Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2015 TIFF 15 Live

του Θόδωρου Γιαχουστίδη

Άτιτλο

Απορώ με τους συναδέλφους από την Αθήνα, που έρχονται εδώ για το φεστιβάλ. Πότε προλαβαίνουν να δουν τις ταινίες, πότε να γράψουν γι' αυτές και πότε να ξενυχτάνε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες για να το ξανακάνουν όλο αυτό από την αρχή την επόμενη μέρα... μπράβο τους. Όχι, μπράβο. Θα μου πεις, είναι η λογική του επισκέπτη. Εμείς, οι ντόπιοι επισήμως έχουμε ρετάρει. Δεν είμαστε και 20χρονα πλέον. Δύσκολο πράμα ρε παιδιά να βλέπεις ταινίες τόσο συμπυκνωμένα. Εντάξει, δεν σκάβουμε και σε ορυχεία, αλλά ξέρετε πως γίνεται ο κώλος σου μετά από τόση ώρα σε καθίσματα κινηματογράφου; Ιδίως αν η ταινία που παρακολουθείς δεν σου αρέσει και αναγκάζεσαι να στριφογυρνάς συνεχώς; Γκρίνια τέλος, παρουσίαση των ταινιών που είδαμε την Πέμπτη στο προσκήνιο λοιπόν:

Silent TIFF 2015

Το «Silent» του Γιώργου Γκικαπέππα (Ελληνικές ταινίες) είναι η δεύτερη ταινία από τη χώρα μας που συμμετέχει στο Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ μας. Και είναι και η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη, μετά από το «Η πόλη των παιδιών», που στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 2011 τιμήθηκε τόσο με το το βραβείο της FIPRESCI για τις ελληνικές ταινίες όσο και με το βραβείο της ΠΕΚΚ.

Η υπόθεση: Η Διδώ είναι μια νεαρή και όμορφη κοπέλα. Είναι σοπράνο, έχει ως ίνδαλμά της τη Μαρία Κάλλας αλλά στις κρίσιμες εξετάσεις που θα της δώσουν την απαραίτητη πιστοποίηση (ή την είσοδό της σε σπουδαία σχολή, τι να σας πω) χάνει τη φωνή της. Ο γιατρός που την εξετάζει της λέει πως δεν έχει πρόβλημα ιατρικής φύσης, σωματικό: όλα είναι ψυχολογικά. Όλα ξεκινούν και τελειώνουν στο μυαλό της. Η Διδώ επιστρέφει στο παλιό σπίτι της μητέρας της. Φαίνεται να προσπαθεί να ξαναμιλήσει. Εκει, την επισκέπτονται διαδοχικά: ο εραστής της, η αδελφή της, ο πατέρας της και η μητέρα της. Όλοι με τον ίδιο σκοπό: να πείσουν τη Διδώ ότι πρέπει να μιλήσει. Θα τα καταφέρουν;

Η άποψή μας: Την υπόθεση που διαβάσατε παραπάνω την ετοιμάσαμε από μόνοι μας από τη στιγμή που είδαμε την ταινία και μετά, προσπαθώντας να κάνουμε μια σύνοψη – περίληψη των επί της μεγάλης οθόνης δρώμενων. Στο site του φεστιβάλ, προφανώς με την έγκριση του σκηνοθέτη, στη θέση της υπόθεσης υπήρχε αυτό το κείμενο: «Ανάμεσα στα ομιλώντα ζώα μιας σύγχρονης αγέλης, ο κανόνας που κυριαρχεί είναι το θέατρο της συνομιλίας. Όταν ένα νεαρό ζώο χάνει τη φωνή του και κρύβεται στη φωλιά του, η ομιλούσα αγέλη δεν μπορεί να αποδεχτεί την ανικανότητά του και ακολουθεί τον βασικό κανόνα μονολογώντας μπροστά του. Καθώς όμως το νεαρό ζώο εξακολουθεί να μην τους μιλά, η αγέλη στέκει διχασμένη κι αναποφάσιστη εάν είναι πραγματικά άρρωστο ή αν τους λέει ψέματα. Κι ενώ το σιωπηλό ζώο προσπαθεί απομονωμένο να ξαναβρεί τη φωνή του, τα ομιλώντα ζώα το περικυκλώνουν ακόμα πιο πολύ και το πιο δύσπιστο απ’ όλα επιτίθεται».

Ακριβώς αυτό συμβαίνει στην ταινία λοιπόν! Αυτό που διαβάσετε στην επίσημη υπόθεση. Οπότε, δεν υπάρχει χώρος για παρερμηνείες. Κι απλά στη θέση των ζώων εσείς βάλτε τη λέξη «οικογένεια» με την ευρύτερη έννοιά της, έτσι ώστε να μπορεί να συμπεριλάβει και τον εν δυνάμει σύζυγο, ήτοι, τον εραστή. Η Διδώ είναι το νεαρό ζώο που δεν μιλάει ξαφνικά. Έχει χάσει τη φωνή της ή υποκρίνεται; Λέει αλήθεια ή ψέματα; Μα αν υποκρίνεται γιατί κάνει τόσο απεγνωσμένες προσπάθειες να μιλήσει όταν είναι μόνη της, όταν δεν τη βλέπει κανείς; Μήπως λέει ψέματα και στον εαυτό της; Τι πυροδότησε την κατάστασή της; Η άρνησή της να παλέψει για κάτι που πραγματικά θέλει όταν στραβώνουν τα πράγματα, όπως υποστηρίζει η μητέρα της ή η ανησυχία της νεότητας μπροστά στο μέλλον, όπως λέει η γνωστή αφίσα από τον γαλλικό Μάη; Γενικά, ο γαλλικός Μάης είναι κυρίαρχος στην ταινία: ως απόηχος, ως ήττα, ως σημαίνον και σημαινόμενο. Οι αφίσες και τα συνθήματα εκεί, να τα βλέπει ο θεατής και να μην φεύγουν από το οπτικό του πεδίο: «Είμαστε όλοι ανεπιθύμητοι» (nous sommes tous indésirables), «Η ομορφιά είναι στο δρόμο» (la beauté est dans la rue) και «Πίσω στην κανονική...» (retour à la normale...). Κι ένα σύνθημα του Γαλλικού Μάη που δεν λέγεται και δεν φαίνεται πουθενά, αλλά διασχίζει όλη την ταινία: «Ελευθερία είναι το δικαίωμα στην σιωπή».

Η ταινία του Γκικαπέππα θα μπορούσε να γίνει μια χαρά θεατρικό καθώς στη συντριπτική της πλειοψηφία ό,τι συμβαίνει λαμβάνει χώρα στους τέσσερις τοίχους ενός σπιτιού. Με κάποια πλάνα από το Κατοβίτσε της Πολωνίας να σπάνε το ασφυκτικό πλέγμα. Η έμφαση δίνεται στο διάλογο και τις ερμηνείες. Και οι ερμηνείες είναι όλες πολύ καλές, με κυρίαρχη εκείνη της βασικής πρωταγωνίστριας, της Κίκας Γεωργίου που, όπως και στην «Πόλη των παιδιών», είναι εξαιρετική. Όντως, τι βλέμμα έχει αυτή η κοπέλα! Ενδιαφέρουσα ταινία, με πολύ πρωτότυπη σεναριακή ιδέα, αλλά να το πούμε αυτό, οι προσδοκίες μας ήταν μεγαλύτερες. Και φινάλε εθελούσιας αφωνίας με δραστικό, δραματικό τρόπο, σαν εκείνο στη «Σφαγή του κόκορα» του Ανδρέα Πάντζη θα αργήσουμε να ξαναδούμε...

(η ταινία ολοκληρώνει τις προβολές της στο φεστιβάλ την Παρασκευή 13 Νοεμβρίου στις 22.30, στην αίθουσα Φρίντα Λιάππα)

Our Little Sister TIFF 2015

Η ταινία «Η κόρη του πατέρα μας» (Our Little Sister) του Hirokazu Koreeda (Ειδικές προβολές) ήταν μία από τις πλέον ανέφελες προβολές στο φεστιβάλ! Αυτό!

Η υπόθεση: Τρεις αδελφές – η Σάτσι, η Γιοσίνο και η Τσίκα – ζουν μαζί σ’ ένα μεγάλο σπίτι στην πόλη Καμακούρα. Όταν πεθαίνει ο πατέρας τους – που ήταν απών από την οικογενειακή εστία τα τελευταία 15 χρόνια – ταξιδεύουν στην εξοχή για την κηδεία του, όπου και γνωρίζουν την ντροπαλή έφηβη ετεροθαλή αδελφή τους, τη Σούζου. Δένονται γρήγορα με την ορφανή Σούζου και την προσκαλούν να ζήσει μαζί τους στο μεγάλο σπίτι. Η Σούζου δέχεται κι έτσι μια καινούργια ζωή γεμάτη εκπλήξεις και ανακαλύψεις ξεκινά για τις τέσσερις αδελφές...

Η άποψή μας: 11 χρόνια έχουν περάσει από τότε που με τη βραβευμένη στις Κάννες ταινία του «Κανείς δεν ξέρει» ο Ιάπωνας σκηνοθέτης Hirokazu Koreeda συστήθηκε στο ελληνικό κοινό. Και τούτη η τελευταία έως τώρα ταινία του έλαβε μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Καννών. Και σε τούτη την ταινία παιδιά μικρότερης και μεγαλύτερης ηλικίας ζουν μόνα τους με απόντες τους γονείς τους, όπως και στο «Κανείς δεν ξέρει». Μόνο που σαφώς έχουμε εντελώς διαφορετικό χειρισμό της κατάστασης. Εντελώς διαφορετική ατμόσφαιρα και διάθεση. Εδώ, ο σκηνοθέτης είναι σαφώς πιο αισιόδοξος. Γενικά, σε αυτήν την ταινία σε εντυπωσιάζει ως θεατή η θετικότητα που βγάζουν όλοι οι πρωταγωνιστές, ακόμα και οι κακοί – μα τι λέω, δεν υπάρχουν κακοί στην ταινία! Δεν απασχολεί η ανεργία κανέναν εδώ, δεν έχουν να αντιμετωπίσουν κάτι τραγικό, μια αρρώστια, μια δυστυχία, κάτι άσχημο βρε αδελφέ! Ακόμα και ο θρήνος του θανάτου γίνεται με θετικό τρόπο, καλόβολα, σαν κάτι που συμβαίνει, πρέπει να συμβεί, θα περάσει και πάμε γι' άλλα! Ακόμα και τα χρέη μπορούν να αντιμετωπιστούν! Δεν υπάρχουν εντάσεις, υπάρχει τρομερή ευγένεια, τρομερή καλοσύνη. Διάολε, θα ήθελα να ζήσω στο σύμπαν της συγκεκριμένης ταινίας! Και δεν κοροϊδεύω!

Τούτη είναι χαρακτηριστική, είναι από εκείνες τις ταινίες που αρέσουν στο κοινό: πριν καλά καλά το καταλάβεις έχουν περάσει δύο ώρες, παρακολούθησες μια σειρά από γεγονότα, χαμογέλασες αλλού, αλλού γέλασες κιόλας, ίσως και να συγκινήθηκες και ελαφρώς και φεύγεις από την αίθουσα ελαφρύτερος. Όχι, αυτή δεν είναι μια σπουδαία ταινία, να το ξεκαθαρίσουμε αυτό. Αλλά πάλι, γέμισε ο κόσμος από σπουδαίες ταινίες και από σκουπίδια, δεν είναι κακό να υπάρχουν κι αυτές οι ταινίες. Μεταξύ των άλλων, μάθαμε και δύο τρία πράγματα: ότι υπάρχουν περιοχές της Ιαπωνίας όπου κάνουν κρασί από δαμάσκηνα, ότι στις ομάδες ποδοσφαίρου των σχολείων αγόρια και κορίτσια δεν διαχωρίζονται, ότι θεωρείται λιχουδιά η μαρίδα ακόμα και απλωμένη πάνω στο ψωμί. Ότι μετά θάνατον γίνονται τουλάχιστον εφτά μνημόσυνα, ότι όταν κάποιος μπαίνει σπίτι λέει «ήρθα σπίτι» και όσοι βρίσκονται σε αυτό απαντάνε «καλώς όρισες», τέτοια. Δεν ξέρω αν πεθαίναμε από πλήξη αλλά έστω για λίγο θα ήθελα να μπορούσαμε να ζήσουμε έτσι, αγαπημένοι όλοι, μονιασμένοι και γιατί όχι, ευτυχισμένοι! Τα κορίτσια στην πλειοψηφία τους είναι πανέμορφα, εντάξει, εγώ έπαθα έρωτα με την Haruka Ayase που υποδύεται τη μεγάλη αδελφή, το ομολογώ, τα τοπία είναι υπέροχα, η σκηνή στο «τούνελ» των ανθισμένων λουλουδιών και η άλλη, με την έκρηξη των βεγγαλικών που βάφουν κόκκινη τη σκοτεινή θάλασσα είναι απλά μεγαλειώδεις... όλα καλά! Να σημειώσουμε κλείνοντας πως το σενάριο της ταινίας βασίζεται στο ομώνυμο manga.

(η ταινία ολοκληρώνει τις προβολές της στο φεστιβάλ την Κυριακή 15 Νοεμβρίου στις 20.00, στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης – η ταινία έχει διανομή στη χώρα μας από την Feelgood Entertainment με άγνωστη προς το παρόν ημερομηνία εξόδου στις αίθουσες)

La Belle Saison TIFF 2015

Η ταινία «Η ωραία εποχή» (La belle saison / Summertime) της Catherine Corsini (Ανοιχτοί Ορίζοντες) είναι η δεύτερη ταινία που είδα στο εφετινό φεστιβάλ Θεσσαλονίκης η οποία έχει και κτηνιατρικό ενδιαφέρον, μετά το «Rams»! Μόνο που εδώ έχουμε αγελάδες στην περιοχή της Λιμόζ, χωρίς αρρώστιες και τέτοια, οι οποίες χωρίζουν τις δύο βασικές πρωταγωνίστριες, ενώ στο «Rams» έχουμε πρόβατα με αρρώστια κάπου στην Ισλανδία, τα οποία εντέλει ενώνουν τους δύο βασικούς πρωταγωνιστές.

Η υπόθεση:1971, Γαλλία. Η Ντελφίν, κόρη αγροτών, μετακομίζει στο Παρίσι για να απελευθερωθεί από τα δεσμά της οικογένειάς της και να γιατρέψει τις πληγές της από έναν έρωτα που έληξε άδοξα. Η Καρόλ είναι Παριζιάνα, ζει με τον Μανουέλ και είναι ενεργά αναμεμειγμένη με τις ζυμώσεις του φεμινιστικού κινήματος. Θα συναντηθούν τυχαία. Η συνάντηση αυτή, όμως, θα αλλάξει για πάντα τις ζωές τους.

Η άποψή μας: «Εδώ, το έδαφος είναι σκληρό, στεγνό, στερεό. Περπατάω και θαρρείς ότι μπορώ να κάνω άλματα ψηλά. Στο χωριό μου το χώμα είναι υγρό, λασπώδες. Περπατάς και βυθίζεσαι μέσα στη γη, σαν να σε καταπίνει». Κάπως έτσι έχει η εξομολόγηση της Ντελφίν απέναντι στην Καρόλ σε μια από τις πιο σημαντικές σκηνές της ταινίας, που κουβαλάει και το ιδεολογικό της στίγμα. Μία ταινία που φαίνεται να εντάσσεται σε μία... μόδα (μη βαράτε – ακόμα – φεμινίστριες και οπαδοί του πολιτικώς ορθού). Τι θέλω να πω; «Η ζωή της Αντέλ» δυο χρόνια πριν είχε κάνει πάταγο, τόσο καλλιτεχνικό όσο και (για τα μέτρα της και τις φιλοδοξίες της) εισπρακτικό. Ο έρωτας δύο νεαρών γυναικών, οι υπέροχες, προκλητικές σκηνές, η αιδοιολειχία που συζητήθηκε, ο σχολιασμός του κοινωνικού περιγύρου, η ενδελεχής ματιά στο κοινωνικό γίγνεσθαι συνέτειναν στην επιτυχία της ταινίας. Αυτό προσπαθεί να «εκμεταλλευθεί» εδώ η Corsini, μετρ των ατελέσφορων ερώτων (δείτε πχ το λατρεμένο «Φεύγω» του 2009). Που ρίχνει βεβαίως μια μπόλικη τζούρα φεμινισμού στα δρώμενα. Και κινείται σε σαφώς πιο μέινστριμ μονοπάτια.

Ναι, τα σώματα των δύο γυναικών είναι υπέροχα και η 40χρονη Cécile De France δεν κρύβει επ' ουδενί το σώμα της, που μας το δείχνει σε πλήρη αδαμιαία (χμ, μήπως να την λέγαμε «ευα-ιαία»;) περιβολή σε κρεβάτια αλλά και σε λαγκάδια, στη φύση. Αλλά δεν είναι κάπως safe όλο αυτό; Θέλω να πω, ταινίες με ομοφυλόφιλους άντρες ενδεχομένως να μην κάνουν καθόλου γκελ σε ετεροφυλόφιλες γυναίκες. Ταινίες με ομοφυλόφιλες γυναίκες, όμως, που παρουσιάζονται όπως εδώ, στην ταινία της Corsini, με μπόλικο αισθησιασμό, σαφώς και θα τραβήξουν το ενδιαφέρον και των ετεροφυλόφιλων ανδρών (αν και ο φεμινισμός ξενερώνει, μουάχαχαχαχα). Και ναι, η Ντελφίν φοβάται τι θα πουν οι γύρω, κρύβεται από τους γονείς της, από τους συγχωριανούς της, ο έρωτάς της για την Καρόλ είναι κάτι που θέλει να απολαύσει κι ας είναι κρυμμένο κι ας δέχεται περιορισμούς. Πώς όμως οι δύο κοπέλες φιλιούνται δημοσίως στο Παρίσι όταν, όπως μας πληροφορεί η ταινία, οι άντρες ομοφυλόφιλοι μπορούσαν να εγκλειστούν μέσα σε ψυχιατρική κλινική για... θεραπεία; Υπάρχει μάλιστα και μια σκηνή απελευθέρωσης! Το δράμα παίζεται σωστά αλλά προβλεπόμενα, παρά την πρόκληση υπάρχει ασφαλής διαχείριση του όλου πράγματος, οπότε καθε στιγμή φαίνεται πως η ταινία χρειαζόταν κάτι τις για να εκτιναχθεί στα ύψη.

Τεςπα, οι ερμηνείες είναι καλές, η καταγραφή της εποχής ενδιαφέρουσα, η μουσική υπέροχη. Μένει να δούμε τι κάνει ο Todd Haynes με τις δικές του ερωτευμένες γυναίκες στο «Carol», που βγαίνει λίαν συντόμως στις αίθουσες της χώρας μας. Αυτός, μάλιστα, είναι ένας σκηνοθέτης που ποτέ δεν προχωράει «Safe» (by the way, αν μπορείτε, δείτε την συγκεκριμένη ταινία – το «Safe» εννοώ – θα πάθετε πλάκα!).

(η ταινία ολοκληρώνει τις προβολές της στο φεστιβάλ την Κυριακή 15 Νοεμβρίου στις 23.00, στην αίθουσα Φρίντα Λιάππα – σύμφωνα με τις πληροφορίες μας τα δικαιώματα της ταινίας για την Ελλάδα τα απέκτησε η Seven Films εδώ, στο φεστιβάλ, οπότε προσεχώς θα προβληθεί και εμπορικά στη χώρα μας)

Θοδωρής Γιαχουστίδης

Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2015 TIFF 15 Live

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η δική σου κριτική