Το φεγγάρι του Δία
του Kornél Mundruczó. Με τους Zsombor Jéger, Merab Ninindze, György Cserhalmi, Móni Balsai
«Κανένα μέρος δεν είναι ασφαλές από τα τραύματα της ιστορίας»
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Μια εξωφρενική (!) παραβολή για την Ευρώπη του σήμερα
Αυτή είναι η 7η μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο Ούγγρος Kornél Mundruczó. Η πλήρης φιλμογραφία του γεννημένου τον Απρίλιο του 1975 σκηνοθέτη, είναι η εξής: «Nincsen nekem vágyam semmi» (This I Wish and Nothing More, 2000), «Ευτυχισμένες μέρες» (Szép napok, 2002), «Johanna» (2005), «Στο δέλτα» (Delta, 2008), «Ο στοργικός γιος – Υπόθεση Φράνκενσταϊν» (Szelíd teremtés - A Frankenstein-terv, 2010) και «Λευκός Θεός» (Fehér isten, 2014). Από τις προηγούμενες ταινίες του, δύο έλαβαν μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ των Καννών και δύο συμμετείχαν στο τμήμα «Ένα κάποιο βλέμμα». Τούτη η ταινία του, Το φεγγάρι του Δία (Jupiter holdja / Jupiter's Moon), έλαβε μέρος στο διαγωνιστικό των Καννών, φτάνοντας τις παρουσίες του στο μεγαλύτερο φεστιβάλ του κόσμου συνολικά στον αριθμό 6!
Η επόμενη ταινία του θα είναι αγγλόφωνη και πιο συγκεκριμένα, παραγωγή της MGM! Θα ονομάζεται «Deeper» και θα πρωταγωνιστούν σε αυτήν οι Gal Gadot και Bradley Cooper. Σύμφωνα με την υπόθεση, μια αποστολή εξερεύνησης του βυθού της θάλασσας μετατρέπεται σε μια εσωτερική ψυχολογική αναζήτηση για έναν πρώην αστροναύτη, ο οποίος αποφασίζει να συμμετάσχει στην παράτολμη αποστολή.
Η υπόθεση: Ο Άριαν είναι ένας νεαρός Σύριος από την πόλη Χομς, η οποία σπαράζεται από εμφύλια διαμάχη. Μαζί με τον πατέρα του και άλλους «λαθρομετανάστες» προσπαθεί να βρει μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη. Καθώς όμως περνάνε τα σύνορα από τη Σερβία στην Ουγγαρία, γίνονται αντιληπτοί από περίπολο. Ο αρχηγός της περιπόλου και σκληρός διώκτης των μεταναστών εντοπίζει τον Άριαν, που έχει καταφέρει να μην πνιγεί στο ποτάμι, και τον πυροβολεί τρεις φορές, στο κορμί, θεωρώντας ότι τον έχει σκοτώσει. Ο Άριαν όμως, για κάποιον μυστήριο λόγο, όχι απλά δεν πεθαίνει αλλά αποκτά πλέον την ικανότητα να αψηφά τους νόμους της βαρύτητας και να αιωρείται! Ψάχνοντας τον πατέρα του πηγαίνει στον καταυλισμό της περιοχής, όπου ο δρόμος του συναντιέται με εκείνον του γιατρού Στερν.
Ο Στερν είναι ένας κυνικός, διεφθαρμένος και σε δυσμένεια γιατρός, που από τη στιγμή που σκότωσε εξ αμελείας έναν ασθενή του, νεαρό αθλητή, βγάζει τα προς το ζην ως γιατρός στον καταυλισμό. Βλέποντας τι μπορεί να κάνει ο Άριαν καταλαβαίνει πως μπροστά του έχει κάτι υπερβατικό, κάτι που ξεπερνάει την ανθρώπινη λογική. Και αποφασίζει να το εκμεταλλευτεί για να βγάλει χρήματα! Ποια θα είναι η κατάληξη αυτής της παράξενης σχέσης, ιδίως από τη στιγμή που εκείνος που πυροβόλησε τον Άριαν προσπαθεί μανιωδώς να τον συλλάβει;
Η άποψή μας: Η αρχή και το φινάλε τούτης της ταινίας παίζουν τεράστιο ρόλο στην κατανόηση των όσων βλέπουμε ενδιαμέσως. Στην αρχή, μια σειρά από μεσότιτλους μας πληροφορούν πως το μεγαλύτερο φεγγάρι του πλανήτη Δία ενδέχεται κάτω από την παγωμένη επιφάνειά του να κρύβει αλμυρό νερό. Άρα, υπό προϋποθέσεις, να μπορεί να υποστηρίξει ζωή. Όλως τυχαίως (;) αυτός ο δορυφόρος ονομάζεται... Ευρώπη! Και στο φινάλε έχουμε την παραλλαγή του παιχνιδιού που παίζαμε πιτσιρίκια, του κρυφτού, όπου ο ένας «τα φυλούσε» και μετρούσε «5, 10, 15, 20... φτου και βγαίνω». Ε, στα αγγλικά το πράγμα είναι πιο συμβολικό: «ready or not, here I come» λέει το προσφυγόπουλο. Οπότε, αρχικά, το μυαλό και η ψυχή του καλλιτέχνη βρίσκονται στη σωστή θέση. Θέλετε δεν θέλετε παλιοφασίστες (και στην Ουγγαρία έχει πολλούς) οι μετανάστες ήρθαν για να μείνουν, γκέγκε; Είναι λοιπόν αυτή μια ταινία για τους μετανάστες; Σίγουρα ναι, αλλά εντελώς διαφορετική από οτιδήποτε ανάλογο νομίζετε πως έχετε δει!
Γιατί παράλληλα είναι μια χριστιανική παραβολή (στα βήματα σχεδόν του «Black Out» του Καραμαγγιώλη, κι ας μην αποδέχτηκε ποτέ ο Έλληνας σκηνοθέτης πως το φιλμ του ήταν ακριβώς αυτό!): η ταινία θα μπορούσε να λέγεται και «Θαύμα στη Βουδαπέστη», κατά το «Θαύμα στο Μιλάνο» του τιτανομέγιστου Vittorio De Sica. Βέβαια, ο De Sica, πέρα από φοβερός τζογαδόρος, ήταν και κομουνιστής. Ο Mundruczó διαπνέεται από έναν χριστιανικό ουμανισμό. Η κριτική του απέναντι στη χώρα του και τους συμπατριώτες του είναι σκληρή και δεν χαρίζει κάστανα. Και ο διεφθαρμένος γιατρός σιγά σιγά βρίσκει το δρόμο του, τις αξίες του, το... θεό. Εδώ κάπου ο σκηνοθέτης φαίνεται να χάνει τον έλεγχο. Η πυξίδα του μοιάζει απομαγνητισμένη. Για ποιον λόγο ήρθε ο Άριαν, ο γιος ενός ξυλουργού (;;;) στην Ευρώπη; Για να τη σώσει; Για να την καταστρέψει; Για να αναγκάσει επιτέλους τους ανθρώπους να κοιτάξουν ψηλά (στο Θεό), εκείνους τους ανθρώπους που κοιτάνε κάτω σκυθρωποί ή μόνο οριζόντια, στις πάσης φύσεως οθόνες τους; Τίποτα από όλα αυτά κι όλα αυτά μαζί;
Ναι, είναι αλήθεια πως ο Άριαν είναι σκιαγραφημένος μονοδιάστατα. Ναι, ο πραγματικός ήρωας της ταινίας φαίνεται να είναι ο γιατρός, που και τρεις διαστάσεις έχει και διεκδικεί μια δεύτερη ευκαιρία να βρει τη χαμένη του πίστη, προσομοιάζοντας με την Ευρώπη... Υπάρχουν σημεία του διαλόγου που ακούγονται κάπως... cheesy, που θα έλεγαν και οι Αμερικάνοι: «δεν μπορείς να γιατρέψεις μια κοινωνία που είναι πληγωμένη στην ψυχή της». Εντάξει. Ας καταγραφούν τα παραπάνω στην πλευρά των αδυναμιών της ταινίας. Όμως, η παραβολή, αν και εξόφθαλμη, είναι σπουδαία. Κι εκεί που δίνει ρέστα ο Ούγγρος σκηνοθέτης είναι στην εικόνα. Απλώς κάνει... παπάδες! Κάθε σκηνή αιώρησης συγκλονίζει πραγματικά και απορείς πώς την έχει γυρίσει – ιδίως εκείνη στο σπίτι του ρατσιστή αρρώστου, όπου έχουμε και αλλαγή στο χωρόχρονο!!! Σαν Ινσέπσιο ένα πράγμα! Αλλά και η σκηνή του κυνηγητού με αυτοκίνητα στο κέντρο της Βουδαπέστης, γουάου! Μπορεί να αποτελέσει από μόνη της λόγο για να δουν την ταινία άνθρωποι που πηγαίνουν σινεμά μόνο για κάτι «Fast and Furious». Ε, ο Mundruczó τους βάζει τα γυαλιά.
Απίθανη, αταξινόμητη ταινία, οπτικά συναρπαστική που «πάσχει» από έναν απίστευτο μαξιμαλισμό. Μερικές φορές αυτή δεν είναι και η χειρότερη «αρρώστια» για την οποία μπορείς να κατηγορήσεις μια ταινία.
Η υπόθεση: Ο Άριαν είναι ένας νεαρός Σύριος από την πόλη Χομς, η οποία σπαράζεται από εμφύλια διαμάχη. Μαζί με τον πατέρα του και άλλους «λαθρομετανάστες» προσπαθεί να βρει μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη. Καθώς όμως περνάνε τα σύνορα από τη Σερβία στην Ουγγαρία, γίνονται αντιληπτοί από περίπολο. Ο αρχηγός της περιπόλου και σκληρός διώκτης των μεταναστών εντοπίζει τον Άριαν, που έχει καταφέρει να μην πνιγεί στο ποτάμι, και τον πυροβολεί τρεις φορές, στο κορμί, θεωρώντας ότι τον έχει σκοτώσει. Ο Άριαν όμως, για κάποιον μυστήριο λόγο, όχι απλά δεν πεθαίνει αλλά αποκτά πλέον την ικανότητα να αψηφά τους νόμους της βαρύτητας και να αιωρείται! Ψάχνοντας τον πατέρα του πηγαίνει στον καταυλισμό της περιοχής, όπου ο δρόμος του συναντιέται με εκείνον του γιατρού Στερν.
Ο Στερν είναι ένας κυνικός, διεφθαρμένος και σε δυσμένεια γιατρός, που από τη στιγμή που σκότωσε εξ αμελείας έναν ασθενή του, νεαρό αθλητή, βγάζει τα προς το ζην ως γιατρός στον καταυλισμό. Βλέποντας τι μπορεί να κάνει ο Άριαν καταλαβαίνει πως μπροστά του έχει κάτι υπερβατικό, κάτι που ξεπερνάει την ανθρώπινη λογική. Και αποφασίζει να το εκμεταλλευτεί για να βγάλει χρήματα! Ποια θα είναι η κατάληξη αυτής της παράξενης σχέσης, ιδίως από τη στιγμή που εκείνος που πυροβόλησε τον Άριαν προσπαθεί μανιωδώς να τον συλλάβει;
Η άποψή μας: Η αρχή και το φινάλε τούτης της ταινίας παίζουν τεράστιο ρόλο στην κατανόηση των όσων βλέπουμε ενδιαμέσως. Στην αρχή, μια σειρά από μεσότιτλους μας πληροφορούν πως το μεγαλύτερο φεγγάρι του πλανήτη Δία ενδέχεται κάτω από την παγωμένη επιφάνειά του να κρύβει αλμυρό νερό. Άρα, υπό προϋποθέσεις, να μπορεί να υποστηρίξει ζωή. Όλως τυχαίως (;) αυτός ο δορυφόρος ονομάζεται... Ευρώπη! Και στο φινάλε έχουμε την παραλλαγή του παιχνιδιού που παίζαμε πιτσιρίκια, του κρυφτού, όπου ο ένας «τα φυλούσε» και μετρούσε «5, 10, 15, 20... φτου και βγαίνω». Ε, στα αγγλικά το πράγμα είναι πιο συμβολικό: «ready or not, here I come» λέει το προσφυγόπουλο. Οπότε, αρχικά, το μυαλό και η ψυχή του καλλιτέχνη βρίσκονται στη σωστή θέση. Θέλετε δεν θέλετε παλιοφασίστες (και στην Ουγγαρία έχει πολλούς) οι μετανάστες ήρθαν για να μείνουν, γκέγκε; Είναι λοιπόν αυτή μια ταινία για τους μετανάστες; Σίγουρα ναι, αλλά εντελώς διαφορετική από οτιδήποτε ανάλογο νομίζετε πως έχετε δει!
Γιατί παράλληλα είναι μια χριστιανική παραβολή (στα βήματα σχεδόν του «Black Out» του Καραμαγγιώλη, κι ας μην αποδέχτηκε ποτέ ο Έλληνας σκηνοθέτης πως το φιλμ του ήταν ακριβώς αυτό!): η ταινία θα μπορούσε να λέγεται και «Θαύμα στη Βουδαπέστη», κατά το «Θαύμα στο Μιλάνο» του τιτανομέγιστου Vittorio De Sica. Βέβαια, ο De Sica, πέρα από φοβερός τζογαδόρος, ήταν και κομουνιστής. Ο Mundruczó διαπνέεται από έναν χριστιανικό ουμανισμό. Η κριτική του απέναντι στη χώρα του και τους συμπατριώτες του είναι σκληρή και δεν χαρίζει κάστανα. Και ο διεφθαρμένος γιατρός σιγά σιγά βρίσκει το δρόμο του, τις αξίες του, το... θεό. Εδώ κάπου ο σκηνοθέτης φαίνεται να χάνει τον έλεγχο. Η πυξίδα του μοιάζει απομαγνητισμένη. Για ποιον λόγο ήρθε ο Άριαν, ο γιος ενός ξυλουργού (;;;) στην Ευρώπη; Για να τη σώσει; Για να την καταστρέψει; Για να αναγκάσει επιτέλους τους ανθρώπους να κοιτάξουν ψηλά (στο Θεό), εκείνους τους ανθρώπους που κοιτάνε κάτω σκυθρωποί ή μόνο οριζόντια, στις πάσης φύσεως οθόνες τους; Τίποτα από όλα αυτά κι όλα αυτά μαζί;
Ναι, είναι αλήθεια πως ο Άριαν είναι σκιαγραφημένος μονοδιάστατα. Ναι, ο πραγματικός ήρωας της ταινίας φαίνεται να είναι ο γιατρός, που και τρεις διαστάσεις έχει και διεκδικεί μια δεύτερη ευκαιρία να βρει τη χαμένη του πίστη, προσομοιάζοντας με την Ευρώπη... Υπάρχουν σημεία του διαλόγου που ακούγονται κάπως... cheesy, που θα έλεγαν και οι Αμερικάνοι: «δεν μπορείς να γιατρέψεις μια κοινωνία που είναι πληγωμένη στην ψυχή της». Εντάξει. Ας καταγραφούν τα παραπάνω στην πλευρά των αδυναμιών της ταινίας. Όμως, η παραβολή, αν και εξόφθαλμη, είναι σπουδαία. Κι εκεί που δίνει ρέστα ο Ούγγρος σκηνοθέτης είναι στην εικόνα. Απλώς κάνει... παπάδες! Κάθε σκηνή αιώρησης συγκλονίζει πραγματικά και απορείς πώς την έχει γυρίσει – ιδίως εκείνη στο σπίτι του ρατσιστή αρρώστου, όπου έχουμε και αλλαγή στο χωρόχρονο!!! Σαν Ινσέπσιο ένα πράγμα! Αλλά και η σκηνή του κυνηγητού με αυτοκίνητα στο κέντρο της Βουδαπέστης, γουάου! Μπορεί να αποτελέσει από μόνη της λόγο για να δουν την ταινία άνθρωποι που πηγαίνουν σινεμά μόνο για κάτι «Fast and Furious». Ε, ο Mundruczó τους βάζει τα γυαλιά.
Απίθανη, αταξινόμητη ταινία, οπτικά συναρπαστική που «πάσχει» από έναν απίστευτο μαξιμαλισμό. Μερικές φορές αυτή δεν είναι και η χειρότερη «αρρώστια» για την οποία μπορείς να κατηγορήσεις μια ταινία.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 15 Φεβρουαρίου 2018 από την AMA Films
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική