Movies Ltd

του zerVo (@moviesltd)

Ποτέ και για κανέναν κινηματογραφιστή, οποιουδήποτε διαμετρήματος, δεν είναι το ιδανικότερο να ασχοληθεί θεματικά με τις πιο σκοτεινές, όσο και φρικαλέες στην εξέλιξη τους, ιστορικές περιόδους του τόπου τους. Άλλοι εντόπισαν την ορθή μέθοδο δραματουργικής προσέγγισης των γεγονότων αποξαρχής, κτίζοντας καριέρες σπουδαίες πάνω σε αυτή, με προεξάρχοντα τον δικό μας Θοδωρή Αγγελόπουλο. Άλλοι, το ίδιο ονομαστοί, απέφυγαν την (πιθανότατη) λακκούβα όπως ο διάβολος το λιβάνι, ελπίζοντας πως σε κάποια ώριμη φάση της πορείας τους, θα πετύχουν να προβάλουν την άποψη τους πάνω σε ζητήματα, που πολύ δύσκολα λησμονιούνται. Όπως καλή ώρα ο Pedro, που αναμφίβολα, ως δημιούργημα μάλιστα της ριζοσπαστικής Μαδριλένικης μοβίδας, μόνο αρνητική έκπληξη είχε προκαλέσει στο κοινό του, αρνούμενος να ασχοληθεί σοβαρά, στην τεσσαρακονταετή του διαδρομή, με την αιώνια ανοιχτή πληγή, πάνω στο κορμί της πανέμορφης γενέτειρας του. Τον Ισπανικό Εμφύλιο.

Απρόσμενα, όσο και αναπάντεχα είναι τα μαντάτα για την μεσήλικα Γιάνις, μια διακεκριμένη επαγγελματία φωτογράφο μόδας, καθώς θα πληροφορηθεί πως περιμένει παιδί, καρπό ενός έρωτα περιστασιακού με τον ανθρωπολόγο ιατροδικαστή Αρτούρο. Έναν αναγνωρισμένο ερευνητή όλων εκείνων των τραγικών περιπτώσεων ομαδικής δολοφονίας των αντιφρονούντων στο καθεστώς Φράνκο, που στο περιθώριο της φωτογράφησης του για το εξώφυλλο περιοδικού, η όμορφη σαραντάχρονη θα τον παρακαλέσει να ασχοληθεί και με την μαζική εκτέλεση στον δικό της τόπο. Που την αφορά προσωπικά, καθώς μέσα στα αθώα θύματα των φασιστών βρίσκεται ο προπάππος της.

Εννιά μήνες κατοπινά η Γιάνις θα βρεθεί στο μαιευτήριο, για να φέρει στον κόσμο ένα κοριτσάκι, ούσα αποφασισμένη, μέσα στην έκδηλη ευτυχία της, να το μεγαλώσει και να το αναθρέψει ολομόναχη, γνωρίζοντας καλά πως ο πρώην εραστής της, δεν πρόκειται ποτέ να εγκαταλείψει για τα μάτια της, την ασθενή σύζυγό του. Στον ίδιο θάλαμο, την ίδια ακριβώς στιγμή, κοριτσάκι θα γεννήσει και η άρτι ενηλικιωθείσα Άνα, που όμως τα συναισθήματα της είναι τελείως αντίθετα με της συγκατοίκου, εφόσον η απουσία πατέρα, θα της δυσκολέψει ιδιαίτερα τις συνθήκες κτισίματος μιας σοβαρής επαγγελματικής καριέρας.

Δύο ξεχωριστές εξ όψεως, μα με τόσο κοινά στοιχεία στην δομή τους, ιστορίες μητρότητας είναι εκείνες που θέτουν τα βασικά στηρίγματα της υπόθεσης του έργου. Φιλμ που ορίζει την 22η δημιουργία ενός εκ των πιο σημαντικών σκηνοθετών στα χρονικά του ευρωπαϊκού σινεμά. Έχοντας βιώσει άπασες τις υπογραφές του Almodovar σε πρώτη προβολή, οφείλω να ομολογήσω πως πάντοτε η πτώση του στουντιακού τίτλου El Deseo στα κρέντιτς έναρξης, μου δημιουργεί μια τεράστια προσδοκία στο τι να καρτερώ. Που άλλες φορές υπερκαλύφθηκε πλήρως από την έμπνευση του αγαπημένου Μαδριλένου ρετζίστα, άλλες, σημαντικά λιγότερες, ελάχιστες, απέτυχε οικτρά. Μια τέτοια αδυναμία ολοκλήρωσης ιδέας, κρύβει και το Madres Paralelas, που, εντελώς αντιφατικά, αν το διαχωρίσει κανείς στα δύο ξέχωρα φιλμς που το συνθέτουν, θα πάρει δυο πραγματικά αξιόλογες ταινίες.

Διότι ποτέ μου δεν κατάφερα να εντοπίσω τον ουσιαστικό και όχι τον τάχαμου σεναριακό, σύνδεσμο που μπορεί να ενώσει την δραματική ιστορία δύο ασύμμετρης λογικής μανάδων με την εκατόμβη των νεκρών που δημιούργησε η μήνη των ακροδεξιών. Το πρώτο κομμάτι της ταινίας σαφές και φέρων την σφραγίδα του δημιουργού του ατόφια. Μοναχικές γυναίκες, άνισης ηλικίας και αντιδιαμετρικής διάνας στον εργασιακό τους τομέα, που μονομιάς καλούνται να φορέσουν στο στήθος το ταμπελάκι του γονιού. Ο ζυγός στην ματιά της κάμερας αναφανδόν γέρνει προς την μεριά της Γιάνις (Τζάνις είναι κανονικά, προς τιμήν της γνωστότερης ever με ετούτο το όνομα, όπως την βάφτισε η ορκισμένη χίπι μάνα της) που με την άφιξη του βρέφους θα δει την ζωή της να μεταλλάσσεται προς το καλύτερο να αποκτά εκείνο το νόημα που της έλειπε, αλλά και την ελπίδα που θα νιώθει κάθε φορά που θα αντικρύζει τα ματάκια του μωρού της.

Κι εκεί σκάζει η αμφιβολία. Αυτό το παιδί δεν είναι δικό μου, θα της απαγγείλει με μια κάποια απονιά ο σερνικός, που η μορφή του αυξομειώνεται χωρίς μέτρο στην πάροδο του δυώρου. Κι αν δεν είναι δικό σου, αφού με εσένα το έκανα, ποιανού μπορεί να είναι? Η εικόνα παίρνει πια την μορφή σαπουνοπερέτας, μόνο που τα συστατικά που την περικλείουν είναι τόσο αρμονικά στην προβολή τους, ώστε να μην σε νοιάζει και ιδιαίτερα το λοιπό περιεχόμενο. Η δράση συμβαίνει αποκλειστικά και μόνον μέσα σε τέσσερις τοίχους, δωματίων του διαμερίσματος της Γιάνις και ουδέποτε ανασαίνει στον έξω κόσμο. Οι χρωματισμοί από τις διακοσμήσεις είναι τόσο έντονοι, ενίοτε αντικρουόμενοι, ώστε να ανακατεύουν μονομιάς, τα συναισθήματα που μπορεί να γεννούν μέσα σου, οι ίδιες οι απίθανες ανατροπές του σκριπτ. 

Καιρό μετά το πρώτο τους τυχαίο ραντεβού στον τοκετό, οι δυο Παράλληλες Μητέρες θα συναντηθούν και πάλι, συνεπώς οι γραμμές της ζωής τους θα πάψουν να είναι ανέγγιχτες, θα ενωθούν σε έναν δεσμό περίεργο, απροσδόκητο, αμφίσημο και πολύ πιο έκδηλο από εκείνον που θα όριζε η διαφορά της ηλικίας τους. Μάνα και θυγατέρα θαρρείς. Εκεί, είναι και το σημείο καμπής που όφειλε να δείξει την μεγαλύτερη συνέπεια ο 72χρονος πια Pedro, προκειμένου να μας σερβίρει ένα φιλμικό διαμάντι. Με αρωγή την υπέροχη καλλιτεχνική διεύθυνση και την μελαγχολική μουσική επένδυση, ένα μοντάζ άρτιο που αφήνει μπόλικα δεδομένα να μαγειρευτούν στον νου, αλλά και τις προσωπικές του πινελιές - όπως τα σκοτεινιασμένα fade out - που ζυγώνουν όλο και πιο πολύ στην ψυχικά κατάσταση των ηρωίδων του, ο Almodovar είχε την ευκαιρία να ζωγραφίσει μαεστρικά το φλιπ σάιντ του Todo, μόνο που αυτή την φορά δεν θα αφορούσε την μητέρα, αλλά την κόρη μου. Και μονομιάς φαπ! Καπνός! Εξαφανισμός της γραμμικότητας και της μέχρι ώρας συνοχής, για να ταξιδέψουμε στην δεύτερη βινιέτα του όλου. Στο ψάξιμο των κοκάλων των προγόνων.

Δεν χαλάστηκα επ ουδενί, δεν με αφήνει άλλωστε εύκολα να το πάθω ούτε η έντονα χρωματισμένη γραφίδα του Pedro, ούτε η εκφραστική ομορφάδα της Penelope, που ίση της δεν πρόκειται ποτέ να ξαναγεννήσει ο σπανιόλος σινεμάς. Δεν ήμουν και έτοιμος όμως, γι αυτή την ολοκληρωτική μεταστροφή της τρίτης πράξης. Που δεν συνάδει και τόσο με τα προηγούμενα, εξόν και επιδείξω μια δική μου καλοθελητική συλλογιστική, που θα συνδέσει όλα τα παζλάκια άρτια και μέλι γάλα. Δεν είναι έτσι ακριβώς, ούτε με πλήρη άνεση γίνεται να εξισωθούν οι αδιάφοροι, ουδέτεροι, άχρωμοι, στην ακραία τους φάση μέχρι και βιαστές άντρες του στόρι (και μόνον, για κάθε έναν τέτοιο αρνητικό, υπάρχουν εκατομμύρια άλλοι που κρατούν ολομόναχοι φαμίλιες και φαμίλιες), με τους ομόφυλους τους του χθες, που έπεσαν στον λάκκο από το βόλι του δικτάτορα. Οι αποψινές (ζωντο)χήρες δεν είναι ίσες και όμοιες με τις παρελθοντικές μαυροφορούσες, που προκάλεσε η γενοκτονία. Όσο κι αν η εξόδιος ακολουθία του Paralelas είναι ακραία συγκινητική, ευρηματικά αλληγορική και ως βουτηγμένη στον ήλιο της υπαίθρου, ελπιδοφόρα. Όμως, ακόμη ταινία για τον Εμφύλιο, δεν έχει κάνει ο Almodovar.