Movies Ltd

Ω ρε γλέντια!

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Πρόβες φεστιβαλικής ταινίας: αυτή η μάστιγα...

Αυτή είναι η πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που συνσκηνοθετεί το δίδυμο Mariano Cohn και Gastón Duprat από την Αργεντινή. Η συγκεκριμένη φιλμογραφία τους έχει ως εξής: «El artista» (The Artist, 2008), «El hombre de al lado» (The Man Next Door, 2009), «Querida voy a comprar cigarrillos y vuelvo» (2011) και «Ο επιφανής πολίτης» (El ciudadano ilustre/ The Distinguished Citizen, 2016). Από τις προηγούμενες ταινίες τους μόνο «Ο επιφανής πολίτης» προβλήθηκε και φεστιβαλικά αλλά και εμπορικά στην Ελλάδα. Ενδιαμέσως, ο Mariano Cohn σκηνοθέτησε μόνος του το (απρόβλητο στην Ελλάδα) «4 Χ 4» (2019) και ο Gastón Duprat την ταινία «Το αριστούργημά μου» (Mi obra maestra / My Masterpiece, 2018), το οποίο προβλήθηκε εμπορικά στη χώρα μας το καλοκαίρι του 2019.

Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στις 4 Σεπτεμβρίου του 2021, στο πλαίσιο της συμμετοχής της στο... επίσημο, διαγωνιστικό, πρόγραμμα του φεστιβάλ Βενετίας. Από εκεί και πέρα συμμετείχε σε μια σειρά από μεγάλα φεστιβάλ, όπως εκείνα του Τορόντο, του Σαν Σεμπαστιάν και της Τραϊμπέκα.

Η υπόθεση: Ο Ουμπέρτο Σουάρεζ είναι ένας πάμπλουτος φαρμακοβιομήχανος. Μετά το πέρας των εορτασμών των 80ων γενεθλίων του, όμως, βιώνει την κρίση της... τρίτης ηλικίας. Για την υστεροφημία του, για να αφήσει κάτι σημαντικό στις ερχόμενες γενεές, που να έχει τη σφραγίδα του, το όνομά του, αποφασίζει να χρηματοδοτήσει τα γυρίσματα μιας ταινίας. Να γίνει παραγωγός. Αγοράζει τα δικαιώματα ενός βιβλίου τιμημένου με Νόμπελ λογοτεχνίας και προσλαμβάνει την Λόλα Κουέβας να το μετατρέψει σε σενάριο και να το σκηνοθετήσει. Η Κουέβας είναι πολύ hot όνομα στους φεστιβαλικούς κύκλους και είναι γνωστή για τον ανορθόδοξο τρόπο με τον οποίο δουλεύει. Για τους δύο βασικούς πρωταγωνιστικούς ρόλους πείθει τον παραγωγό να προσλάβει δύο εντελώς διαφορετικούς ηθοποιούς: τον έχοντα διεθνή καριέρα, σεξ απίλ και σταρ κουόλιτι, Φέλιξ Ριβέρο από τη μια, και τον σεβάσμιο Αργεντίνο δάσκαλο υποκριτικής και ηθοποιό κυρίως του θεάτρου, Ιβάν Τόρες. 

Η έχουσα τον απόλυτο καλλιτεχνικό έλεγχο της παραγωγής σκηνοθέτιδα θεωρεί πως μεταξύ του Φέλιξ και του Ιβάν θα προκύψει μια δημιουργική κόντρα, η οποία θα είναι αυτό που χρειάζεται η ταινία για να λειτουργήσει άψογα. Όταν αρχίζουν οι αναγνώσεις του σεναρίου και οι πρόβες, όμως, τα πράγματα θα ξεφύγουν από κάθε έλεγχο, καθώς αντί δημιουργικής κόντρας έχουμε μια απίστευτη σύγκρουση εγωισμών. Θα καταφέρουν να επιβιώσουν όλοι μετά το πέρας των προβών; Και θα καταφέρει τελικά η Κουέβας να γυρίσει την ταινία έτσι όπως θέλει;

Η άποψή μας: «Κι όταν πιστεύουμε πως μια ταινία είναι καλή, είναι στ' αλήθεια καλή; Δεν ξέρω. Ίσως απλά επιβεβαιώνει τις στεγανές και παγιωμένες προτιμήσεις μας. Πρέπει να προσέχουμε πάρα πολύ τι μας αρέσει. Γιατί στην τελική μας αρέσουν αυτά που μπορούμε να καταλάβουμε και απεχθανόμαστε αυτά που δεν καταλαβαίνουμε. Είναι πολλά τα σημαντικά πράγματα που δεν καταλαβαίνουμε». Οι παραπάνω είναι κουβέντες που λέει η Κουέβας προς το τέλος της ταινίας μας, όταν καλείται να πει δυο λόγια για το μεγαλεπήβολο έργο της. Και είναι αυτές οι κουβέντες που δίνουν κατ' εμέ το ιδεολογικό στίγμα αυτής της παρεξηγημένης ταινίας. 

Γιατί η αλήθεια είναι πως η ταινία είναι παρεξηγημένη – και βοηθάνε πολύ και οι δύο δημιουργοί της για αυτήν την... παρεξήγηση. Το δομικό «πρόβλημα» της ταινίας είναι πως η σκηνοθετική προσέγγιση στο πλουσιότατο υλικό είναι πολύ... meta. Γι' αυτό την κατηγορούν οι επικριτές της. Για μένα, που πρέπει να ομολογήσω πως την απόλαυσα, αυτό που της έλειπε για να χαρακτηριστεί αριστούργημα είναι ο... εκτροχιασμός. Να έχει μια πιο take no prisoners μενταλιτέ. Και να μην είχε ένα τόσο άτολμο τελικά φινάλε. Αλλά όσα λέει (ή έστω, θέλει να πει, για όσους διαφωνούν με το σερβίρισμα) προσωπικά με ενθουσίασαν. 

Τα όσα λέει για την Τέχνη, αυτούς που Την υπηρετούν (ο καθένας από το μετερίζι του) και Την χρησιμότητά της μέσα στην κοινωνία. Είναι η Τέχνη ένα παράθυρο στον κόσμο ή είναι ένας καθρέφτης; Εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω. Και τα δύο: το ένα δεν αποκλείει το άλλο, ε; Οι δύο δημιουργοί φαίνεται να είναι... κολλημένοι με το θέμα της Τέχνης. Στο κείμενο που είχα γράψει για την προηγούμενη – κοινή τους – δημιουργία, τον «Επιφανή πολίτη», έγραφα: ''Οι δύο σκηνοθέτες παρουσιάζουν τον κόσμο της διανόησης μέσω του ήρωά τους ως λίγο ψεύτικο, λίγο δήθεν, αλλά ανθρώπινο, γεμάτο ανάγκες, λάθη, πάθη και ιδιαιτερότητες. Γίνεται όμως και το σχόλιο για την Τέχνη οποιασδήποτε μορφής, της 7ης συμπεριλαμβανομένης. Τι είναι Τέχνη; Η αναπαράσταση της πραγματικότητας; Είναι ηθικό να στήνουμε ένα ολόκληρο έργο τέχνης πάνω στις ζωές των άλλων; Λέει αλήθειες χρησιμοποιώντας ψέματα ή λέει ψέματα χρησιμοποιώντας αλήθειες; Ποιος ορίζει αν ένα έργο τέχνης είναι «καλό» ή «κακό», «πρωτότυπο» ή «αντιπατάρα»;''. Τέτοια. 

Τις δύο ταινίες δεν τις συνδέει μόνον ο Oscar Martínez, που είναι ο πρωταγωνιστής τους. Τις συνδέει και ο Ντανιέλ Μαντοβάνι, ο (φανταστικός) συγγραφέας, που βραβεύεται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας στην προηγούμενη ταινία και εννοείται πως είναι ο συγγραφέας του βιβλίου που τιμάται με Νόμπελ Λογοτεχνίας και η ιστορία του, αυτή δύο αδελφών σε αντιπαράθεση, ωσάν Κάιν και Άβελ ένα πράγμα, είναι το υλικό του σεναρίου που θα μεταφέρει η Κουέβας στη μεγάλη οθόνη και τις πρόβες της ταινίας που θα γυριστεί βλέπουμε σε τούτο το φιλμ. Καλό; Θα με πεις, ok, ποιοι είναι οι τύποι που έχουν την απαίτηση να γνωρίζουμε τόσα πολλά πράγματα γι' αυτούς και να θεωρούν δεδομένο πως έχουμε δει και την προηγούμενη ταινία τους, έτσι; Μάγκες, ξεκαβαλικέψτε το καλάμι! Αλλά, ναι, βασικά, (και) στους εαυτούς τους στρέφουν τα βέλη της σάτιράς τους. 

Μιας σάτιρας για τα παρασκήνια της δημιουργίας μιας ταινίας. Όχι ενός μπλοκμπάστερ, όχι: θα ήταν πολύ εύκολο αυτό, δεν θα ήταν όμως τίμιο. Όχι, τον δικό τους κόσμο βαράνε ανηλεώς με αγάπη. Αυτόν των φεστιβαλικών ταινιών. Έναν κόσμο όπου τα λεφτά είναι σαφώς λιγότερα αλλά οι εγωισμοί είναι εξίσου γιγαντιαίοι. Οι τρεις πρωταγωνιστές δείχνουν να απολαμβάνουν κάθε δευτερόλεπτο της ταινίας. Ιδίως η Penélope Cruz, στο ρόλο της βαρεμένης, λεσβίας, δημιουργού, με την ιδιαίτερη κόμμωση, θερίζει! Είναι απολαυστική σε κάθε δευτερόλεπτο του ρόλου της και το απολαμβάνει και η ίδια: μπορούμε να φανταστούμε πόσες παράλογες υποδείξεις τρανών σκηνοθετών έχει υπομείνει στη μεγάλη της καριέρα: ευκαιρία να πάρει πίσω μερικά από τα σπασμένα. 

Από τις παράλογες απαιτήσεις της κατά τη διάρκεια των προβών (πχ να κλάψει ο ένας ηθοποιός της κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, διάολε, της ανάγνωσης, ούτε καν της πρόβας) μέχρι τις προβοκατόρικες τεχνικές της για να πάρει όλη την αλήθεια από τους ηθοποιούς της (το τύλιγμα με τις διάφανες μεμβράνες αλλά κυρίως η πρόβα κάτω από βραχοφόρο γερανό είναι απίστευτες) δίνει τα ρέστα της. Η... αξύριστη μασχάλη και η προσπάθεια να χορέψει το χορό του Fortnite είναι τα κερασάκια στην τούρτα. Μεγάλη εμφάνα. 

Σε ότι αφορά τα δύο αγόρια, το πανηγύρι συνεχίζεται. Είναι και οι δυο τους εξαιρετικοί. Υποδύονται δύο εντελώς διαφορετικούς ηθοποιούς, δύο εντελώς διαφορετικών σχολών, που είναι όμως σπουδαίοι στην τέχνη τους. Πώς το είχε πει η Μενδώνη για τον Λιγνάδη; «Μας εξαπάτησε, με εξαπάτησε. Με υποκριτική τέχνη προσπάθησε να μας πείσει ότι δεν έχει σχέση με αυτά». Ε, αυτό κάνουν ο ένας στον άλλο, χα! Ο ένας πάει στην πρώτη συνάντηση με λεωφορείο, λιτός, δωρικός, άνθρωπος της τέχνης. Ο άλλος πάει με το σούπερ τούρμπο υπεραμάξι του, το γεμάτο μοντέλες. Και οι δύο ηθοποιοί. Και οι δύο πολύ καλοί στη δουλειά τους. Και οι δύο με πολύ, πολύ, πολύ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους. Η σκηνή με την καταστροφή των βραβείων είναι απλά θεϊκή. Και δεν θα μπορούσαμε να μην αποθεώσουμε την καλλιτεχνική διεύθυνση. Το σκηνικό μέσα στο οποίο διαδραματίζονται όλα αυτά που παρακολουθούμε είναι απίστευτο. 

Έτσι που λέτε. Μια χαρά ταινία είναι αυτή. Προσωπικά, μου αρέσουν πολύ οι ταινίες που με πρόσχημα την αποδόμηση του σινεμά – παρουσιάζοντας τα μη φωτογενή παρασκήνια – εντέλει το αποθεώνουν. Και κάτι ακόμα: κι εμείς οι κριτικοί δεν είμαστε καλά παιδιά. Για τον ίδιο λόγο που αποθεώνουμε μια ταινία, μπορούμε άνετα να θάψουμε μια άλλη. Χρησιμοποιούμε το λόγο έτσι όπως μας βολεύει. Παρασυρόμαστε από τις εμμονές μας. Και δεν το παραδεχόμαστε – δημοσίως τουλάχιστον – αλλά τις μετράμε για να δούμε ποιος την έχει πιο μεγάλη. Την κριτική ικανότητα ντε. Αλλά αυτό είναι μια άλλη, πονεμένη ιστορία.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 4 Αυγούστου 2022 από την Spentzos Films!