Movies Ltd

γράφει ο zerVo (@moviesltd)

Ο μύθος της ταινίας Walad Min Al Janna, που στην πιο ευρωπαϊκή της μαρκίζα μεταφράζεται σε Boy From Heaven, ξεκινάει πολύ πριν την πρώτη της προβολή, στα πλαίσια του πιο πρόσφατου κινηματογραφικού φεστιβάλ των Καννών. Καθώς η, προφανώς αυταρχική και όχι ιδιαίτερα δημοκρατικών μεθόδων, κυβέρνηση της Αιγύπτου, προβληματισμένη από την κριτική που της άσκησε η προηγούμενη δημιουργία του σκηνοθέτη Tarik Saleh, The Nile Hilton Incident, απαγόρευσε όχι μόνον τα γυρίσματα εντός της χώρας, αλλά και την συμμετοχή σε αυτή ντόπιων ηθοποιών, που πιθανόν θα επιθυμούσαν να πάρουν μέρος. Εννοείται απειλώντας τους με βαρύτατες συνέπειες, αν καταστρατηγούσαν την δίχως περιττές συζητήσεις απόφαση της. Συνέπεια τούτου ήταν, φυσικά να αναλάβει την παραγωγή της μια τρίτη χώρα, στην περίπτωση μας η Σουηδία, που έχει στενούς δεσμούς με τον δημιουργό, στήνοντας το σετ στην πιο φιλόξενη - περίεργο - Τουρκία και επιλέγοντας μη Αιγύπτιους ερμηνευτές. Αλλά και να ξεσηκωθεί, συνάμα, η διεθνής κοινότητα υπέρ της ελευθερίας του λόγου, επιλέγοντας το φιλμ για συμμετοχή στην επίσημη κούρσα για τον βαρύτιμο Χρυσό Φοίνικα, ως πρώτο αντίμετρο στην ανελεύθερη αντιμετώπιση του από την βορειοαφρικάνικη χώρα...

Γιος φτωχού ψαρά, από τα επαρχιακά παράλια της Αιγύπτου, ο νεαρός Ανταμ, με ενθουσιασμό θα δεχτεί το μαντάτο της αποδοχής του να φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο Αλ Αζάρ, την πλέον σημαντική ιερατική σχολή του Καΐρου, αλλά και συμβόλου μάθησης του Σουνίτικου Ισλάμ. Από τις πρώτες κιόλας στιγμές του, εσώκλειστος στην εστία, ο ιδεαλιστής νέος, θα αντιληφθεί όμως, πως η κατάσταση δεν είναι ακριβώς εκείνη η διαφανής και αθώα που ονειρευόταν. Μπέρδεμα που θα γίνει ακόμη πιο περίπλοκο, όταν εντελώς αναπάντεχα θα αποβιώσει ο ηλικιωμένος και σεβάσμιος Μεγάλος Ιμάμης, γεγονός που θα προκαλέσει αναστάτωση στο ίδρυμα, μπροστά στα ερωτηματικά που θα προκύψουν για την αντικατάσταση του.

Όταν μάλιστα θα γίνει αυτόπτης μάρτυρας της εν ψυχρώ δολοφονίας ενός συμμαθητή του, με τον οποίο έχει δημιουργήσει σχέση φιλίας, ο Ανταμ θα κατανοήσει πως δεν είναι λίγες οι μηχανορραφίες που λαμβάνουν χώρα πίσω από την άψογη βιτρίνα της σχολής. Φόβος που θα επιβεβαιωθεί, όταν θα τον προσεγγίσει ο υπεύθυνος της κρατικής ασφάλειας και επιφορτισμένος αξιωματούχος να εξιχνιάσει το φονικό, Ιμπραήμ, προκειμένου να τον στρατολογήσει ως πληροφοριοδότη του. Στην ουσία όμως, θα θελήσει να τον καταστήσει πιόνι του, ώστε να κάνει πράξη την απαίτηση του Προέδρου της χώρας, να επιλέξει εκείνος καινούργιο Ιμάμη της αρεσκείας του.

Κι έτσι ο άμαθος και άπειρος από τέτοιου είδους υποχθόνιες διαδικασίες, "Σαρδέλας", θα βρεθεί στο μέσον μιας διαμάχης που ούτε καν είχε φανταστεί, μαζεύοντας τον μπόγο από το πατρικό του, για να μετακομίσει στην πρωτεύουσα και τον μαθησιακό παράδεισο. Από την μια μεριά οι θρησκευτικοί και από την απέναντι οι πολιτικοί ηγέτες, να διασταυρώνουν τα ξίφη τους στην αναζήτηση του απόλυτου της εξουσίας, μη διστάζοντας να χρησιμοποιήσουν σύμβολα και θεσμούς για την σοβαρή λειτουργεία του κράτους, ώστε να επιτύχουν τον σκοπό τους. Και το κυριότερο, να διακυβεύσουν την σωματική ακεραιότητα αθώων πολιτών, που έχουν πραγματική και άτεγκτη πίστη στα λεγόμενα των γραφών τους.

Δεν δυσκολεύτηκα πραγματικά να εντοπίσω το ποιος κρύβεται πίσω από το στήσιμο, την οργάνωση και εντέλει την εκτέλεση αυτού του φιλμικού πονήματος, έχοντας γνώση από την προηγούμενη δουλειά του, αφού δεν ήσαν λίγα τα κοινά στοιχεία μεταξύ των δύο ταινιών. Αμφότερα άλλωστε προσεγγίζουν με διάθεση θρίλερ την ιδιαίτερα ανησυχητική διαφθορά που χαρακτηρίζει, σε κάθε κοινωνία, οποιοδήποτε οργανωμένο σώμα που τα συμφέροντα του, διασταυρώνονται με την τοποθέτηση του κατάλληλου προσώπου στην θέση κλειδί. Συνεπώς εδώ δεν μιλούμε για μια ευθεία επίθεση του Saleh στα κακώς κείμενα της όποιας θρησκείας - επί της παρούσης των Σουνιτών - όπου μπορεί τα ευαγγέλια της να είναι σοφά και μελετημένα γραμμένα, εκείνοι που οφείλουν να τα αποκωδικοποιήσουν το πράττουν με μεθόδους που είναι επικίνδυνες για την γενικότερη ασφάλεια.

Είναι προφανές, πως τον περισσότερο χρόνο της προετοιμασίας του, ο κινηματογραφιστής τον ξόδεψε στην σύνταξη του σεναρίου, που είναι έξοχα γραμμένο στα χνάρια των εξαίρετων φραντσέζικων σκριπτ, παρόμοιας θρίλερ υφής. Τα ζόρια ξεκινούν από την στιγμή που με δεμένα χέρια, δεν έχει την δυνατότητα να χρησιμοποιήσει ούτε τα πρωτότυπα σκηνικά της αιγυπτιακής μεγαλούπολης, ούτε όμως και τους ηθοποιούς, που ζώντας πέριξ του Νείλου βιώνουν στην καθημερινότητα τους αυτού τους είδους τις φασιστικές απαγορεύσεις. Κι αυτό μειώνει σημαντικά την ζητούμενη ένταση στις εκφράσεις των ερμηνευτών του, ακόμη κι αν μοιάζουν να προσπαθούν πολύ περισσότερο από τις ικανότητες τους, να φέρουν εις πέρας τους ρόλους τους.

Πρόβλημα που διαφαίνεται πιότερο στην μόστρα του Παλαιστίνιου Tafweek Barhom, που υποδύεται χωρίς δραματικές εξάρσεις, τον αθώας συλλογιστικής, πανέτοιμο να αρπάξει την ευκαιρία ζωής από τα μαλλιά δόκιμο, ελάχιστα πριν δει το όραμα του να γκρεμοτσακίζεται από την πλεονεξία των αντιμαχόμενων που τον περιβάλλουν. Η υποστηρικτική παρουσία του σαφώς εμπειρότερου και ικανότερου Fares Fares, είναι εκείνη που βοηθά στα μέγιστα να μην χαθούν τα γκέμια, κρατώντας τις ισορροπίες ικανά, ωσότου φτάσουμε στο φινάλε, που ούτε εκπλήσσει, ούτε ανατρέπει. Μιας και όλα όσα υπολογίζαμε να συμβούν, με ακρίβεια εκατοστού γίνονται πράξη, δίχως ένα τουίστ κορύφωσης που θα οδηγούσε τους ρυθμούς στα άκρα. Πιθανότατα διότι ο Saleh, ότι είχε κατά νου να καταφέρει, καταγγέλλοντας την ανηθικότητα των αρχών του τόπου του, κρατικών τε και θρησκευτικών, το επέτυχε πολύ πριν διανεμηθεί το δημιούργημα του στις διεθνείς αγορές. Εξού και το τιμητικότατο Βραβείο Σεναρίου στις Κάννες, όπως και η προώθηση της ελλιπούς σε συγκινήσεις Συνομωσίας στην οσκαρική κούρσα, από κοτζάμ Σκανδιναβία...