, τη Λιβαδειά και το Αίγιο. Το επίθετο του πατέρα του ήταν «Παπαδόπουλος». Το 2022 απέκτησε την ελληνική υπηκοότητα.

Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο ταπεινό φεστιβάλ του Telluride στις ΗΠΑ, στις 31 Αυγούστου του περασμένου χρόνου. Στην Ελλάδα, έκανε την πρεμιέρα της στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης τον περασμένο Νοέμβριο, παρουσία του σκηνοθέτη, ο οποίος έδωσε και MasterClass. Οι μόνες του ταινίες που δεν προβλήθηκαν στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι το «Σχετικά με τον Σμιντ» και το «Σκάνδαλα στα θρανία». «Τα παιδιά του χειμώνα» είχαν υποψηφιότητα για τρεις Χρυσές Σφαίρες, κερδίζοντας τις δύο: α' ανδρικού ρόλου σε κωμωδία ή μιούζικαλ, για τον Paul Giamatti και β' γυναικείου ρόλου για την Da’Vine Joy Randolph. Επίσης, η ταινία είναι υποψήφια για επτά BAFTA και για πέντε Oscar! Σε ότι αφορά τα Όσκαρ, οι υποψηφιότητες είναι οι εξής: καλύτερης ταινίας, πρωτότυπου σεναρίου, μοντάζ, α' ανδρικού ρόλου για τον Paul Giamatti και β' γυναικείου ρόλου για την Da’Vine Joy Randolph.

Φιλμογραφία: Οι οχτώ μεγάλου μήκους ταινίες που έχει σκηνοθετήσει ο Alexander Payne αξιολογικά για τον γράφοντα – από την πιο αγαπημένη, στη λιγότερο αγαπημένη – είναι οι εξής: 1) Πλαγίως (Sideways, 2004), 2) Νεμπράσκα (Nebraska, 2013), 3) Σχετικά με τον Σμιντ (About Schmidt, 2002), 4) Πολίτης Ρουθ (Citizen Ruth, 1996), 5) Τα παιδιά του χειμώνα (The Holdovers, 2023), 6) Σκάνδαλα στα θρανία (Election, 1999), 7) Μικρόκοσμος (Downsizing, 2017) και 8) Οι απόγονοι (The Descendants, 2011).

Η υπόθεση: Μασαχουσέτη, Νέα Αγγλία στην βορειοανατολική περιοχή των ΗΠΑ, Δεκέμβριος του 1970. Ο Πολ Χάναμ είναι καθηγητής Αρχαίων Πολιτισμών στην υψηλού κύρους Ακαδημία Μπάρτον, που προετοιμάζει άρρενες γόνους ευκατάστατων οικογενειών, να μπουν σε κάποιο από τα πρεστιζάτα πανεπιστήμια της χώρας. Ο Χάναμ είναι κέρατο βερνικωμένο: δεν κάνει συμβιβασμούς και δεν χαρίζεται σε κανέναν, έχοντας τη φήμη του δύσκαμπτου και δύσκολου. Οι μαθητές του δεν τον χωνεύουν, οι συνάδελφοί του τον αποφεύγουν και ο διευθυντής της Ακαδημίας, τον έχει βάλει στο μάτι, ακριβώς επειδή του πάει κόντρα. Έτσι, στις διακοπές των Χριστουγέννων, καλείται να πληρώσει το τίμημα: θα πρέπει να «νταντεύσει» όσους μαθητές δεν έχουν κάπου να πάνε κατά τη διάρκεια των γιορτών. Δεν τον χαλάει αυτό: έτσι κι αλλιώς, μόνος του είναι, δεν είχε κάτι κανονισμένο για τα Χριστούγεννα. 

Στην αρχή είναι τέσσερις οι μαθητές, τελικά απομένει μόνον ένας: ο Άνγκους, ένας 18χρονος ταραχοποιός, πολύ καλός μαθητής, του οποίου η άσχημη συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει στην αποβολή του από την Ακαδημία και - αναπόφευκτα - σε Στρατιωτική Σχολή. Ο Πολ και ο Άνγκους έχουν στην ιδιότυπη παρέα τους και την Μαίρη, μια Αφροαμερικανή, μαγείρισσα και επικεφαλής της καντίνας της Ακαδημίας, η οποία θρηνεί τον χαμό του γιου της στον πόλεμο του Βιετνάμ. Θα μπορέσουν οι τρεις τόσο ετερόκλητοι και πληγωμένοι χαρακτήρες να παραμερίσουν τις διαφορές τους και κυρίως τις αρτηριοσκληρώσεις τους και να κάνουν κάτι που μοιάζει ως τιμωρία, να εξελιχθεί σε κάτι πολύ όμορφο;

Η άποψή μας: Κοίτα να δεις που εδώ ο αγαπημένος Alexander Payne γυρίζει την πιο... Hirokazu Kore-eda ταινία του! Γιατί, τι άλλο μπορεί να είναι αυτό που βλέπουμε από τη δημιουργία μιας ιδιότυπης οικογένειας από παρίες της αμερικάνικης κοινωνίας, οι οποίοι έχουν μείνει – συμβολικά ή/ και κυριολεκτικά – χωρίς οικογένεια; Από τη μία, ο καθηγητής. Αλλήθωρος, με έντονη σωματική οσμή λόγω έλλειψης ενός ενζύμου, δύστροπος και χωρίς κανέναν δεσμό ούτε με τους προγόνους του (θέμα που του προκαλεί πόνο) ούτε με κάποια γυναίκα, που θα του απέφερε απογόνους. 

Από την άλλη, ο μαθητής. Χωρίς πατρικό πρότυπο (ο πατέρας έχει πεθάνει – ή μήπως «πεθάνει»; ) και με μια μητέρα, που προτιμά να τον αφήσει να περάσει μόνος του τις χριστουγεννιάτικες διακοπές παρά εκείνη να θυσιάσει ή να πάει πιο πίσω το ταξίδι του μέλιτος με τον νέο της σύζυγο, πάντα βρίσκει τον τρόπο να μπλέκει σε μπελάδες. Τέλος, η μαγείρισσα. Οικογένειά της ήταν ο γιος της, ο οποίος όμως σκοτώθηκε ως φαντάρος στο Βιετνάμ. Θα μπορούσε να είχε γλυτώσει. Θα μπορούσε να ζει ακόμα. Αν δεν ήταν Αφροαμερικάνος, θα μπορούσε να είναι μαθητής της Ακαδημίας, όπου η μητέρα του ταΐζει δεκάδες πολύ πιο τυχερούς και προνομιούχους συνομηλίκους του, που δεν κινδυνεύουν να πάνε στον πόλεμο. Αυτός είναι για τους φτωχούς... 

Και οι τρεις με τραύματα και οι τρεις θυμωμένοι και οι τρεις στο περιθώριο. Και οι τρεις με καβούκι γύρω τους, φαινομενικά αδιαπέραστο. Η Μαίρη είναι ο καταλύτης θαρρείς για να πλησιάσουν κοντά οι δύο άρρενες της «οικογένειας». Κάθε φορά που ένας κανόνας καταπατείται, έρχονται πιο κοντά. Κάθε φορά που κάποια βεβαιότητά τους αμφισβητείται, έρχονται πιο κοντά. Κάθε φορά που έρχονται αντιμέτωποι με τους φόβους τους και ηττώνται, έρχονται πιο κοντά. Η σκουριασμένη πανοπλία τους ραγίζει και γκρεμίζεται. Και μετά, έρχεται ο αλληλοσεβασμός. Και η εμπιστοσύνη. Όπως τα έλεγε ο Sean Connery παλιότερα: «First we try, then we trust». 

Η πορεία τους θα είναι εξαγνιστική. Θα μαλώσουν, θα φωνάξουν ο ένας τον άλλον, θα ειρωνευτούν, θα πληγωθούν. Και μετά, αρχίζουν οι εκ βαθέων εξομολογήσεις. Και μετά, θα αρχίσει η αλληλοεκτίμηση. Και μετά, θα τους ενώσουν τα κατά συνθήκη – μα τόσο ζωτικά – ψέματα. Και μετά, θα μπερδευτούν τόσο γλυκά το «Γνώθι Σαυτόν» των αρχαίων Ελλήνων, το «Τα εις εαυτόν» (ή Meditations) του Ρωμαίου Αυτοκράτορα, Μάρκου Αυρήλιου (note to self: πρέπει να διαβάσω το βιβλίο χθες!) και το «Μεγάλο Ανθρωπάκι» του Arthur Penn. Και στο τέλος, μια θυσία, που σώζει δύο κι όχι έναν. Κι ένας αποχαιρετισμός, με αναλογίες με το φινάλε από τον «Κύκλο των Χαμένων Ποιητών». 

Ο Payne θέλει να μας οδηγήσει στο 1970 με κάθε τρόπο: το τρέιλερ της ταινίας μοιάζει με τα τρέιλερ ταινιών του 1970, το logo της Universal είναι το logo της όπως ήταν το 1970, η φωτογραφία παραπέμπει στα seventies, τα μαλλιά, το ντύσιμο, τα πάντα. Είναι μια γλυκιά νοσταλγία, ταυτόχρονα όμως η επικοινωνία με το σήμερα δεν απεμπολείται. Ναι, είναι μια μικρή το δέμας ταινία, με μεγάλη καρδιά όμως, που θα γλυκάνει τους θεατές που θα την παρακολουθήσουν. Όχι τίποτε συγκλονιστικό εδώ, μην παρεξηγηθώ κιόλας, αλλά κάτι ταπεινό και τρυφερό, που πολλές φορές είναι και το ζητούμενο, έτσι; Τρομερός ο Giamatti για ακόμα μια φορά, όμορφες ερμηνείες γενικώς και μια έμμεση παραίνεση να μην γίνουμε holdovers, να μην μείνουμε πίσω και, όπως το έλεγε και ο Μάρκος Αυρήλιος: «Άριστος τρόπος του αμύνεσθαι το μη εξομοιούσθαι». Μια χαρά.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 25 Ιανουαρίου 2024 από την Tanweer!

γράφει ο  gaRis (@takisgaris)

Hayao Miyazaki κυρίες, κύριοι και αγαπητά μου παιδιά. Ένας από τους λιγοστούς εναπομείναντες ζωντανούς θρύλους, εκεί αντάμα με τον συνομήλικό του Scorsese. Princes Mononoke (1997), Spirited Away (animated Oscar, 2001), Howl’s Moving Castle (2004), μερικά από τα σταχυολογημένα επιτεύγματα του συνιδρυτού των Ghibli Studios. Ανεξίτηλη εγγραφή στο μνημονικό μου πίσω στα 2013, σε ένα από τα πρώτα μου TIFF, το The Wind Rises, φημολογούμενη αποχαιρετιστήρια διαδρομή του αρχιμάστορα Hayao στο εκράν.

Ιαπωνία του WWII, ηρωικά πιλοταρίσματα (ο πατέρας του κατασκευαστής αεροπλάνων, έκδηλη αναφορά ξανά και στο παρόν φιλμ αλλά υπομόνεψε με τη μακρά εισαγωγή μου) και μια οδυνηρή ματιά στη χαμένη αθωότητα μιας ανθρωπότητας που βαυκαλίζεται την αυτοκαταστροφή της. Ακριβώς δαύτο είναι το κεντρικό θέμα του Miyazaki όμως το μασκαρεύει περίτεχνα. Είναι η απόδραση στο μαγικό, το φανταστικό, του κεντρικού ήρωα που είναι παιδί, αθώο, κυνηγημένο, ορφανό, σαν τον 12χρονο Mahito του νέου κυκνείου άσματος με τον τίτλο...Το Αγόρι και ο Ερωδιός. 

Ο μικρούλης χάνει τη μάνα του μέσα στους βομβαρδισμούς του Τόκιο. Ο πατέρας του παντρεύεται την αδερφή της Natsuko και μετακομίζουν στην εξοχή, όπου παρά τις φιλότιμες προσπάθειές της ο Mahito παραμένει απαρηγόρητος. Όταν εκείνη μυστηριωδώς εξαφανισθεί, ένας αμφιβόλου μοχθηρότητας ερωδιός θα τον παρασύρει σε έναν μυστικό κόσμο όπου συναντώνται αλλόκοτα πλάσματα, ζωντανοί με τους νεκρούς καθώς ελλοχεύει η περιπόθητη οικογενειακή επανένωση. Ο μέγας παραγωγός Toshio Suzuki, διαχρονικός cineδοιπόρος του σκηνοθέτη, δεινοπάθησε για μια περίπου επταετία, καθώς ο Miyazaki έβγαζε περίπου ένα λεπτό ταινίας το μήνα έχοντας αισθητά επιβραδύνει τους ρυθμούς του. 

Παρά τη χρήση τελευταίας τεχνολογίας και την πρωτιά χρήσης IMAX, το εργόχειρο παραμένει το σήμα κατατεθέν που από τα πρώτα λεπτά θέασης, συνεπικουρούμενο από το ονειρικό score του Joe Hisaishi βαυκαλίζει σιωπηλά τις αισθήσεις, βυθίζοντας το βλέμμα σε ένα άλμπουμ εικόνων που ευθέως γνέφουν προς το μέρος της ιστορικής εικονογραφίας ενός δημιουργού που αρνείται πεισματικά να αφήσει πίσω την παιδικότητά του ως το τελευταίο κάδρο. 

Το Αγόρι και ο Ερωδιός. Πήρε Χρυσή Σφαίρα, άνοιξε επίσημα το τελευταίο TIFF, προτάθηκε και για όσκαρ όπου μπορεί και να χάσει από το Spider-Verse 2. Τι σημασία έχουν όλα αυτά όμως; Όπως τότε που ο Akira Kurosawa έφκιανε το Dreams (1990) και μας χτυπούσε καμπάνες για την πυρηνική καταστροφή του πλανήτη μέσα από το φάσμα της τραγικότερης ανοησίας όλων, αυτού του πατέρα των πάντων που λέγεται Πόλεμος. Από την εναντιοδρομία του Ηράκλειτου έως τα παράλληλα σύμπαντα του Miyazaki η μέθεξις είναι η ίδια. Πως η ανθρωπότητα θα επιβιώσει εναγκαλιζόμενη τη μαγεία ιδωμένη μέσα από τα παιδικά μάτια της αθωότητας. Ο Ερωδιός φέρνει ένα σημείωμα στον Mahito από τη χαμένη μητέρα του που γράφει “How do you Live?», αναφορά σε ένα δημοφιλές γιαπωνέζικο βιβλίο της εποχής (1937). 

Η ερώτηση είναι αμείλικτα απλή στη διατύπωσή της, στραμμένη ως καθρέπτης στον καθένα μας ξεχωριστά. Από την άλλη, τι κι αν η αστείρευτη φαντασία ενός τέτοιου γητευτή των εικόνων δείχνει να περιπλανάται ατέρμονα προς χάριν της στιγμής, σάμπως ο Federico Fellini λίγες φορές το έπραξε τούτο το συγγνωστό αμάρτημα; Κι επειδή εκ των πραγμάτων συνάγεται η περίπου αναπόδραστη βεβαιότητα ότι ο Ερωδιός θα είναι τω όντι η τελευταία βαθιά υπόκλιση του Hayao, ας του ανταποδώσουμε ότι δικαιωματικά έχει κατακτήσει. Αληθινή πέρα για πέρα ευγνωμοσύνη.

"Λύκε, πού είναι το κράνος σου;" που λέει και ο λαγός...

γράφει ο Θόδωρος Γιαχουστίδης(@PAOK1969)

Η... διπλή ζωή της Άντζελας, χα!

Ο Radu Jude είναι Ρουμάνος σκηνοθέτης και σεναριογράφος, που γεννήθηκε στις 28 Μαρτίου 1977, στο Βουκουρέστι. Σπούδασε Σκηνοθεσία στη ρουμανική πρωτεύουσα και ξεκίνησε την καριέρα του ως βοηθός σκηνοθέτη. Η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας, με τίτλο «Το πιο ευτυχισμένο κορίτσι στον κόσμο» (Cea mai fericitã fatã din lume/ The Happiest Girl in the World, 2009), επιλέχτηκε σε περισσότερα από 50 διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου. Ακολούθησαν τα φιλμ «Όλοι στην οικογένειά μας» (Toata lumea din familia noastra/ Everybody in Our Family, 2012), «Αφερίμ!» (Aferim!, 2015) και «Σημαδεμένες καρδιές» (Inimi cicatrizate/ Scarred Hearts, 2016), που κέρδισαν πολλά βραβεία: την Αργυρή Άρκτο καλύτερης σκηνοθεσίας στην Μπερλινάλε του 2015, το Ειδικό Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο Λοκάρνο του 2016 και υποψηφιότητα EFA καλύτερου σεναρίου αντίστοιχα. Το 2018 γύρισε την ταινία «Αδιαφορώ αν καταγραφούμε στην ιστορία ως βάρβαροι» (Îmi este indiferent daca în istorie vom intra ca barbari/ I Do Not Care If We Go Down in History as Barbarians) η οποία τιμήθηκε με την Κρυστάλλινη Σφαίρα Καλύτερης Ταινίας και το βραβείο Label Europa Cinema στο Κάρλοβι Βάρι. Ακολούθησε η ταινία «Με κεφαλαία γράμματα» (Uppercase Print, 2020), που έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ Βερολίνου. Η προηγούμενη ταινία μυθοπλασίας του (γιατί ενδιαμέσως ασχολήθηκε και με τα ντοκιμαντέρ, ενώ ποτέ δεν σταμάτησε να γυρίζει και μικρού μήκους ταινίες – παράδοξο γιατί οι μεγάλου μήκους ταινίες του φλερτάρουν συχνά με τη διάρκεια των τριών ωρών!!!) ήταν το «Ατυχές πήδημα ή παλαβό πορνό» (Babardeala cu bucluc sau porno balamuc / Bad Luck Banging or Loony Porn, 2021), η οποία έλαβε μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Βερολίνου (πάλι!), όπου τιμήθηκε με τη Χρυσή Άρκτο καλύτερης ταινίας!

Το «Μην περιμένετε πολλά από το τέλος του κόσμου» είναι η όγδοη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας του. Έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της τον περασμένο Αύγουστο, στο φεστιβάλ του Λοκάρνο, όπου τιμήθηκε με το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής. Αποτέλεσε την επίσημη πρόταση της Ρουμανίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ. Και η πανελλήνια πρεμιέρα της ταινίας πραγματοποιήθηκε στο τελευταίο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης τον περασμένο Νοέμβριο. Να σημειώσουμε εδώ πως όλες του οι ταινίες μυθοπλασίας, από την πρώτη του μεγάλου μήκους, έχουν προβληθεί στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης!

Η υπόθεση: Η Άντζελα είναι βοηθός παραγωγής σε μια ρουμανική εταιρία που έχει ως έδρα το Βουκουρέστι. Δουλεύει 16 ώρες την ημέρα για μισθό πείνας, τον οποίο μάλιστα δεν της τον δίνουν στην ώρα του. Στον... ελεύθερο χρόνο της, είναι και οδηγός Uber. Την παρακολουθούμε σε μια τυπική της ημέρα, κατά την οποία καλείται να τραβήξει με το smartphone της βιντεάκια ανθρώπων που απέκτησαν κάποιου είδους αναπηρία μετά από εργατικό ατύχημα. Στόχος είναι να επιλεγεί ένα από αυτά τα άτομα, προκειμένου να πρωταγωνιστήσει σε διαφήμιση κοινωνικού μηνύματος για τη σημασία του να φοράει κανείς κράνος στο χώρο εργασίας του, για λογαριασμό πολυεθνικής εταιρίας με βάση την Αυστρία. Ενδιαμέσως η Άντζελα γυρίζει μισογύνικα και ρατσιστικά βιντεάκια στο TikTok σε live streaming ως Μπομπίτσα, το alter ego της, ανταλλάσσει... γαλλικά με άλλους εποχούμενους στους πολυσύχναστους δρόμους του Βουκουρεστίου, κοιμάται εξαντλημένη πάνω στο τιμόνι, κάνει σεξ – ξεπέτα με τον εραστή της, ενώ είναι να πάρει και την CEO της εταιρίας για την οποία θα γυριστεί η διαφήμιση, από το αεροδρόμιο. Ο ιδανικός πρωταγωνιστής για το spot εντέλει βρίσκεται. Μόνο που δεν λέει τα πράγματα έτσι όπως θέλει η πολυεθνική...

Η άποψή μας: Η αλήθεια είναι πως το «Αφερίμ!», η πρώτη ταινία του Jude που είδα ποτέ, συνεχίζει να βρίσκεται στην κορυφή της λίστας με τις πιο αγαπημένες μου του ιδιαίτερου αυτού Ρουμάνου σκηνοθέτη. Ένα ιδιότυπο «γουέστερν», που λάμβανε χώρα στη Βλαχία τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, τόσο συναρπαστικό, που το βλέπεις και λες όντως «αφερίμ». Και μια ταινία πιο κοντά στον ορισμό της λέξης, ιδίως σε ότι αφορά το σενάριο: με αρχή, μέση και τέλος και με πιστή ακολουθία των αφηγηματικών κανόνων. Ο Jude εκεί ενδιαφερόταν ακόμα να κρατήσει τον θεατή με συμβατικούς όρους. Αυτό πλέον δεν ισχύει. Πλέον ο Jude ακολουθεί έναν πιο ελευθεριάζοντα (sic) τρόπο αφήγησης, κάτι που ξεκίνησε με την προηγούμενη ταινία του, το «Ατυχές πήδημα ή παλαβό πορνό». 

Μιλάμε για ένα κινηματογραφικό κολάζ, ένα πάτσγουορκ εικόνων, ιδεών, τεχνοτροπιών. Μάλιστα, σε σχέση με την προηγούμενη ταινία, εδώ ο Jude είναι πιο χαλαρός και βγάζει και γέλιο, εφόσον ο θεατής βεβαίως βεβαίως επιτρέψει τον εαυτό του να αφεθεί ελεύθερος και να απολαύσει αυτό που όντως φτιάχτηκε για την απόλαυσή του. Όχι, δεν πρόκειται για ένα βαρύγδουπο, αργό, βασανιστικό κι αφ' υψηλού δράμα, με ντεμέκ νοήματα που δεν μπορεί να «πιάσει» ο θεατής. Ίσα ίσα. Τα πάντα είναι φως φανάρι: όλα στη φόρα, όλα τα σφάζω, όλα τα μαχαιρώνω! Κι όλα εξηγούνται. Πχ, ο τίτλος: πρόκειται για ρητό - αφορισμό του Πολωνού ποιητή Stanisław Jerzy Lec. Κάντε τώρα την απλή, επαγωγική σκέψη: το κομουνιστικό καθεστώς του Τσαουσέσκου, κατέρρευσε. Ο ολοκληρωτισμός και η τρομοκρατία της Σεκιουριτάτε μας άφησαν χρόνους. Σαν να λέμε, όταν συνέβησαν αυτά, είχε έρθει το τέλος του κόσμου. Και τι το ακολούθησε; Ένας άκρατος νεοφιλελευθερισμός, όπου είσαι «ελεύθερος» να πεις τη γνώμη σου (και τη μαλακία σου, γιατί όχι; ), σε έναν κόσμο στυγνής εκμετάλλευσης των πάντων, όπου δουλεύεις συνεχώς περισσότερο για να παίρνεις ολοένα και λιγότερα. 

Οπότε, αυτοί που περίμεναν πολλά από το τέλος του κόσμου, πήραν μόνο διάψευση, απογοήτευση και ήττα. Ο παμπόνηρος και ικανότατος Ρουμάνος (τον βάζω σχεδόν στο ίδιο ύψος με τον συμπατριώτη του, Ραζβάν Λουτσέσκου) «δανείζεται» για τους σκοπούς του μια ρουμάνικη ταινία του 1981, το «Angela merge mai departe» και κάνει αντίστιξη του τότε με το τώρα. Η Άντζελα εκείνης της ταινίας είναι οδηγός ταξί, που μεταξύ των άλλων, γίνεται στόχος σχολίων από τους πελάτες της: υποτιμητικών και μισογύνικων. Οι κούρσες της, την οδηγούν σε όλο το Βουκουρέστι, και την περιοχή «Ουράνια», μια από τις πιο όμορφες της πόλης. Ε, ολόκληρη εκείνη η περιοχή καταστράφηκε με εντολή Τσαουσέσκου, για να ξεκινήσει να χτίζεται το 1984 το «Παλάτι του Κοινοβουλίου», το δεύτερο μεγαλύτερο σε επιφάνεια οικοδόμημα στον κόσμο μετά το Αμερικανικό Πεντάγωνο στην Ουάσινγκτον! 

Προσέξτε τώρα: ο Jude παίρνει την πρωταγωνίστρια εκείνης της ταινίας, πλάνα της οποίας παίζουν συχνά πυκνά εμβόλιμα κατά τη διάρκεια του δικού του φιλμ, και της δίνει βασικό ρόλο και στο δικό του φιλμ. Είναι η... Άντζελα, η γυναίκα που συναντά η δική μας Άντζελα, συνταξιούχος οδηγός ταξί πια, μητέρα του παραπληγικού από ατύχημα, που εντέλει επιλέγεται για το διαφημιστικό! Κι όχι μόνον αυτό: ο ηθοποιός που έπαιζε τον αλκοολικό δεύτερο σύζυγο της Άντζελας στην ταινία του '81, είναι εδώ, εκείνος ο ήρωας, 42 χρόνια μετά, ο πατέρας του παραπληγικού! Επομένως, δεν παίρνει... κουτουρού, μια ότι να' ναι ταινία του παρελθόντος, έτσι, για την κουλαμάρα. Έχει λόγο. Κατά μία έννοια, κάνει τη δική του «Διπλή ζωή της Βερόνικα», μουάχαχαχαχαχα. 

Cut. Πάμε παρακάτω. Η βασική πρωταγωνίστρια της ταινίας είναι η δική μας Άντζελα. Η ξανθιά Άντζελα, που τη βλέπουμε να οδηγάει στο χάος του Βουκουρεστίου για σεβαστό ποσοστό από τον χρόνο της ταινίας. Μασώντας τσίχλα, κάνοντας τσιχλόφουσκες (συνέχεια όμως) κι ακούγοντας ρουμάνικα σκυλάδικα! Και οδηγάει εννοείται σε κανονικές συνθήκες – κι αν θέλουμε να μπούμε στο πνεύμα της ταινίας, νιώθουμε πως τα μπινελίκια που τρώει η σύγχρονη Άντζελα από άντρες οδηγούς, εντέλει δεν διαφέρουν και πολύ από την καχυποψία από τους άρρενες που λάμβανε η Άντζελα της ταινίας του '81. Να το πούμε κι αυτό: οι σκηνές της ταινίες του 1981 μας παρουσιάζονται έγχρωμες. Η ζωή της Άντζελας του 2023 είναι ασπρόμαυρη. 

Οι μόνες άλλες στιγμές όπου η ταινία είναι έγχρωμη, είναι όταν η Άντζελα κάνει τα live streaming ως Μπομπίτσα, όταν βλέπουμε σταυρούς και ξωκλήσια στις παρυφές του πιο «θανατηφόρου» δρόμου στη Ρουμανία και στο φινάλε, στο γύρισμα του διαφημιστικού, όπου ο παράλυτός μας αρνείται να πει ότι φταίει αυτός που έμεινε παράλυτος επειδή δεν φορούσε κράνος, αλλά πως έφταιγαν τα αφεντικά του! Να σταθούμε λίγο στον Μπομπίτσα: η Άντζελα «μεταμφιέζεται» στον Μπομπίτσα μέσω άθλιου φίλτρου από το κινητό της, και ξερνάει μισογύνικο μίσος ωσάν τον μεγάλο διδάξαντα, Άντριου Τέιτ, ο οποίος, όπως όλοι γνωρίζουμε, είχε βρει καταφύγιο... στη Ρουμανία! Είναι τόσο κιτς ο Μπομπίτσα (καθόλου τυχαία εμφανίζεται στην εξώφθαλμα, τερατωδώς κιτσάτη αφίσα της ταινίας) κι όσο περισσότερο κιτς γίνεται αυτός, τόσο περισσότερα τα like από τους followers! 

Κάπου εδώ θα σταματήσω, γιατί αν συνεχίσω με τον ίδιο ρυθμό, θα ξεπεραστούν οι τρεις χιλιάδες λέξεις, και δεν το θέλω, είναι κούραση και για μένα που γράφω και για εσάς που διαβάζετε. Απλά, να επισημάνω στα πεταχτά την παρουσία του Uwe Boll, του «χειρότερου σκηνοθέτη στον κόσμο», στην ταινία, την Nina Hoss, στο ρόλο μιας απογόνου του Γκαίτε (!!!), που πλέον ηγείται της πολυεθνικής, τις αναφορές από τον Jean-Luc Godard έως τον ρατσισμό κατά των Τσιγγάνων, το www.νεκροταφεία.ro, τις χειροποίητες πράσινες κάρτες για το green screen που θα μασκάρει την αλήθεια, αλά Bob Dylan του «Subterranean Homesick Blues», το πόσο θολά είναι τα όρια ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και τη μυθοπλασία (με ανεκδοτολογικό υλικό σχετικά με τους αδελφούς Λιμιέρ) κι εκείνη η ιστορία από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με τις σφαίρες αυτών που εκτελέστηκαν για λιποταξία, το γεγονός ότι ο John Waters την έβαλε μέσα στην δεκάδα του με τις καλύτερες ταινίες για το 2023 και ότι ο τιτανομέγιστος Paul Schrader αποθεώνει τον Jude στο facebook... σταματάω εδώ. 

Για φινάλε, δεν νομίζω πως υπάρχει κάτι πιο ταιριαστό από αυτό, που λέει ο Μπομπίτσα (που είναι σαν το Charlie Hebdo, βλάκα!) μαζί με τον Uwe Boll: «And to all our haters, I tell them - we tell them - to fuck off. And fuck you also»!!! Αφερίμ!

Στις δικές μας αίθουσες? Την 1η Φεβρ ουαρίου 2024 από την Cinobo!

Μια Φεράρι που λαγκάρει

γράφει ο Θόδωρος Γιαχουστίδης(@PAOK1969)

“Αγώνας ταχύτητας, μου 'χεις γίνει και πονάω...”

Ο Michael Kenneth Mann (όπως είναι το πλήρες του όνομα) γεννήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου του 1943 στο Σικάγο των ΗΠΑ. Σε λίγες μέρες δηλαδή θα γιορτάσει τα 81α γενέθλιά του! Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν, στο Μάντισον και πήρε BA (Bachelor of Art). Ακολούθως, έφυγε για τη Μεγάλη Βρετανία, όπου σπούδασε Κινηματογράφο στο London International Film School. Οι πρώτες του εμπειρίες ήταν δουλεύοντας στην τηλεόραση και στην κινηματογραφική παραγωγή. Επέστρεψε στις ΗΠΑ το 1971. Και γύρισε την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία 10 χρόνια μετά, όταν πλέον ήταν 38 ετών.

Το Ferrari είναι μόλις η δωδέκατη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθέτησε, σε 42 χρόνια καριέρας! Λέγεται πως ήθελε να γυρίσει τη συγκεκριμένη ταινία εδώ και 30 χρόνια!!! Αρχικά, ως πρωταγωνιστής στο ρόλο του Φεράρι προαλείφονταν ο Robert De Niro, πίσω στο 1993 όταν άρχισε να σκέφτεται την ταινία ο Mann. Το σχέδιο εγκαταλείφθηκε, για να το ξαναπιάσει το 2015, με πρωταγωνιστή τον Christian Bale, ο οποίος τελικά αποσύρθηκε, επειδή δεν είχε τον απαιτούμενο χρόνο να βάλει τα απαιτούμενα κιλά προκειμένου να υποδυθεί τον Έντσο! Μετά, το όνομα που ακούστηκε για τον πρωταγωνιστικό ρόλο ήταν εκείνο του Hugh Jackman. Εντέλει, τον Ιανουάριο του 2022, επιλέχθηκε ο Adam Driver. Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο 80ο φεστιβάλ Βενετίας, τον περασμένο Σεπτέμβριο. Και τώρα, την περίοδο υποψηφιοτήτων και βραβεύσεων που διανύουμε, έχει τσιμπήσει μια υποψηφιότητα για BAFTA ήχου, ενώ η Penélope Cruz είναι υποψήφια για βραβείο β' γυναικείου ρόλου στα SAG (Screen Actors Guild) Awards. 

Φιλμογραφία: Τις δύο πρώτες μεγάλου μήκους ταινίες του Michael Mann δεν τις έχω δει ακόμα. Μιλάμε για τις ταινίες «Η λεωφόρος της βίας» (Thief, 1981) και «Το οχυρό» (The Keep, 1983). Οι υπόλοιπες δέκα ταινίες του (έχει σκηνοθετήσει 12 μεγάλου μήκους ταινίες συνολικά έως τώρα) αξιολογικά για τον γράφοντα – από την πιο αγαπημένη, στη λιγότερο αγαπημένη – είναι οι εξής: 1) «Ένταση» (Heat, 1995), 2) «The Insider» (1999), 3) «Ο ανθρωποκυνηγός» (Manhunter, 1986), 4) «Η διαδρομή» (Collateral, 2004), 5) «Ο τελευταίος των Μοϊκανών» (The Last of the Mohicans, 1992), 6) «Ali» (2001), 7) «Δημόσιος κίνδυνος» (Public Enemies, 2009), 8) «Ferrari» (2023), 9) «Miami Vice» (2006) και 10) «Blackhat» (2015).

Η υπόθεση: Το καλοκαίρι του 1957, ο πρώην οδηγός αγώνων αυτοκινήτων, Έντσο Φεράρι βρίσκεται σε κρίση. Σε πολλά επίπεδα. Αρχικά και κύρια, ο αγαπημένος του γιος, ο Ντίνο, έχει πεθάνει από μυική δυστροφία μόλις έναν χρόνο πριν, σε ηλικία 24ων ετών. Η προσωπική του ζωή είναι ένα χάος. Με την γυναίκα του και συνέταιρό του, τη Λάουρα, βρίσκονται μονίμως στα μαχαίρια (ή τα... πιστόλια αν προτιμάτε), στα όρια διαζυγίου (που απαγορευόταν στην Καθολική Ιταλία της εποχής) και στα πρόθυρα αγριοτήτων. Παράλληλα, πέρα από τις δεκάδες παράνομες ερωτικές του σχέσεις, έχει και μια... μόνιμη, κρυφή σχέση επί χρόνια, με την όμορφη Λίνα, με την οποία έχει αποκτήσει κι έναν γιο, τον Πιέρο, 12 χρονών πλέον, τον οποίο η Λίνα πιέζει τον Έντσο να τον αναγνωρίσει. 

Η εταιρία του, που έχει ως επωνυμία το επίθετό του και κατασκευάζει υπερπολυτελή, γρήγορα αυτοκίνητα, βρίσκεται επίσης σε κρίση: τα έξοδα είναι περισσότερα από τα έσοδα, ο περφεξιονισμός του Έντσο αυξάνει το κόστος παραγωγής και η πτώχευση βρίσκεται μόλις ένα βήμα μακριά. Η Ford θέλει να εξαγοράσει την εταιρία του, ο ανταγωνισμός με την Maserati (που έχει το εργοστάσιό της επίσης στην ευρύτερη περιοχή της Μόντενα) είναι έντονος και ο Φεράρι εναποθέτει όλες τις ελπίδες για την σωτηρία του σε όλα τα επίπεδα, σε έναν αγώνα δρόμου αυτοκινήτων 1000 μιλίων στην Ιταλία, τον εμβληματικό «Mille Miglia». Θα καταφέρει κάποιος από τους οδηγούς του που συμμετέχουν στον αγώνα να τον κερδίσει; Και με ποιο τίμημα;

Η άποψή μας: Η αλήθεια είναι πως η τελευταία πραγματικά καλή ταινία του αγαπημένου μας Michael Mann ήταν το Collateral, σχεδόν 20 χρόνια πίσω. Ό,τι την ακολούθησε, κατέγραφε μια συνεχόμενα πτωτική πορεία: Miami Vice, «Δημόσιος κίνδυνος» και Blackhat, που σίγουρα αποτελεί το ναδίρ της καριέρας του. Οχτώ χρόνια μετά από το Blackhat, ο ευρισκόμενος πλέον στην Τρίτη Ηλικία σκηνοθέτης δείχνει αν μη τι άλλο, να σταματάει την καθοδική του πορεία, με μια ταινία που ήθελε πολύ να την γυρίσει εδώ και πολλά πολλά χρόνια. Προσοχή: οι επιδόσεις του εδώ δεν δείχνουν έναν σκηνοθέτη σε φόρμα και τούτη η ταινία δεν μπορεί να συγκαταλεχθεί ανάμεσα στις κορυφαίες του. Αν μη τι άλλο, όμως, φαίνεται να επανακάμπτει. 

Το περίεργο είναι πως, μετά από τόσα χρόνια προετοιμασίας της ταινίας και χωρίς να πρόκειται για μια αδιάφορη ανάθεση αλλά για κάτι που έκαιγε τον Mann, τον αφορούσε προσωπικά και ήθελε διακαώς να το μοιραστεί με τον κόσμο, η ταινία είναι κάπως... χαώδης. Καλοφτιαγμένη αλλά αναρχική, με την κακή έννοια. Αυτό που λένε οι Αμερικάνοι «all over the place». Σκόρπια, με πολλά ανοιχτά μέτωπα, χωρίς ουσιαστική κορύφωση, χωρίς να γραπώνει τον θεατή, χωρίς να τον σκλαβώνει. Ενίοτε, θαυμάζεις το στιλ. Ενίοτε, θαυμάζεις κάποιες από τις σκηνές (το πώς μοντάρεται και ολοκληρώνεται το «Mille Miglia» με το τραγικό δυστύχημα, δείχνει πως υπήρχε υλικό για πολύ καλύτερο τελικό αποτέλεσμα). Ενίοτε, παραμυθιάζεσαι – που είναι και το ζητούμενο. 

Την περισσότερη ώρα, όμως, βλέπεις χωρίς να παρακολουθείς, χωρίς να σε πολυνοιάζει, χωρίς να σε αφορά αυτό που διαδραματίζεται επί της μεγάλης οθόνης. Είναι θέμα σεναρίου: πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις είναι θέμα σεναρίου. Παρά το γεγονός ότι – ευτυχώς – δεν βλέπουμε μια κλασική βιογραφία, από τη γέννηση του Έντσο, μέχρι το θάνατό του, αλλά ένα κρίσιμο τετράμηνο της ζωής και της καριέρας του, άρα, μικρό χρονικό διάστημα, πιο εύκολο να επιλέξεις τα highlights, πιο εύκολο να χωρίσεις την ήρα από το στάρι, παρ' όλα αυτά, το παιχνίδι χάνεται, γιατί δεν υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο «ο Έντσο που θρηνεί την απώλεια του γιου του», το «ο Έντσο που μοιράζεται τη ζωή του με δυο γυναίκες», το «ο Έντσο που είναι επιχειρηματίας κοντά στο να χάσει το αγαπημένο του δημιούργημα» και «ο Έντσο που στην ουσία του δεν έχει πάψει ποτέ να είναι λάτρης της ταχύτητας και οδηγός αγώνων». 

Φαντάζει ειρωνικό το γεγονός πως το 2019, μια άλλη ταινία που είχε στον τίτλο της το όνομα «Φεράρι» - το υπέροχο Ford vs Ferrari του James Mangold - ήταν η ταινία που το Ferrari δεν είναι: μια ταινία εξαιρετική, καλοφτιαγμένη, που αφορούσε τον θεατή ακόμα κι αν μισούσε τους αγώνες ταχύτητας. Εκεί λοιπόν ο Michael Mann ήταν executive producer! Είναι ο James Mangold καλύτερος σκηνοθέτης από τον Mann; Δεν νομίζω. Πέτυχε όμως και βρήκε την ισορροπία. Και εκμαίευσε και τρομερές ερμηνείες, που προσέλκυαν τον θεατή. Στο Ferrari ούτε αυτός ο στόχος επετεύχθη. Από τους τρεις βασικούς πρωταγωνιστές καλύτερη είναι η... Shailene Woodley! Ο Adam Driver προσπαθεί αλλά τελικά αστοχεί, καθώς δείχνει χωρίς πυξίδα και χωρίς καθοδήγηση, η δε Penélope Cruz βρίσκεται στο όριο της καρικατούρας και της αυτοπαρωδίας: υπερβολική και με μια ερμηνεία αλά σαπουνόπερα, απορώ πώς δέχθηκε επαίνους για ό,τι δίνει εδώ. Καλύτερος φαντάζει ο Patrick Dempsey, σε έναν μικρό μα χαρακτηριστικό ρόλο. 

Εν κατακλείδι: το Ferrari σίγουρα δεν είναι Collateral, πόσο μάλλον Heat (by the way, καθόλου δεν μου άρεσε το άκουσμα της είδησης ότι ο Mann προετοιμάζει συνέχεια της πιο εμβληματικής του ταινίας), αλλά είναι σαφέστατα ένα έντιμο, ψυχαγωγικό φιλμ, όμορφο να το βλέπεις, με δυο - τρεις σπουδαίες σκηνές, και την αίσθηση ότι ο θάνατος παραμονεύει σε κάθε γωνία. Αυτό που σε θλίβει είναι πως υπήρχε υλικό για ένα πολύ πιο ενδιαφέρον τελικό αποτέλεσμα.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 25 Ιανουαρίου 2024 από την The Film Group!