Dune
του Denis Villeneuve. Με τους Timothée Chalamet, Rebecca Ferguson, Oscar Isaac, Josh Brolin, Stellan Skarsgård, Dave Bautista, Stephen McKinley Henderson, Zendaya, Chang Chen, Sharon Duncan-Brewster, Charlotte Rampling, Jason Momoa, Javier Bardem.
Παλάτια πάνω στην άμμο
του gaRis (@takisgaris) 
Επειδής αρέσκομαι να ξηγιούμαι αποξαρχής, αναφορικά με τουτονί, δυο τινά συμβαίνουσι: Το πρώτο, δεν είμαι θιασώτης των μεγαλεπήβολων sagas, μήτε λογοτεχνικώς, μηδέ κινηματογραφικώς. Τα Star Wars, Lord of the Rings και τα (ασύγκριτα, κατά πολλούς) τοιαύτα δε με πιάνουν, δε με απογειώνουν βρε αδερφέ. Αλλά σέβομαι και όταν βλέπω το όραμα, το επικροτώ αναφανδόνε. Το δεύτερο πράμα είναι η τεράστια εκτίμηση που τρέφω στον Denis Villeneuve ως δημιουργό. Μην πας μακριά, ιδέ μοναχά τα δυο τελευταία του έργα που οδήγησαν στην πραγματοποίηση του παιδικού του ονείρου που λέγεται Dune (Frank Herbert, 1965). Από τη μια το sequel του θρυλικού Blade Runner 2049, το οποίο κοίταξε κατάματα, απογειώνοντας τα υπερθετικά του στοιχεία, δίνοντας συνάμα μια κάθαρση που τριβέλιζε το sci-fiοικοσύστημα για 35 συναπτά έτη (1982-2017). Ύστερις, περνά στο Arrival όπου η εξωγήινη εισβολή είναι μόνο η αφορμή διερεύνησης βαθιά ουμανιστικής θεματολογίας, από τη διαγαλαξιακή επικοινωνία ως μόνης ατραπού για τη διάσωση του πλανήτη, έως τη θυσία / απώλεια ως προεπιλογή για την επίτευξη του προσδοκώμενου. Και φυσικά η Μητρότητα ως η μάνα Γης που όλοι (περ)πατούμε.
Προχωρώ τώρα, αφού με γνώρισες καλύτερα, στο θέμα μας. Το Dune είναι μια παραβολή με αναφορές σε αρχετυπικές έννοιες – δίπολα: Εξουσία / Δεσποτισμός, Ελευθερία / Μεσσιανισμός, Επανάσταση / Ανατροπή. Ο Herbert από τον οποίο φαίνεται ότι άντλησε έμπνευση ο Lucas για να γυρίσει το Star Wars Episode IV: A New Hope, χτίζει παλάτια πάνω στην άμμο (εξ’ού «Dune»), περιγράφοντας τα έπη φεουδαρχών ευγενών που κηρύττουν πόλεμο στην έρημο Arrakis όπου αποκλειστικά παράγεται μια πολύ δυνατή ουσία που ονoμάζεται “Spice” (αινιγματική έννοια που διχογνωμείται μεταξύ ναρκωτικού ή πετρελαίου σύμφωνα με τους αναλυτές του Herbert).
Οι ανήθικοι και αιμοσταγείς Harkonnens έχουν μόλις εγκαταλείψει τον πλανήτη αφήνοντας τον έλεγχο στον Οίκο των Ατρειδών (αρχαία ελληνική τραγωδία, κανείς;) με εκπροσώπους τους Δούκα Leto (Oscar Isaac), τη μαιτρέσα του Λαίδη Jessica (Rebecca Ferguson), και τον Εκλεκτό υιό τους Paul (Timothée Chalamet). Ο Paul, μειράκιο βασιλόπουλο με μόνιμους εφιάλτες αλλά και θάρρος που δίνει ελπίδες σε φιλόδοξους Atreides και αυτόχθονες βασάνηδες Fremen, πως είναι ο “Kwisatz Haderach”, τουτέστιν ο Υπεράνθρωπος Νους που θα ενώσει χώρο και χρόνο, γεφυρώνοντας παρελθόν και μέλλον.
Η περιπέτεια ξεκινά με τα Sandworms που είναι τέρατα κάτω από την άμμο, να διεκδικούν το Spice ενάντια στους Ατρείδες.
Για τον Villeneuve βέβαια, το ενδιαφέρον εστιάζεται στον συμφυρμό αποικιοκρατίας με θρησκεία, με την εργαλειοποίηση της πίστης ως μέσο χειραγώγησης των μαζών. Αποφεύγοντας τον πειρασμό να διεισδύσω βαθιά σε χωρικά ύδατα Carl Jung και Nietzsche, αρκούμαι να σημειώσω ότι η δημαγωγία, οι κρίση των θεσμικών αξιών από την αρνητική επιρροή της θρησκευτικής δεισιδαιμονίας οδηγούν το ανθρώπινο είδος στην εφεύρεση νέων αξιακών κωδίκων, που μεταφέρουν την ανθρωπότητα σε μια μετα - ουμανιστική κατεύθυνση σύμφωνα με τον Herbert. Kwisatz Haderach = Übermensch, ενώ διόλου τυχαία δεν είναι η κινηματογράφηση που παλαντζάρει μεταξύ Λόρενς της Αραβίας του David Lean (1962) και Θριάμβου της Θελήσεως (1935) της Leni Riefenstahl.
Η εκπληκτική δουλειά του Patrice Vermette στο σχεδιαδμό παραγωγής και τα κοστούμια της Jacqueline West παραμερίζουν τη σύμβαση του φουτουριστικού ντηζάιν, εις όφελος του αρχαιολογικού ενδιαφέροντος συμβολισμού από την Ιαπωνική μέχρι τη Βυζαντινή κουλτούρα. Ο τιτάνας Hans Zimmer σκορπά τον ιερό τρόμο, με μια γκάμα που εκτείνεται από λαρυγγισμούς σε σκωτσέζικες γκάιντες. Οι ιπτάμενοι δίσκοι μοιάζουν με έντομα που κατακλύζουν τη χρυσοποίκιλτη έρημο της Arrakis. To next - level σκηνικό είναι από μόνο του ο υπερήρωας και είναι ευτύχημα ότι μια πλειάδα σημαντικών ερμηνευτών (Chalamet, Ferguson, Isaac, Bardem, Skarsgård), δένει όμορφα με τους δευτεραγωνιστές (Zendaya, Momoa, Bautista), αντέχοντας το σχεδόν αβάσταχτο βάρος της μεγαλεπήβολης παραγωγής.
Το Dune του Denis κι όχι η ψυχεδελική 12ωρη τρέλα του Jodorowsky ούτε η κιτσάτη ακατάληπτη space opera του Lynch, είναι το μόνο Dune που θα χαροποιούσε τον Herbert. Η ταινία έχει σεναριολογικά καλύψει με σαφήνεια σημαντικό έδαφος κι αυτό είναι κατόρθωμα. Όμως, η επιλογή να κοπεί στο τέλος σχεδόν άγαρμπα στη λογική ότι θα υπάρξει σήκουελ (για budget $165 εκ. με ιντερνάσιοναλ εισπράξεις των παρακάτι $40 εκ., δε φτάνουν όχι για τους εντυπωσιακούς εφφέδες αλλά ούτε καν για... κατηφέδες) είναι τουλάχιστον ατυχής. Χώρια που η ιστορία είναι πολυ-χρησιμοποιημένη ένεκα των κατά συρροή δανείων (sic) από δεκάδες sci-fiτων τελευταίων 30+ χρόνων.
Οι ορκισμένοι φανς θα φχαριστηθούσι οπωσδήποταν, οι αποδέλοιποι θα χρειαστούν υπομονή επί κοντά 2 ½ ώρες δίχως όμως κάθαρση. Ο Villeneuve, μας σύστησε στην παγκόσμια IMAX πρεμιέρα στο Cinesphere του Ontario Place τη δημιουργική του ομάδα, φιλαράκια από τα μικράτα του. Ο τυπάς είναι ταπεινός, ονειροπόλος και ευφυέστατος. Και ξεκάθαρος (κι ας τον γράφει η WB στα παλιά της υποδήματα): Η ταινία προόρισται για ιδανικές συνθήκες IMAX προβολής. Μην τη χαραμίσεις φίλος στην πρώτη πειράτα κόπια που θα ξωπέσει στη διαδικτυακή σου στράτα. Δώσε στον αμφιβληστροειδή σου την απόλαυση που του αξίζει.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 14 Οκτωβρίου 2021 από την Tanweer!
