Το Πραξικόπημα
του Mahmut Fazıl Coşkun. Με τους Ali Seçkiner Alıcı, Tarhan Karagöz, Murat Kılıç, Şencan Güleryüz,Serkan Ercan, Erdem Şenocak, Sanem Öge, Mehmet Yılmaz Ak, Nazmi Kırık, Müfit Kayacan, Görkem Mertsöz.
«Εκάμαμεν επανάστασιν»
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Ράδιο... αρβύλα!
Ο Mahmut Fazıl Coşkun ξεκίνησε την πορεία του στο χώρο του κινηματογράφου με τη σκηνοθεσία ντοκιμαντέρ το 2000. Γύρισε την πρώτη του ταινία μυθοπλασίας «Uzak Ihtima» (Wrong Rosary) το 2009, για την οποία απέσπασε πολλά εθνικά και διεθνή βραβεία συμπεριλαμβανομένου του βραβείου «Tiger» στο φεστιβάλ του Ρότερνταμ και των βραβείων καλύτερου σεναρίου και σκηνοθεσίας τουρκικής ταινίας της χρονιάς στο φεστιβάλ της Κωνσταντινούπολης. Η ταινία προβλήθηκε και στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, με τον τίτλο «Λάθος κομποσκοίνι». Η δεύτερη ταινία μυθοπλασίας του «Yozgat Blues» ολοκληρώθηκε το 2013 κι έλαβε μέρος επίσης σε μια σειρά από σημαντικά φεστιβάλ, όπως εκείνα του Σαν Σεμπαστιάν, της Βαρσοβίας και του Γκέτεμποργκ.
Η ταινία Το Πραξικόπημα (Anons) είναι η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας του σκηνοθέτη. Έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο περασμένο φεστιβάλ της Βενετίας, όπου συμμετείχε στο τμήμα «Orizzonti», όπου και τιμήθηκε με το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής. Την πανελλήνια πρεμιέρα της η ταινία τη σημείωσε στο περασμένο φεστιβάλ Αθηνών «Νύχτες Πρεμιέρας».
Η υπόθεση: 22 Μαΐου 1963. Απογοητευμένοι από την πολιτική και κοινωνική κατάσταση στην Τουρκία, μια ομάδα στρατιωτικών οργανώνει πραξικόπημα για να ρίξει την εκλεγμένη κυβέρνηση στην Άγκυρα. Την ίδια στιγμή, στην Κωνσταντινούπολη, οι συνεργάτες τους έχουν επωμιστεί τη ζωτικής σημασίας αποστολή να καταλάβουν τον Εθνικό Ραδιοφωνικό Σταθμό προκειμένου να ανακοινώσουν ραδιοφωνικά την επιβαλλόμενη δικτατορία. Τίποτα δεν προχωράει όμως σύμφωνα με το σχέδιο. Οι... πραξικοπηματίες θα συναντήσουν μια σειρά από εμπόδια: μια ξαφνική νεροποντή, διαρκείς διακοπές ρεύματος, έναν προδότη ανάμεσά τους, τη μη λήψη πληροφοριών και νέων από την Άγκυρα, τη δική τους ανικανότητα και κυρίως την αδυναμία να βρουν τον τεχνικό του ραδιοφώνου, ο οποίος θα θέσει τον σταθμό εν λειτουργία προκειμένου να διαβαστεί η ανακοίνωση. Θα καταφέρουν να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους; Και θα έχει τελικά το πραξικόπημα... επιτυχία;
Η άποψή μας: Ρε τους γείτονες, είδατε τι γυρίζουν; Σε μια χώρα όπου τρεις και λίγο συνέβαινε (όχι και τόσο παλιά) κι ένα πραξικόπημα, σε μια χώρα όπου ο Ερντογάν κυβερνά σήμερα κι εδώ και πολλά πολλά χρόνια ωσάν σουλτάνος, ήτοι, λίγο... λιγότερο από δικτάτορας, σε μια χώρα με εν πολλοίς σε καταστολή μπόλικες δημοκρατικές κατακτήσεις, ευνόητες και προφανείς για άλλα κράτη, ανθίζει ένα σινεμά πολυποίκιλο. Που – εννοείται – έχει και τα εμπορικά του, διαθέτει όμως και ταινίες που αψηφούν θαρρείς κινδύνους και πιθανές λογοκρισίες και «σκίζουν» στα κινηματογραφικά φεστιβάλ ανά τον κόσμο! Δίπλα σε κάθε δημοφιλές (και στη χώρα μας) τούρκικο σίριαλ λοιπόν να σου κι ένας Nuri Bilge Ceylan. Έτσι προέκυψε και αυτή η τρομερά ενδιαφέρουσα ταινία.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικό υβρίδιο ανάμεσα στο πολιτικό θρίλερ και τη σουρεαλιστική κωμωδία, με την τελευταία να κυριαρχεί όσο προχωράει η ταινία. Θα μπορούσε να είναι κάτι σαν τούρκικη εκδοχή του «Λούφα και παραλλαγή» αν ο σκηνοθέτης αποφάσιζε να γυρίσει μια εμπορική ταινία, όπως το είχε κάνει ο Περάκης! Αντ' αυτού, όμως, έμεινε πιστός στο όραμά του, αδιαφόρησε για το μεγάλο κοινό και δημιούργησε ένα τρομερό, φεστιβαλικό φιλμ, που θα εκτιμηθεί από λίγους κι εκλεκτούς γι' αυτό που είναι – κι όχι γι' αυτό που θα μπορούσε να είναι. Ο σκηνοθέτης ποτίζει την ταινία του με ένα χιούμορ εκπληκτικό, το οποίο όμως είναι περισσότερο εγκεφαλικό από τον μέσο όρο, και δεν αρέσει στις μάζες, που θέλουν το χιούμορ τους πιο χοντροκομμένο. Ας είναι. Η ταινία ξεκινάει σκληρά, με τη δολοφονία του ταξιτζή. Αρχικά, ο θεατής δεν καταλαβαίνει τι ακριβώς βλέπει. Τι είναι αυτοί οι άνδρες; Ποιος είναι ο σκοπός τους; Γιατί σκοτώνουν τον ταξιτζή;
Το όλον παραπέμπει περισσότερο σε νουάρ. Με τη δουλειά που έχει γίνει σε διεύθυνση φωτογραφίας και σε σκηνογραφία, να είναι σούπερ, και να επιτείνει ακριβώς αυτό το αίσθημα του νουάρ. Εξάλλου, όλη η ταινία, κατά τη διάρκεια μιας και μόνης νύχτας εξελίσσεται. Καθώς η ταινία προχωράει και αποσαφηνίζονται πρόσωπα και προθέσεις, το χιούμορ, όσο... deadpan και να είναι, έρχεται και σαρώνει τα πάντα! Η αναζήτηση του τεχνικού του ραδιοφώνου είναι όλα τα λεφτά! Και τα λόγια του μάνατζερ βγάζουν πολύ γέλιο: «Να πάμε να τον φέρουμε από το σπίτι του; Στην τελευταία δικτατορία, του '60, πάλι το ίδιο κάναμε»! Τέτοια. Οι τέσσερις κακομοίρηδες ετοιμάζουν δικτατορία και αναλώνονται στο πως θα είναι η ανακοίνωση, αν είναι σωστή γραμματικά και συντακτικά! Τρομερό γέλιο βγάζει όλη η φάση με τον ύμνο της Βόρειας Κορέας! Πολύ γέλιο βγάζει και όλο το σκηνικό με το ανέκδοτο σχετικά με το Μαρτίνι, τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τους δύο Γερμανούς που πάνε σε αγγλική παμπ.
Αλλά, και πάλι, πρέπει να το τονίσω αυτό, για να μην παρεξηγηθώ: δεν μιλάμε για μια κωμωδία τύπου ξέρω 'γω «Ο ηλίθιος και ο πανηλίθιος» (αν και οι πράξεις και οι αντιδράσεις των επίδοξων πραξικοπηματιών, σε τέτοιους παραπέμπει). Πρέπει να είσαι προετοιμασμένος και – θα το πω – και λίγο εκπαιδευμένος για να την εκτιμήσεις την ταινία. Ανέκφραστοι σαν τον Buster Keaton, βουτηγμένοι στην αμηχανία σαν τον κόσμο που δημιουργούν τα θεατρικά του Harold Pinter, τόσο ηλίθιοι όσο οι πιο άπληστοι ήρωες των αδελφών Coen και τόσο στο όριο του σουρεάλ, που αγγίζουν επίπεδα Roy Andersson! Η αντίστιξη με το σήμερα είναι ολοφάνερη. Και αυτό που εντυπωσιάζει πέρα όλων των άλλων, είναι και η λίγο «σταρχίδια μου» στάση του κόσμου, του απλού λαού, του απολιτίκ όχι επειδή δεν νοιάζεται, αλλά επειδή έχει να αντεπεξέλθει απέναντι σε μια πραγματικότητα, που δεν του αφήνει και πολλά περιθώρια.
Είναι όπως ο στίχος του Ανδρέα Μικρούτσικου, από το τραγούδι που είπε με τον Ρασούλη (μάλλον το καλύτερο που έχει γράψει): «Καλές οι ΗΠΑ και η Ρωσία/ μα έχω το δράμα μου κι εγώ». Πάνε οι άλλοι να κάνουν πραξικόπημα. Φσ, καλή τύχη να πούμε. Από το φακό του σκηνοθέτη και από το σενάριο δεν λείπουν και άλλα, πολύ ενδιαφέροντα σχόλια: για τη μετανάστευση στη Γερμανία, που μοιάζει σαν σανίδα σωτηρίας, για τον έμμεσο πλουτισμό πολλών παρακρατικών και στρατιωτικών – όλη η φάση με τα ψυγεία, γενικά το πολιτικό σχόλιο είναι και έντονο και πετυχημένο και σύγχρονο. Και εντάξει, το timing της ταινίας είναι απίστευτο! Βγαίνει η ταινία στις ελληνικές αίθουσες λίγα μόλις 24ωρα μετά από άλλη μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στη Βενεζουέλα! Τότε, το 1963, βεβαίως, δεν υπήρχαν σόσιαλ μίντια και Μάρεβες (!!!) για να επικροτήσουν! Εδώ, μια ανακοίνωση δεν κατάφεραν να κάνουν οι έρμοι!
Πάντως, πιστεύω πως ο Γκουαϊδό, πολύ θα τον γούσταρε τον πρωινό πατσά, σαν να μην συμβαίνει τίποτε, στο φινάλε της ταινίας! Εντάξει, απέτυχε η... επανάστασις, δεν θα μείνουμε και με άδεια στομάχια. Να τη δείτε την ταινία αν είστε λίγο υποψιασμένοι. Ξαναλέω: δεν μιλάμε για λαϊκή κωμωδία. Μιλάμε όμως για ένα πολύ σπουδαίο φιλμ, που απαιτεί μίνιμουμ ανοχής από τον θεατή, για να την απολαύσει. Enjoy!
Η υπόθεση: 22 Μαΐου 1963. Απογοητευμένοι από την πολιτική και κοινωνική κατάσταση στην Τουρκία, μια ομάδα στρατιωτικών οργανώνει πραξικόπημα για να ρίξει την εκλεγμένη κυβέρνηση στην Άγκυρα. Την ίδια στιγμή, στην Κωνσταντινούπολη, οι συνεργάτες τους έχουν επωμιστεί τη ζωτικής σημασίας αποστολή να καταλάβουν τον Εθνικό Ραδιοφωνικό Σταθμό προκειμένου να ανακοινώσουν ραδιοφωνικά την επιβαλλόμενη δικτατορία. Τίποτα δεν προχωράει όμως σύμφωνα με το σχέδιο. Οι... πραξικοπηματίες θα συναντήσουν μια σειρά από εμπόδια: μια ξαφνική νεροποντή, διαρκείς διακοπές ρεύματος, έναν προδότη ανάμεσά τους, τη μη λήψη πληροφοριών και νέων από την Άγκυρα, τη δική τους ανικανότητα και κυρίως την αδυναμία να βρουν τον τεχνικό του ραδιοφώνου, ο οποίος θα θέσει τον σταθμό εν λειτουργία προκειμένου να διαβαστεί η ανακοίνωση. Θα καταφέρουν να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους; Και θα έχει τελικά το πραξικόπημα... επιτυχία;
Η άποψή μας: Ρε τους γείτονες, είδατε τι γυρίζουν; Σε μια χώρα όπου τρεις και λίγο συνέβαινε (όχι και τόσο παλιά) κι ένα πραξικόπημα, σε μια χώρα όπου ο Ερντογάν κυβερνά σήμερα κι εδώ και πολλά πολλά χρόνια ωσάν σουλτάνος, ήτοι, λίγο... λιγότερο από δικτάτορας, σε μια χώρα με εν πολλοίς σε καταστολή μπόλικες δημοκρατικές κατακτήσεις, ευνόητες και προφανείς για άλλα κράτη, ανθίζει ένα σινεμά πολυποίκιλο. Που – εννοείται – έχει και τα εμπορικά του, διαθέτει όμως και ταινίες που αψηφούν θαρρείς κινδύνους και πιθανές λογοκρισίες και «σκίζουν» στα κινηματογραφικά φεστιβάλ ανά τον κόσμο! Δίπλα σε κάθε δημοφιλές (και στη χώρα μας) τούρκικο σίριαλ λοιπόν να σου κι ένας Nuri Bilge Ceylan. Έτσι προέκυψε και αυτή η τρομερά ενδιαφέρουσα ταινία.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικό υβρίδιο ανάμεσα στο πολιτικό θρίλερ και τη σουρεαλιστική κωμωδία, με την τελευταία να κυριαρχεί όσο προχωράει η ταινία. Θα μπορούσε να είναι κάτι σαν τούρκικη εκδοχή του «Λούφα και παραλλαγή» αν ο σκηνοθέτης αποφάσιζε να γυρίσει μια εμπορική ταινία, όπως το είχε κάνει ο Περάκης! Αντ' αυτού, όμως, έμεινε πιστός στο όραμά του, αδιαφόρησε για το μεγάλο κοινό και δημιούργησε ένα τρομερό, φεστιβαλικό φιλμ, που θα εκτιμηθεί από λίγους κι εκλεκτούς γι' αυτό που είναι – κι όχι γι' αυτό που θα μπορούσε να είναι. Ο σκηνοθέτης ποτίζει την ταινία του με ένα χιούμορ εκπληκτικό, το οποίο όμως είναι περισσότερο εγκεφαλικό από τον μέσο όρο, και δεν αρέσει στις μάζες, που θέλουν το χιούμορ τους πιο χοντροκομμένο. Ας είναι. Η ταινία ξεκινάει σκληρά, με τη δολοφονία του ταξιτζή. Αρχικά, ο θεατής δεν καταλαβαίνει τι ακριβώς βλέπει. Τι είναι αυτοί οι άνδρες; Ποιος είναι ο σκοπός τους; Γιατί σκοτώνουν τον ταξιτζή;
Το όλον παραπέμπει περισσότερο σε νουάρ. Με τη δουλειά που έχει γίνει σε διεύθυνση φωτογραφίας και σε σκηνογραφία, να είναι σούπερ, και να επιτείνει ακριβώς αυτό το αίσθημα του νουάρ. Εξάλλου, όλη η ταινία, κατά τη διάρκεια μιας και μόνης νύχτας εξελίσσεται. Καθώς η ταινία προχωράει και αποσαφηνίζονται πρόσωπα και προθέσεις, το χιούμορ, όσο... deadpan και να είναι, έρχεται και σαρώνει τα πάντα! Η αναζήτηση του τεχνικού του ραδιοφώνου είναι όλα τα λεφτά! Και τα λόγια του μάνατζερ βγάζουν πολύ γέλιο: «Να πάμε να τον φέρουμε από το σπίτι του; Στην τελευταία δικτατορία, του '60, πάλι το ίδιο κάναμε»! Τέτοια. Οι τέσσερις κακομοίρηδες ετοιμάζουν δικτατορία και αναλώνονται στο πως θα είναι η ανακοίνωση, αν είναι σωστή γραμματικά και συντακτικά! Τρομερό γέλιο βγάζει όλη η φάση με τον ύμνο της Βόρειας Κορέας! Πολύ γέλιο βγάζει και όλο το σκηνικό με το ανέκδοτο σχετικά με το Μαρτίνι, τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τους δύο Γερμανούς που πάνε σε αγγλική παμπ.
Αλλά, και πάλι, πρέπει να το τονίσω αυτό, για να μην παρεξηγηθώ: δεν μιλάμε για μια κωμωδία τύπου ξέρω 'γω «Ο ηλίθιος και ο πανηλίθιος» (αν και οι πράξεις και οι αντιδράσεις των επίδοξων πραξικοπηματιών, σε τέτοιους παραπέμπει). Πρέπει να είσαι προετοιμασμένος και – θα το πω – και λίγο εκπαιδευμένος για να την εκτιμήσεις την ταινία. Ανέκφραστοι σαν τον Buster Keaton, βουτηγμένοι στην αμηχανία σαν τον κόσμο που δημιουργούν τα θεατρικά του Harold Pinter, τόσο ηλίθιοι όσο οι πιο άπληστοι ήρωες των αδελφών Coen και τόσο στο όριο του σουρεάλ, που αγγίζουν επίπεδα Roy Andersson! Η αντίστιξη με το σήμερα είναι ολοφάνερη. Και αυτό που εντυπωσιάζει πέρα όλων των άλλων, είναι και η λίγο «σταρχίδια μου» στάση του κόσμου, του απλού λαού, του απολιτίκ όχι επειδή δεν νοιάζεται, αλλά επειδή έχει να αντεπεξέλθει απέναντι σε μια πραγματικότητα, που δεν του αφήνει και πολλά περιθώρια.
Είναι όπως ο στίχος του Ανδρέα Μικρούτσικου, από το τραγούδι που είπε με τον Ρασούλη (μάλλον το καλύτερο που έχει γράψει): «Καλές οι ΗΠΑ και η Ρωσία/ μα έχω το δράμα μου κι εγώ». Πάνε οι άλλοι να κάνουν πραξικόπημα. Φσ, καλή τύχη να πούμε. Από το φακό του σκηνοθέτη και από το σενάριο δεν λείπουν και άλλα, πολύ ενδιαφέροντα σχόλια: για τη μετανάστευση στη Γερμανία, που μοιάζει σαν σανίδα σωτηρίας, για τον έμμεσο πλουτισμό πολλών παρακρατικών και στρατιωτικών – όλη η φάση με τα ψυγεία, γενικά το πολιτικό σχόλιο είναι και έντονο και πετυχημένο και σύγχρονο. Και εντάξει, το timing της ταινίας είναι απίστευτο! Βγαίνει η ταινία στις ελληνικές αίθουσες λίγα μόλις 24ωρα μετά από άλλη μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στη Βενεζουέλα! Τότε, το 1963, βεβαίως, δεν υπήρχαν σόσιαλ μίντια και Μάρεβες (!!!) για να επικροτήσουν! Εδώ, μια ανακοίνωση δεν κατάφεραν να κάνουν οι έρμοι!
Πάντως, πιστεύω πως ο Γκουαϊδό, πολύ θα τον γούσταρε τον πρωινό πατσά, σαν να μην συμβαίνει τίποτε, στο φινάλε της ταινίας! Εντάξει, απέτυχε η... επανάστασις, δεν θα μείνουμε και με άδεια στομάχια. Να τη δείτε την ταινία αν είστε λίγο υποψιασμένοι. Ξαναλέω: δεν μιλάμε για λαϊκή κωμωδία. Μιλάμε όμως για ένα πολύ σπουδαίο φιλμ, που απαιτεί μίνιμουμ ανοχής από τον θεατή, για να την απολαύσει. Enjoy!
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 2 Μαΐου 2019 από την Neo Films!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική