Ο θάνατος του ιερού ελαφιού (The Killing of a Sacred Deer)  Poster ΠόστερΟ θάνατος του ιερού ελαφιού

του Γιώργου Λάνθιμου. Με τους Colin Farrell, Nicole Kidman, Barry Keoghan, Raffey Cassidy, Sunny Suljic, Alicia Silverstone, Bill Camp


Σημασία έχει να διχάζεις...
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Ο βασιλιάς είναι... ημίγυμνος!

Αυτή είναι η πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο Γιώργος Λάνθιμος (συν τη συνσκηνοθεσία που είχε στο «Ο καλύτερός μου φίλος»). Είναι η τρίτη του ταινία που προβάλλεται στο φεστιβάλ των Καννών. Με τον «Κυνόδοντα» είχε κερδίσει το βραβείο καλύτερης ταινίας στο τμήμα «Ένα κάποιο βλέμμα». Με την πρώτη του αγγλόφωνη ταινία, τον «Αστακό», συμμετείχε στο διαγωνιστικό των Καννών για πρώτη φορά και κέρδισε το Βραβείο της Επιτροπής. Με τούτη εδώ, τη δεύτερη αγγλόφωνη ταινία του, πήρε μέρος και πάλι στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ των Καννών. Και κέρδισε το βραβείο σεναρίου, εξ ημισείας με την ταινία της Lynne Ramsay «You Were Never Really Here». Είναι η τέταρτη συνεργασία του με τον Ευθύμη Φιλίππου στο σενάριο. Ο Ευθύμης Φιλίππου έχει την Carte Blance στο φετινό φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Που ξεκινά την ίδια ακριβώς ημέρα που η ταινία του Λάνθιμου βγαίνει στις αίθουσες! Χωρίς να υπάρχει ούτε μισή προβολή της στο φεστιβάλ. Ναι, τελείως τυχαίο το γεγονός. Σύμπτωση...

Ο θάνατος του ιερού ελαφιού (The Killing of a Sacred Deer)  Quad Poster Πόστερ
Πρέπει να αναφέρουμε εδώ μερικά στοιχεία απαραίτητα για να γίνουν πιο κατανοητά και ο τίτλος της ταινίας και το context της. Πολλοί τα γνωρίζουν όλα αυτά αλλά καλό είναι να έχουμε όλοι μια ιδέα. Παίρνουμε τη βοήθεια της ελληνικής Βικιπαίδειας λοιπόν:

"Ο Αγαμέμνονας είχε προκαλέσει την οργή της θεάς Αρτέμιδας σκοτώνοντας το ιερό ελάφι της, με αποτέλεσμα η θεά να προκαλέσει άπνοια και να μη μπορεί να αποπλεύσει ο στόλος των Αχαιών από την Αυλίδα για την Τροία. Ρώτησαν τον μάντη Κάλχα τι έπρεπε να κάνουν κι εκείνος απάντησε ότι η οργή της θεάς θα έφευγε μόνο αν ο Αγαμέμνων θυσίαζε τη θυγατέρα του, την Ιφιγένεια, η οποία τότε βρισκόταν στις Μυκήνες. Αρχικώς ο Αγαμέμνων αρνήθηκε να το πράξει, αλλά πιέσθηκε από τον Μενέλαο και τον Οδυσσέα, καθώς και οι μήνες περνούσαν, και κάλεσε την κόρη του με την πρόφαση ότι θα την αρραβώνιαζε με τον Αχιλλέα. Η Ιφιγένεια ήρθε στην Αυλίδα και τότε ο Αγαμέμνονας την παρέδωσε στον Κάλχα για να τη θυσιάσει στην Άρτεμη. Η Κλυταιμνήστρα δεν μπόρεσε ποτέ να του συγχωρήσει το γεγονός ότι θυσίασε το ίδιο τους το παιδί για την εκστρατεία «του» και προέβαλε αυτό το τραγικό γεγονός ως δικαιολογία για το φόνο του άντρα της άμα την επιστροφή του από την Τροία. Την τελευταία όμως στιγμή η θεά λυπήθηκε την Ιφιγένεια, την άρπαξε από τον βωμό της θυσίας και έβαλε στη θέση της ένα ελάφι. Μετά οδήγησε την κόρη στην Ταυρίδα, όπου την έκανε ιέρειά της. Αυτή είναι η γνωστότερη μορφή του μύθου». Και ο Ευριπίδης παρουσιάζει αυτόν τον μύθο στην τραγωδία του «Ιφιγένεια εν Αυλίδι."

Ωραία ως εδώ; Ωραία. Έτσι κι αλλιώς η Ιφιγένεια αναφέρεται στο σενάριο της ταινίας, μιας που η κόρη των Μέρφι αριστεύει σε σχετική εργασία στο σχολείο της. Ο Λάνθιμος με τον Φιλίππου αριστεύουν; Χμ. Δύσκολα μπορείς να απαντήσεις καταφατικά. Περισσότερα, παρακάτω...

Η υπόθεση: Ο Στίβεν Μέρφι είναι ένας πετυχημένος καρδιοχειρουργός κι ένας ευτυχισμένος οικογενειάρχης. Ζει με την οφθαλμίατρο, πανέμορφη σύζυγό του, Άννα, σε ένα υπέροχο σπίτι στα suburbs κι έχει δύο αξιολάτρευτα παιδιά, την 14χρονη Κιμ και τον 12χρονο Μπομπ. Όλα δείχνουν ειδυλλιακά και ασυννέφιαστα. Μέχρι που στην εικόνα μπαίνει ο Μάρτιν. Ο Μάρτιν είναι συμμαθητής της Κιμ και θέλει να γίνει καρδιοχειρουργός κι αυτός, έτσι λέει τουλάχιστον. Επισκέπτεται ολοένα και συχνότερα τον Στίβεν, ο οποίος φέρεται παράξενα απέναντι στον συγκεκριμένο νεαρό. Του αγοράζει πανάκριβα ρολόγια, του δείχνει τρυφερότητα, μέχρι που τον καλεί και στο σπίτι του για φαγητό. Και ο Μάρτιν καλεί τον Στίβεν στο σπίτι του, να γνωρίσει τη μητέρα του – ο πατέρας του έχει πεθάνει...

Μια μέρα ο Μπομπ δεν μπορεί να σηκωθεί από το κρεβάτι. Δεν μπορεί να κουνηθεί. Παραλύει! Μεταφέρεται άρον άρον στο νοσοκομείο όπου δουλεύει ο πατέρας του και του κάνουν μια σειρά από εξετάσεις. Τα αποτελέσματα δεν δείχνουν κάποιο παθολογικό αίτιο για την κατάστασή του. Λίγο καιρό μετά, η ίδια «παράλυση» χτυπάει και την Κιμ, η οποία καταρρέει κατά τη διάρκεια πρόβας σε χορωδία. Τι σχέση έχει ο Μάρτιν με όλα αυτά; Και γιατί ζητάει από τον Στίβεν να πάρει μια απόφαση από αυτές που κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να πάρει χωρίς να τον σημαδέψει για πάντα;

Η άποψή μας: Υπάρχουν πολλά πράγματα που λειτουργούν υπέρ της ταινίας. Οι δύο συνσεναριογράφοι στήνουν έναν κόσμο ιδιαίτερο, που κινείται μεταξύ ρεαλισμού και σουρεαλισμού. Θέλω να πω, σε ποιον κόσμο, μια κοπέλα πληροφορεί δημοσίως έναν άγνωστο ότι της ήρθε περίοδος για πρώτη φορά κι ένας πιτσιρικάς ζητάει από τον καλεσμένο του να δείξει τις τρίχες στις μασχάλες του, για να τις συγκρίνει με εκείνες του πατέρα του; Ε; Επίσης, έχετε ακουστά τη σεξουαλική στάση «ολική αναισθησία»; Πιθανό πάντως είναι δυο γιατροί να συζητάνε για το στα πόσα μέτρα βάθους νερού αντέχουν τα ρολόγια τους. Είπαμε, μεταξύ ρεαλιστικού και σουρεαλιστικού. Γνωστή μανιέρα του διδύμου οι ατάκες, οι χαριτωμενιές, τα παράδοξα. Έχουμε φτάσει πια σε τέτοιο σημείο που πρέπει να δούμε ταινία του Λάνθιμου χωρίς υπογραφή Φιλίππου για να τον προσεγγίσουμε ως μονάδα – τόσο πολύ λειτουργούν ως δίδυμο, τόσο πολύ κινούνται εκ του ασφαλούς, τόσο πολύ «καπελώνουν» ο ένας τον άλλο.

Και ναι, πολλές ήταν οι φορές που ο κόσμος γελούσε μέσα στην αίθουσα Lumiere, στην πρώτη παγκόσμια δημοσιογραφική προβολή της ταινίας στις Κάννες, με τα weird που έβλεπε και κυρίως που άκουγε! Κορυφαίο παράδειγμα, η πεντάλεπτη (και πολύ λέω) εμφάνιση της αγνώριστης Alicia Silverstone, στο ρόλο της μητέρας του Μάρτιν. Την «πέφτει» στον γιατρό μας, του γλύφει τον αντίχειρα «και τι ωραία χέρια έχεις γιατρέ μου», ε, ο δικός μας νιώθει άβολα, πάει να φύγει, και τι του λέει η δικιά μας: "I won’t let you leave until you’ve tasted my tart!". Σ' ωραίος! Και υπάρχουν και σκηνές πραγματικής ποπ ποίησης! Όπως εκείνη όπου η πιτσιρίκα κόρη τραγουδάει ακαπέλα το «Burn» της Ellie Goulding κάτω από ένα δέντρο, όντας κατά πως φαίνεται ερωτευμένη με τον Μάρτιν! Σκηνή που χρησιμοποιείται και στο επίσημο τρέιλερ της ταινίας!

Όλοι σε μια κατάσταση ύπνωσης, όλοι σε μια κατάσταση «ζόμπι», ζουν, ζουν καλά κι όμως είναι σαν νεκροί. Κανένα συναίσθημα, καμία «em-pa-thy», καμιά προσευχή για τους πεθαμένους. Και μετά, κάνει την εμφάνισή του το κυρίαρχο (;) θέμα της ταινίας: η εκδίκηση. Ο χειρουργός θεός έκανε λάθος και πρέπει να πληρώσει (σημείωση: οι σκηνές του χειρουργείου είναι από πραγματική εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς!). Με τον πιο σκληρό για εκείνον τρόπο. Με μια θυσία. Όπου πρέπει να επιλέξει το ιερό ελάφι που θα θυσιαστεί. Την Ιφιγένειά του. Το έκανε και ο Γλυκοφρύδης (!!!) με το υπέροχο «Με τη λάμψη στα μάτια» - σε αντιστροφή. Ναι, αλλά ο Λάνθιμος και ο Φιλίππου δεν θέλουν συναισθηματική αντίδραση από τους θεατές. Η προσέγγισή τους είναι κλινική. Κι αυτό που επιθυμούν πέρα και πάνω από όλα, είναι να σοκάρουν! Και να διχάσουν κατ' επέκταση.

Ο alpha male δεν μπορεί να πάρει την ευθύνη για το πρώτο του λάθος και δεν μπορεί να πάρει την ευθύνη για την επιλογή του «ποιος, ποιος, ποιος θα φαγωθεί, οεοε, οεοε». Άντε, εντάξει, και η λύση του δράματος (;) είναι ok (για πολλούς πάντως δεν θα είναι καθόλου ok...), με έναν μισάνθρωπο, αλά (παλιό) Haneke τρόπο (ακόμα και οι κουκούλες παραπέμπουν στο «Funny Games»). Να πω τι με ενόχλησε πιο πολύ στην ταινία, γιατί δεν μπορώ να την αποθεώσω, γιατί έχω τις πάμπολλες ενστάσεις μου; Αρχικά, η τάση απόκρυψης και μείωσης του γεγονότος ότι με το πέρας της προβολής στις Κάννες, η ταινία γιουχαΐστηκε. Από ελάχιστους: τρεις, τέσσερις, πέντε. Αλλά γιουχαΐστηκε. Αναφέρεις το γεγονός στο οποίο ήσουν αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυς, και πέφτουν να σε φάνε! Ότι και καλά κάνεις... ανθελληνική προπαγάνδα! Ότι ζηλεύεις το ταλέντο του δημιουργού, ότι προσπαθείς να τον μειώσεις, να τον φέρεις στα μέτρα σου! Εγώ! Που λάτρεψα την «Κινέττα» και την υπερασπίστηκα όπου και όπως μπορούσα, όταν σχεδόν όλοι οι συνάδελφοί μου την έκραξαν!

Εννοείται ότι υπήρξαν και χειροκροτήματα στην αίθουσα αλλά στο διαγωνιστικό των Καννών, αυτή ήταν η μοναδική ταινία όπου ακούστηκαν γιουχαΐσματα! Τελεία και παύλα! Αλλά το αποκορύφωμα του... δράματός μου είναι άλλο. Η δήλωση του Λάνθιμου στη συνέντευξη τύπου που ακολούθησε την προβολή της ταινίας στις Κάννες: «Έλεγα συνέχεια στη Nicole πως αυτό που γυρίζουμε είναι κωμωδία». Σόρι, αλλά ακόμα και η παράδοξη ρώσικη ρουλέτα (!!!) που επιλέγει ο καλός γιατρός κάνει μεν τον θεατή να γελάει (;) - από αμηχανία όμως, γιατί δεν ξέρει πως να το χειριστεί όλο αυτό - βγάζοντας στην επιφάνεια τον... χειρότερο εαυτό του. Γιατί η καραμπίνα σκοτώνει. Κι αυτό δεν είναι αστείο. Γιατί όλο το προηγούμενο ύφος δεν παραπέμπει σε μαύρη κωμωδία. Το πρόβλημά μου με την ταινία εντέλει δεν είναι καλλιτεχνικό, είναι ηθικό!

Στυλιστικά υπέροχος ο Λάνθιμος, σε στιγμές ανεπανάληπτος, με ιδέες πανέξυπνες, και ως σκηνοθέτης ωριμάζει – επιτέλους, η κάμερα κινείται πχ – αλλά το σοκ που προκαλεί η ταινία υπερβαίνει τα εσκαμμένα. Και η μισανθρωπιά δεν είναι ποπ. Λέει ο μικροαστός μέσα μου...

Ο θάνατος του ιερού ελαφιού (The Killing of a Sacred Deer)  Rating
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 2 Νοεμβρίου 2017 από την Feelgood Ent.

1 σχόλια:

Sophia Skiada είπε...

weird!

Δημοσίευση σχολίου

Η δική σου κριτική